POSTANOWIENIE Z DNIA 1 MARCA 2005 R.
III KK 75/04


Zabór rzeczy przez sprawcę żądającego korzyści majątkowej, jak i
faktyczna możliwość jej zwrotu nie należą do ustawowych znamion prze-
stępstwa określonego w art. 286 § 2 k.k.

Przewodniczący: sędzia SN J. Skwierawski.
Sędziowie SN: A. Deptuła (sprawozdawca), D. Rysińska.
Prokurator Prokuratury Krajowej: A. Pogorzelski.

Sąd Najwyższy w sprawie Borysa A., skazanego z art. 286 § 2 k.k. i
art. 282 k.k., po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie w dniu 1 marca
2005 r., kasacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego od wyroku Sądu
Okręgowego w E. z dnia 27 listopada 2003 r., zmieniającego wyrok Sądu
Rejonowego w E. z dnia 14 sierpnia 2003 r.,

o d d a l i ł kasację (...).


Z u z a s a d n i e n i a :

Wyrokiem Sądu Rejonowego w E. z dnia 14 sierpnia 2003 r. Borys A.
skazany został:
- z art.286 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i art. 33 § 3 k.k. na rok pozbawienia
wolności i 60 stawek dziennych grzywny - za to, że w okresie od dnia
23 listopada do dnia 4 grudnia 2002 r. w E., w celu osiągnięcia korzyści
majątkowej, żądał od Marike A. 15 000 zł w zamian za zwrot bezprawnie
zabranych rzeczy wartości 80 000 zł na szkodę jej męża Romana H.,
- art. 282 k.k. w zw. z art. 33 § 2 k.k. na rok pozbawienia wolności i 60
stawek dziennych grzywny - za to, że w dniu 22 kwietnia 2002 r. w E.,
działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej grożąc popełnieniem
przestępstwa na szkodę Watana i Alwart G. doprowadził ich do wydania
mu pieniędzy w kwocie 1 500 USD w zamian za dopuszczenie do pro-
wadzenia dalszej działalności gospodarczej.
Jako karę Sąd Rejonowy w E. orzekł rok i 6 miesięcy pozbawienia
wolności oraz 80 stawek dziennych grzywny.
Wyrok ten zaskarżył obrońca oskarżonego; zarzucając obrazę prze-
pisów prawa materialnego, ale także błąd w ustalenia faktycznych, wnosił o
uniewinnienie Borysa A. od przypisanego mu przestępstwa z art. 282 k.k.
oraz o przyjęcie, że pierwsze z przypisanych oskarżonemu przestępstw
kwalifikuje się z art. 13 § 2 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k., i wymierzenie kary
z nadzwyczajnym jej złagodzeniem lub w dolnych granicach ustawowego
zagrożenia.
Sąd Okręgowy w E. wyrokiem z dnia 27 listopada 2003 r. zmienił za-
skarżony wyrok w ten jedynie sposób, że z kwalifikacji prawnej pierwszego
z przestępstw przypisanych oskarżonemu wyeliminował art. 12 k.k., utrzy-
mując w mocy ten wyrok w pozostałym zakresie.
Kasację wniósł obrońca Borysa A. formułując zarzuty w sposób na-
stępujący:
a) w odniesieniu do czynu z art. 286 § 2 k.k. - rażące naruszenie prawa
materialnego, tj. art. 286 § 2 k.k., polegające na błędnym zakwalifikowa-
niu zachowania oskarżonego jako wypełniające znamiona czynu opisa-
nego w tym przepisie, gdy w rzeczywistości zachowanie to wypełnia
znamiona czynu z art. 13 § 2 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k.,
b) w odniesieniu do czynu z art. 282 k.k. - rażące naruszenie przepisów
postępowania mające istotny wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 5 § 2 i 7
k.p.k., polegające na dokonaniu oceny dowodów w sposób przekracza-
jący zasadę swobodnej ich oceny oraz na rozstrzygnięciu nie dających
się usunąć wątpliwości na niekorzyść oskarżonego.
W konkluzji obrońca wniósł o uchylenie wyroku Sądu Okręgowego w
E. i przekazanie sprawy temu Sądowi do ponownego rozpoznania.
W pisemnej odpowiedzi na kasację prokurator Prokuratury Okręgo-
wej w E. wniósł o jej oddalenie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja jest niezasadna.
Wysunięte przez skarżącego zarzuty obrazy prawa materialnego oraz
przepisów postępowania, będące nota bene dosłownym wręcz powtórze-
niem (i przy posłużeniu się podobną stylistyką) zarzutów zwartych w apela-
cji, opierają się na całkowicie błędnej argumentacji.
Błędność przyjętej przez sądy kwalifikacji prawnej pierwszego z prze-
stępstw przypisanych oskarżonemu Borysowi A. autor skargi kasacyjnej
upatruje w tym, że ,,sprawca przestępstwa z art. 286 § 2 k.k. powinien po-
siadać skradzione rzeczy choćby wspólnie z innymi osobami, w przeciw-
nym razie nie może nastąpić wydanie rzeczy" (cytat z uzasadnienia kasa-
cji). Warunek ten nie został spełniony albowiem - jak dalej pisze skarżący
- ,,oskarżony nie dokonał zaboru ani nie posiadał rzeczy skradzionych po-
krzywdzonemu ..., oskarżony jedynie powziął wiadomość od osób trzecich,
znajomych pokrzywdzonego, że został mu skradziony towar. Okoliczność
tę postanowił wykorzystać. Swym zachowaniem zmierzał do uzyskania ko-
rzyści majątkowej wprowadzając w błąd pokrzywdzonego o posiadaniu za-
branych rzeczy i możliwości ich zwrotu w zamian za korzyść majątkową".
Tak więc autor kasacji brak znamion przestępstwa z art. 286 § 2 k.k.
przypisanego Borysowi A. widzi w tym, że oskarżony nie dokonał zaboru
rzeczy pokrzywdzonego, rzeczy tych nie posiadał i nie mógł tym samym ich
zwrócić (w każdym razie faktów tych, zdaniem obrońcy, nie dowiedziono).
Stanowisko takie uznać trzeba za całkowicie błędne. Ani bowiem za-
bór rzeczy przez sprawcę żądającego korzyści majątkowej, ani też faktycz-
na możliwość ich zwrotu nie stanowią o bycie przestępstwa z art. 286 § 2
k.k. Przepis ten ma zastosowanie również do sytuacji, w których sprawca
nie dokonał zaboru rzeczy, ani też nie będąc posiadaczem takiej rzeczy,
wiedząc zaś jedynie o tym, że pokrzywdzony rzecz taką utracił w wyniku
bezprawnego jej zaboru przez inną osobę, a więc wykorzystując sytuację
spowodowaną przez innych żąda korzyści majątkowej w zamian za jej
zwrot, pomimo że nie jest w stanie tego dokonać. Sytuacja taka podobna
jest do typowego oszustwa, polega bowiem na wprowadzeniu pokrzyw-
dzonego w błąd, tak co do faktu posiadania utraconej przez niego rzeczy,
jak i możliwości jej zwrotu oraz doprowadzenia go, przez oszukańcze za-
biegi, do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem po-
przez udzielenie sprawcy korzyści majątkowej. Nie jest przy tym nawet ko-
nieczne uzyskanie przez sprawcę takiej korzyści. Dla realizacji znamion
tego przestępstwa bez znaczenia jest fakt czy sprawca rzeczywiście uzy-
skał korzyść majątkową, a także czy doszło w ten sposób do uszczuplenia
majątku innej osoby.
W tym stanie rzeczy, dla oceny prawnej pierwszego z przestępstw
przypisanych Borysowi A., pozbawione są jakiegokolwiek znaczenia zawar-
te w skardze wywody o braku podstaw do przypisania oskarżonemu
sprawstwa zaboru rzeczy pokrzywdzonego czy też podawania nawet w
wątpliwość zaistnienia samego zaboru mienia Romana H. (bo i taki ,,argu-
ment" pojawił się w kasacji, co już należy uznać za oczywiste nadużycie,
skoro fakt zaboru mienia Romana H. został dowiedziony bez cienia wątpli-
wości), a także twierdzenie o braku możliwości spełnienia przez Borysa A.
wyrażonej przez niego obietnicy zwrotu rzeczy. Podobnie bez jakiegokol-
wiek znaczenia pozostaje fakt czy oskarżony finalnie uzyskał korzyść ma-
jątkową.
Podsumowując tę część rozważań należy stwierdzić, że przyjęta
przez sądy kwalifikacja prawna czynu oskarżonego jest całkowicie trafna, a
wyrażone w skardze kasacyjnej żądanie jej zmiany ze wskazaniem na
przepis art. 13 § 2 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k., jako racja na rzecz uchyle-
nia wyroku Sądu Okręgowego i przekazania sprawy temu Sądowi do po-
nownego rozpoznania, ocenić trzeba jako zupełnie nieuzasadnione. /.../