Wyrok SN - III KK 407/08
Izba:Izba Karna
Sygnatura:III KK 407/08
Typ:Wyrok SN
Opis:Orzecznictwo Sądu Najwyższego-Izba Karna i Wojskowa 2009/9/74
Data wydania:2009-05-06


WYROK Z DNIA 6 MAJA 2009 R.
III KK 407/08

1. Wykonanie kary nie stoi na przeszkodzie wniesieniu kasacji na
niekorzyść skazanego. W takim wypadku jedynym ograniczeniem jest,
określony w art. 524 § 3 k.p.k., a w sprawach o wykroczenie - w art. 110
§ 2 k.p.s.w., termin 6-miesięczny.
2. Czyn stypizowany w art. 224 pkt 3 ustawy z dnia 21 listopada
1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.
U. z 2004 r. Nr 241, poz. 2416 ze zm.) stanowi występek.

Przewodniczący: sędzia SN J. Żywolewska-Ławniczak.
Sędziowie SN: T. Artymiuk (sprawozdawca), J. Sobczak.
Prokurator Prokuratury Krajowej: B. Drozdowska.

Sąd Najwyższy w sprawie Jakuba O., obwinionego z art. 224 pkt 3
ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. 2004, Nr 241, poz. 2416 ze zm.), po
rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie w dniu 6 maja 2009 r., kasacji,
wniesionej przez Prokuratora Generalnego na niekorzyść od wyroku na-
kazowego Sądu Rejonowego w B. z dnia 14 sierpnia 2008 r.

u c h y l i ł zaskarżony wyrok i p r z e k a z a ł sprawę Sądowi Rejonowe-
mu w B. do ponownego rozpoznania.

Z u z a s a d n i e n i a :

Wyrokiem nakazowym Sądu Rejonowego w B. z dnia 14 sierpnia
2008 r., po rozpoznaniu wniosku o ukaranie wniesionego przez Wojsko-
wego Komendanta Uzupełnień w B., Jakub O. został uznany za winnego
tego, że ,,nie zgłosił się do Wojskowej Komendy Uzupełnień w B. na we-
zwanie Wojskowego Komendanta Uzupełnień w B. w sprawach dotyczą-
cych powszechnego obowiązku obrony RP w następujących terminach:
13.03.2007 r., 26.03.2007 r., 06.04.2007 r., 17.05.2007 r., 18.04.2008 r.,
12.06.2008 r." - tj. czynu określonego art. 224 pkt 3 ustawy z dnia 21 li-
stopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej
Polskiej (Dz. U. 2004, Nr 241, poz. 2416 ze zm.) i za to ukarany karą
grzywny w kwocie 350 zł oraz obciążony kosztami postępowania, w tym
opłatą.
Orzeczenie to uprawomocniło się w dniu 30 sierpnia 2008 r.
Wskazany wyżej wyrok Sądu Rejonowego, zaskarżył w całości, na
niekorzyść ukaranego, wniesioną w dniu 19 listopada 2008 r. kasacją
Prokurator Generalny. Zarzucając ,,rażące i mające istotny wpływ na
treść orzeczenia naruszenie przepisów prawa materialnego, to jest art. 1
§ 1 k.w. w zw. z art. 224 pkt 3 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o po-
wszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (...), polegające
na niezasadnym uznaniu, iż zachowanie, stypizowane w tym przepisie,
stanowi wykroczenie, podczas gdy czyn ten jest występkiem", wniósł o
uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania Sądowi Rejonowemu w B.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Wniesiona na niekorzyść ukaranego Jakuba O., z zachowaniem
terminu określonego w art. 110 § 2 k.p.s.w., kasacja Prokuratora Gene-
ralnego okazała się zasadna.
Co więcej, pomimo wykonania kary (w dniu 5 września 2008 r. uka-
rany uiścił orzeczoną grzywnę oraz koszty postępowania i opłatę), możli-
we było wniesienie i rozpoznanie kasacji na niekorzyść ukaranego. (...)
Wprawdzie w art. 529 k.p.k. mowa jest o wniesieniu i rozpoznaniu kasacji
na korzyść i oczywiste jest, że rozumując a contrario, nie wchodzi w grę
kasacja na niekorzyść przy wystąpieniu takich, określonych w tym prze-
pisie przesłanek jak akt łaski, wystąpienie okoliczności wyłączających
ściganie lub uzasadniających zawieszenie postępowania, błędnym było-
by jednak odczytywanie art. 529 k.p.k. z uwzględnieniem wskazanej wy-
żej dyrektywy interpretacyjnej w odniesieniu do innych wymienionych w
treści tego przepisu przesłanek, w szczególności tej okoliczności, którą
stanowi wykonanie kary. W wypadku wykonania kary, zwłaszcza gdy
chodzi o kary, których akt wykonania sprowadza się do jednorazowej
czynności (chociażby, jak w niniejszej sprawie, zapłacenia grzywny),
szybkość wykonania kary nie może stanowić przeszkody do wniesienia
kasacji na niekorzyść, jeżeli wyrok wymierzający tę karę wydany został z
rażącym naruszeniem prawa. W takim wypadku jedynym ,,ograniczni-
kiem" jest termin określony w art. 524 § 3 k.p.k., zaś w sprawach o wy-
kroczenie z art. 110 § 2 k.p.s.w., który w niniejszej sprawie, jak wskazano
wyżej, został dochowany (zob. S. Zabłocki w: Z. Gostyński red.: Kodeks
postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2003, t. III, s. 564 oraz
podobnie P. Hofmański red.: Kodeks postępowania karnego. Komentarz,
Warszawa 2004, t. III, s. 173; odmiennie, lecz bez pogłębionej analizy, a
jedynie z odwołaniem się do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 3
czerwca 1996 r., II KKN 4/96, niepubl., cytowanego za: Z. Doda, A. Ga-
berle: Kontrola odwoławcza w procesie karnym. Orzecznictwo Sądu Naj-
wyższego. Komentarz, Warszawa 1997, t. II, s. 489 - T. Grzegorczyk:
Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2008, s.1111, a
także J. Grajewski w: J. Grajewski red.: Kodeks postępowania karnego.
Komentarz, Kraków 2006, t. II, s. 299). (...)
Oczyściwszy w ten sposób przedpole, odnieść można się do zarzu-
tu obrazy prawa materialnego, wywiedzionego w petitum skargi kasacyj-
nej Prokuratora Generalnego.
Jak to zasygnalizowano na wstępie, jest to zarzut bez wątpienia
trafny, nie może bowiem budzić wątpliwości, że czyn stypizowany w art.
224 pkt 3 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku
obrony RP, stanowi występek, nie zaś, jak to błędnie uznał sąd meriti,
wykroczenie. Za przyjęciem takiego stanowiska przemawiają ogólne za-
sady delimitacji występków od wykroczeń, w tym sposób określenia w art.
1 § 1 k.w. wysokości ustawowego zagrożenia czynów zabronionych, któ-
re nie stanowią z woli ustawodawcy przestępstw (w wypadku kary grzyw-
ny do 5000 zł, zaś w odniesieniu do kary ograniczenia wolności, przy
uwzględnieniu treści art. 20 § 1 k.w., jednego miesiąca). W art. 224 usta-
wy o powszechnym obowiązku obrony, ustanowiona w nim sankcja w
postaci kary ograniczenia wolności lub grzywny, nie zawiera określenia
granic tych kar, co oznacza, że są one na poziomie górnych granic, a
więc tych, które wyznaczone zostały przez Kodeks karny dla występków.
W tym przedmiocie w sposób jednoznaczny wypowiedział się Sąd Naj-
wyższy w postanowieniu z dnia 22 stycznia 2003 r., I KZP 44/02,
OSNKW 2003, z. 1-2, poz. 20, którego argumentację Sąd Najwyższy w
składzie orzekającym w niniejszej sprawie w całości podziela i do niej się
w tym miejscu odwołuje, nie znajdując racji tak faktycznych, jak i praw-
nych, aby od tak ukształtowanego poglądu odstępować. Znalazł on
zresztą również akceptację w piśmiennictwie (zob. M. Marciniak, J Marci-
niak: Karno-prawne aspekty czynów zabronionych z art. 224 ustawy o
powszechnym obowiązku obrony RP, WPP 2003, nr 2, s. 101). Jedynie
gwoli uzupełnienia wskazać należy, że przyjęciu takiego, szeroko uargu-
mentowanego w cytowanym orzeczeniu, stanowiska nie stoi na prze-
szkodzie również wzgląd na reguły wykładni systemowej, chociaż nie-
wątpliwym jest, iż przyjęcie, że art. 224 ustawy o powszechnym obowiąz-
ku obrony RP stanowi przestępstwo pozornie łamie systematykę w usta-
wie i logiczny ciąg przepisów, gdyż art. 225 - 227 tej ustawy określają
wykroczenia, a dopiero art. 228 i następne stanową przestępstwa. Jest to
jednak wyłącznie wynik zmiany dokonanej w tym przepisie, zgodnie z re-
gułami obowiązującymi w procesie legislacyjnym (zob. przepisy działu II
załącznika do rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca
2002 r. w sprawie ,,Zasad techniki prawodawczej" - Dz. U. Nr 100, poz.
908), na podstawie art. 5 § 2 pkt 11a ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r.
Przepisy wprowadzające Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 554) i tym
samym nie można przypisywać mu znaczenia decydującego o możliwo-
ści odejścia od innych dyrektyw interpretacyjnych. Co więcej, nie może
umknąć uwadze, chociażby przy uwzględnieniu sposobu określenia
sankcji w innych przepisach karnych ustawy o powszechnym obowiązku
obrony RP, że w przypadku wykroczeń ustawodawca operuje formułą
,,podlega karze grzywny" - art. 225 - 227 tej ustawy, natomiast w przy-
padku przestępstw formułą ,,podlega grzywnie" - poza art. 224 także w
art. 236 ustawy stanowiącym bez wątpienia występek z uwagi na zagro-
żenie alternatywne grzywną, karą ograniczenia wolności albo pozbawie-
nia wolności do roku (tak też: J. Warylewski red.: Zasady techniki prawo-
dawczej. Komentarz, Warszawa 2003, teza 5 do § 81).
Podsumowując, stwierdzić więc należy, że przyjęcie w zaskarżo-
nym wyroku, iż czyn określony w art. 224 ustawy o powszechnym obo-
wiązku obrony RP stanowi wykroczenie, uznane być musi za rażące i
mające istotny wpływ na treść tego orzeczenia naruszenie przepisów
prawa materialnego, wymienionych w części dyspozytywnej skargi kasa-
cyjnej, skutkuje bowiem przeniesieniem odpowiedzialność prawno-karnej
Jakuba O. z płaszczyzny przestępstw na grunt prawa o wykroczeniach.
Skutkować musiało to uchyleniem zaskarżonego kasacją Prokura-
tora Generalnego wyroku i przekazaniem sprawy do ponownego rozpo-
znania Sądowi Rejonowemu w B.
Procedując powtórnie sąd ten, będąc związany zapatrywaniami
prawnymi Sądu Najwyższego (art. 112 k.p.s.w. w zw. z art. 109 § 2
k.p.s.w. w zw. z art. 442 § 3 k.p.k.), podejmie czynności procesowe okre-
ślone w przepisach Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia,
zmierzające do nadania właściwego trybu postępowania co do czynu
oskarżonego, uwzględniając okoliczność, że jest to przestępstwo ścigane
z urzędu.
Izba Karna - inne orzeczenia:
dokumentdata wyd.
[IK] III KK 105/09   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego-Izba Karna i Wojskowa 2009/12/106
2009-09-29 
[IK] III KK 322/08   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego-Izba Karna i Wojskowa 2009/8/64
2009-03-04 
[IK] III KK 121/08   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego-Izba Karna i Wojskowa 2008/11/87
2008-10-03 
[IK] III KK 117/08   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego-Izba Karna i Wojskowa 2008/11/95
2008-09-24 
[IK] III KK 98/08   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego-Izba Karna i Wojskowa 2008/11/95
2008-09-26 
  • Adres publikacyjny: