POSTANOWIENIE Z DNIA 2 SIERPNIA 2005 R.
IV KK 91/05

Przejęcie orzeczenia do wykonania w Polsce na podstawie przepisów
Konwencji o przekazywaniu osób skazanych, sporządzonej dnia 21 marca
1983 r. w Strasburgu (Dz. U. z 1995 r. Nr 51, poz. 279), może dotyczyć
skazania za czyn, który stanowi przestępstwo w rozumieniu polskiego pra-
wa albo który stanowiłby przestępstwo w wypadku popełnienia go na pol-
skim terytorium (art. 3 ust. 1 lit. e Konwencji). W tym ostatnim wypadku
kwalifikacja prawna czynu, określana w trybie art. 611c § 1 k.p.k., powinna
być ustalana tak, jakby czyn ten został popełniony na terytorium Polski.

Przewodniczący: sędzia SN M. Sokołowski (sprawozdawca).
Sędziowie SN: P. Kalinowski, E. Strużyna.
Prokurator Prokuratury Krajowej: K. Parchimowicz.

Sąd Najwyższy w sprawie Jacka S., w przedmiocie przekazania oso-
by skazanej - na podstawie Konwencji sporządzonej w Strasburgu w dniu
21 czerwca 1983 r. (Dz. U. z 1995 r. Nr 51 poz. 279), po rozpoznaniu w
Izbie Karnej na rozprawie w dniu 2 sierpnia 2005 r., kasacji wniesionej
przez Rzecznika Praw Obywatelskich na korzyść Jacka S. od postanowie-
nia Sądu Apelacyjnego w K. z dnia 7 kwietnia 2004 r., zmieniającego po-
stanowienie Sądu Okręgowego w K. z dnia 15 marca 2004 r.,

o d d a l i ł kasację (...).


U Z A S A D N I E N I E

Prawomocnym wyrokiem Sądu Koronnego w Maidstone (Wielka Bry-
tania) z dnia 23 stycznia 2003 r., obywatel polski Jacek S. skazany został
na karę 12 lat pozbawienia wolności za popełnienie przestępstwa narusza-
jącego przepisy sekcji 170(2)(b) Zasad Celnych Akt 1979 popełnionego w
ten sposób, że w dniu 5 września 2002 r. na lotnisku Londyn - Gatwick (dla
pasażerów tranzytowych przylatujących z Barbadosu) dopuścił się prze-
stępstwa świadomego udziału w podstępnym imporcie narkotyków, a mia-
nowicie 3,47 kilograma kokainy o 100 % czystości.
Wnioskiem z dnia 10 czerwca 2003 r. Minister Sprawiedliwości zwró-
cił się do Sądu Okręgowego w K. o wydanie postanowienia w przedmiocie
dopuszczalności przejęcia, w trybie Konwencji o przekazywaniu osób ska-
zanych sporządzonej w Strasburgu w dniu 21 marca 1983 r. (Dz. U. z 1995
r. Nr 51, poz. 279), do dalszego wykonywania w Polsce kary pozbawienia
wolności orzeczonej wobec Jacka S. wyżej wymienionym wyrokiem. Do
wniosku dołączono prośbę Jacka S. o umożliwienie odbywania kary po-
zbawienia wolności w Polsce.
Sąd Okręgowy w K. postanowieniem z dnia 14 lipca 2003 r. stwierdził
prawną dopuszczalność przejęcia do wykonania w Rzeczypospolitej Pol-
skiej kary pozbawienia wolności orzeczonej wobec Jacka S. W dniu 15
grudnia 2003 r. Jacek S. znalazł się w Polsce w dyspozycji polskiego wy-
miaru sprawiedliwości.
Następnie Sąd Okręgowy w K., postanowieniem z dnia 15 marca
2004 r., postanowił wykonywać w dalszym ciągu karę 12 lat pozbawienia
wolności orzeczoną prawomocnie wobec Jacka S. wyrokiem Sądu Koron-
nego w Maidstone z dnia 23 stycznia 2003 r. za przestępstwo polegające
na świadomym udziale w podstępnym złamaniu zakazu i ograniczeniu im-
portu klasyfikowanych narkotyków, co narusza sekcję 170 (2)(b) Zasad
Celnych Akt 1979 - ustalając, że według prawa polskiego czyn ten wyczer-
puje znamiona przestępstwa z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 42 ust. 3 ustawy
z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. Nr 75 poz.
468 ze zm.).
Sąd Apelacyjny w K., po rozpoznaniu wniesionego zażalenia przez
obrońcę skazanego, postanowieniem z dnia 7 kwietnia 2004 r., zmienił po-
stanowienie Sądu Okręgowego tylko w części orzekającej o kosztach po-
stępowania, a w pozostałym zakresie utrzymał je w mocy.
Rzecznik Praw Obywatelskich zaskarżył powyższe postanowienie
kasacją wniesioną na korzyść skazanego i zarzucił rażące oraz mające
istotny wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia naruszenie art. 10 Kon-
wencji o przekazywaniu osób skazanych, sporządzonej w Strasburgu, z
dnia 21 marca 1983 r. (Dz. U. z 1995 r. Nr 51, poz. 279) oraz art. 114 § 4
k.k. w zw. z art. 91 ust. 1 Konstytucji, polegające na wyrażeniu błędnego
poglądu prawnego, że czyn przypisany skazanemu przez Sąd w Wielkiej
Brytanii wyczerpuje znamiona przestępstwa z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art.
42 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii
(Dz. U. z 2003 r. Nr 24 poz. 198 ze zm.), podczas gdy prawidłowa kwalifi-
kacja tego czynu w świetle prawa polskiego powinna polegać na uznaniu,
iż czyn przypisany skazanemu wyczerpuje znamiona przestępstwa z art.
13 § 1 k.k. w zw. z art. 43 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. o prze-
ciwdziałaniu narkomanii. W konkluzji Rzecznik Praw Obywatelskich wniósł
o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponow-
nego rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu w K. Skarga kasacyjna uzasad-
niona jest następująco:
Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt e Konwencji przekazanie w jej trybie może
nastąpić jedynie wówczas, gdy działanie lub zaniechanie stanowiące pod-
stawę skazania, stanowi przestępstwo w rozumieniu prawa państwa wyko-
nania lub stanowiłoby przestępstwo w wypadku popełnienia na jego teryto-
rium. Niewątpliwie przemyt narkotyków, gdyby odbywał się przez polską
granicę stanowiłby w Polsce przestępstwo. Przepis ten ma jednak zasto-
sowanie tylko przy ocenie, czy przekazanie wykonania kary jest możliwe.
Po przejęciu kary do wykonania w trybie art. 9 pkt a Konwencji zgodnie z
treścią jej art. 10 dostosowuje się karę orzeczoną w państwie skazania do
kary przewidzianej w państwie wykonania za przestępstwo tego samego
rodzaju. Zgodnie z treścią art. 114 § 4 k.k. w takim wypadku sąd określa
według prawa polskiego kwalifikację prawną czynu oraz podlegającą wy-
konaniu karę. Podstawę wykonania kary stanowi wyrok wydany przez sąd
państwa obcego i kara grożąca za taki czyn w polskim prawie.
W uchwale z dnia 30 lipca 2002 r., I KZP 19/02 (OSNKW 2002, z.
9-10, poz. 67) Sąd Najwyższy stwierdził, że ,,miejscem dokonania czynno-
ści sprawczych przestępstwa określonego w art. 42 ust. 1 ustawy o prze-
ciwdziałaniu narkomanii w formie <>, < granicę>> i przewożenia w tranzycie środków odurzających, substancji psy-
chotropowych, mleczka makowego lub słomy makowej, jest odpowiednio
granica i terytorium Rzeczypospolitej Polskiej".
Zgodnie z tą wykładnią przemyt środków odurzających przez granicę
państwa obcego nie jest przestępstwem w rozumieniu polskiego prawa
karnego. Sąd powinien zatem dostosować kwalifikację prawną czynu do
prawa polskiego i zamiast kwalifikacji z art. 42 ust. 3 ustawy o przeciwdzia-
łaniu narkomanii dostosować karę do kary przewidzianej w Polsce za prze-
stępstwo tego samego rodzaju. Skoro skazany przewoził środki odurzające
z Barbadosu do Holandii, to należy przyjąć, że jego celem była sprzedaż
środków odurzających w tym kraju. W tym stanie skazany dopuścił się usi-
łowania wprowadzenia do obrotu środków odurzających w znacznej ilości -
to jest przestępstwa określonego w art. 13 § 1 k.k. w zw. art. 43 ust. 3
ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Przestępstwo to jest zagrożone karą
pozbawienia wolności do lat 10, a zatem kara przejęta do wykonania prze-
kracza górną granicę zagrożenia przewidzianą przez państwo wykonania.
Prokurator na rozprawie kasacyjnej wniósł o uwzględnienie kasacji.
Rozstrzygając sprawę Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja nie jest zasadna.
Konwencja Strasburska - stosownie do art. 91 ust. 1 Konstytucji
Rzeczypospolitej Polskiej - stanowi część krajowego porządku prawnego i
jest bezpośrednio stosowana. Konwencja ta w art. 3 ust. 1 lit. e stanowi, że
przekazanie jest dopuszczalne jedynie wówczas, gdy: ,,działanie lub zanie-
chanie, stanowiące podstawę skazania, stanowi przestępstwo w rozumie-
niu prawa państwa wykonania lub stanowiłoby przestępstwo w wypadku
popełnienia go na jego terytorium". Państwo wykonania na wniosek pań-
stwa skazania powinno mu przekazać treść przepisów państwa wykonania,
z których wynika, że ,,działanie lub zaniechanie, stanowiące podstawę ska-
zania, stanowi przestępstwo w rozumieniu prawa państwa wykonania lub
stanowiłoby przestępstwo w wypadku popełnienia go na jego terytorium"
(art. 6 ust. 1 lit. b).
Z przepisów tych wynika, że dopuszczalne jest przejęcie do wykona-
nia skazania za działanie lub zaniechanie, które nie stanowi przestępstwa
w rozumieniu prawa państwa wykonania, a ,,stanowiłoby przestępstwo w
rozumieniu państwa wykonania gdyby popełnione zostało na jego teryto-
rium". Nadto, jeżeli działanie lub zaniechanie stanowi przestępstwo w ro-
zumieniu prawa państwa wykonania, to zbędne jest posługiwanie się kryte-
rium ,,stanowiłoby przestępstwo w wypadku popełnienia go na jego teryto-
rium".
To stwierdzenie ma podstawowe znaczenie przy wykładni art. 10 ust.
2 in fine Konwencji. Zastrzeżenie, że kara wymierzona w państwie skaza-
nia nie może ,,przekraczać górnej granicy zagrożenia przewidzianej przez
prawo państwa wykonania" należy odnosić do kwalifikacji dającej podstawę
do stwierdzenia dopuszczalności przejęcia skazania do wykonania. Może
być to zatem albo kwalifikacja czynu ,,stanowiącego przestępstwo w rozu-
mieniu państwa wykonania" albo kwalifikacja czynu, który ,,stanowiłby prze-
stępstwo w wypadku popełnienia go na terytorium państwa wykonania".
Przy odmiennej wykładni należałoby uznać, że przepisy Konwencji są
wewnętrznie sprzeczne. Jeżeli czyn nie stanowiłby przestępstwa w rozu-
mieniu prawa państwa wykonania, a tylko przestępstwo w wypadku ,,popeł-
nienia go na terytorium państwa wykonania", to stosownie do art. 3 ust. 1 lit
e Konwencji nie byłoby podstaw do odmowy przejęcia skazania do wyko-
nania, ale w dalszym toku postępowania nie można by kary wykonywać z
uwagi na treść art. 10 ust. 2 in fine Konwencji. Gdy dany czyn nie jest w
ogóle spenalizowany w prawie państwa wykonania, to nie jest możliwe od-
niesienie się do ,,górnej granicy zagrożenia przewidzianej przez prawo
państwa wykonania" za ten czyn.
Jeżeli natomiast, przyjmie się, że z uwagi na powyższe nie jest w
ogóle możliwe przejęcie do wykonania skazania za czyn, który nie jest
przestępstwem w rozumieniu prawa państwa wykonania, to odniesienie się
w art. 3 i art. 6 Konwencji do penalizacji czynu w wypadku ,,popełnienia go
na terytorium państwa wykonania" pozbawione by zostało treści normatyw-
nej.
Jaki zresztą sens miałoby rozważanie, czy dany czyn stanowiłby
przestępstwo, gdyby go popełniono na terytorium państwa wykonania oraz
poinformowanie państwa skazania o treści tego przepisu - chociaż z góry
wiadomo, że nie będzie on miał zastosowania przy określeniu zasad wyko-
nywania kary w dalszym ciągu.
Tak więc kryterium karalności czynu ,,gdyby popełniono go na teryto-
rium państwa wykonania" ma zastosowanie wówczas, gdy czyn ten nie
stanowi przestępstwa w rozumieniu prawa państwa wykonania. W takim
przypadku kwalifikacja czynu jaka byłaby stosowana ,,gdyby popełniono go
na terytorium państwa wykonania" ma zastosowanie do oceny dopuszczal-
ności przekazania (art. 3 ust. 1 lit. e), przekazania informacji o treści prze-
pisów prawnych (art. 6 ust. 1 lit. b) oraz dostosowania kary do prawa pań-
stwa wykonania (art. 10 ust. 2).
Jak już wyżej wskazano omawiane przepisy Konwencji stanowią
część krajowego porządku prawnego i mają bezpośrednie zastosowanie.
Kodeks karny wszedł w życie po ratyfikowaniu tej Konwencji i po wejściu w
życie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Nie ma podstaw do przyjęcia,
że przepis art. 114 § 4 k.k. miał doprowadzić do częściowej, bardzo istot-
nej, dezaktualizacji Konwencji. Przepis ten należy zatem interpretować w
ten sposób, by można go pogodzić z ratyfikowaną wcześniej umową mię-
dzynarodową. Jest to możliwe jedynie przy przyjęciu, że użyty w tym prze-
pisie zwrot ,,sąd określa według polskiego prawa kwalifikację prawną czy-
nu" dotyczy również kwalifikacji prawnej czynu, gdyby popełniono go na
terytorium Polski.
Wymaga dalej podkreślenia, że w realiach niniejszej sprawy nie było
podstaw do przyjęcia, iż skazany dopuścił się przestępstwa określonego w
art. 43 § 3 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Przekazanie do wykona-
nia nastąpiło w trybie określonym w art. 9 ust. 1 lit. a Konwencji, przez wy-
konywanie w dalszym ciągu prawomocnego orzeczenia wydanego w pań-
stwie skazania. Z wyroku skazującego Jacka S. wynika, że czyn jego pole-
gał na usiłowaniu przewiezienia w tranzycie przez terytorium Wielkiej Bry-
tanii 3,47 kg kokainy. Taki czyn, gdyby został popełniony na terytorium Pol-
ski wyczerpywałby znamiona przestępstwa określonego w art. 42 ust. 3
ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Natomiast przyjęcie kwalifikacji o
jakiej mowa w kasacji wymagałoby dokonania nowych, odmiennych ustaleń
- zamiaru wprowadzenia środków odurzających do obrotu. Zastosowanie
trybu określonego w art. 9 ust. 1 lit. a Konwencji nie daje podstaw do zmia-
ny opisu czynu orzeczeniu skazującym.