POSTANOWIENIE Z DNIA 12 GRUDNIA 2008 R.
IV KZ 82/08

Po otrzymaniu przez sąd opinii (pisma) obrońcy z urzędu skazanego
o braku podstaw do wniesienia kasacji (art. 84 § 3 k.p.k.), prezes sądu in-
formuje skazanego o stanowisku jego obrońcy, pouczając jednocześnie o
prawie do wniesienia kasacji, przez ustanowionego przez skazanego
obrońcę z wyboru, w terminie 30 dni od daty otrzymania pisma (art. 16 § 1 i
2 k.p.k. w zw. z art. 524 § 1 k.p.k.).

Przewodniczący: sędzia SN R. Sądej.

Sąd Najwyższy na posiedzeniu, bez udziału stron, w dniu 12 grudnia
2008 r., po rozpoznaniu w sprawie skazanego Stefana P., zażalenia ska-
zanego na zarządzenie upoważnionego sędziego Sądu Okręgowego w K.
z dnia 18 lipca 2008 r., o ,,odmowie przywrócenia terminu do wniesienia
skargi kasacyjnej" od wyroku Sądu Okręgowego w K. z dnia 25 październi-
ka 2006r., utrzymującego w mocy wyrok Sądu Rejonowego w K. z dnia 5
kwietnia 2006 r.,

na podstawie art. 530 § 3 k.p.k. postanowił u c h y l i ć zaskarżone zarzą-
dzenie i sprawę przekazać Prezesowi Sądu Okręgowego w K. do ponow-
nego rozpoznania.

U Z A S A D N I E N I E

Prawomocny wyrok Sądu Okręgowego zapadł w dniu 25 październi-
ka 2006 r. Wniosek o doręczenie uzasadnienia tego wyroku skazanemu
złożył jego obrońca w dniu 30 października 2006 r., a następnego dnia sam
skazany. W aktach sprawy brak dowodu doręczenia odpisu wyroku z uza-
sadnieniem. W dniu 14 listopada (w nagłówku pisma błędnie wpisano mie-
siąc październik 2006 r.) skazany złożył wniosek o wyznaczenie obrońcy z
urzędu do sporządzenia i podpisania kasacji. W uwzględnieniu tego wnio-
sku, w dniu 24 stycznia 2007 r. wyznaczono skazanemu obrońcę z urzędu.
W dniu 16 lutego 2007r. wyznaczony obrońca, w trybie art. 84 § 3 k.p.k.,
poinformował Sąd, że nie stwierdził podstaw do wniesienia kasacji, dołą-
czając skierowaną do skazanego opinię uzasadniającą to stanowisko. In-
formacja ta nie wywołała żadnych działań ze strony Sądu Okręgowego. Ak-
ta sprawy przesłano do Sądu pierwszej instancji, w celu wykonania pra-
womocnego orzeczenia, a następnie udostępniono je Prokuraturze Krajo-
wej oraz Rzecznikowi Praw Obywatelskich.
W dniu 30 stycznia 2008 r. skazany złożył wniosek ,,o przywrócenie
terminu" do wniesienia kasacji. Po uzyskaniu przez Sąd Okręgowy od do-
tychczas wyznaczonego obrońcy informacji, że o braku podstaw do wnie-
sienia kasacji poinformował skazanego, upoważniony sędzia wydał w dniu
18 lipca 2008 r. zaskarżone zarządzenie. W jego uzasadnieniu powołał się
na fakt dwukrotnego przekazania przez obrońcę skazanemu informacji o
braku podstaw do wniesienia kasacji (w lutym i marcu 2007 r.), wskazał, że
brak podstaw do wyznaczenia innego obrońcy z urzędu, a w konsekwencji
bezzasadny był wniosek Stefana P. o przywrócenie terminu do wniesienia
kasacji.
W zażaleniu na to zarządzenie skazany podniósł, że do chwili obec-
nej nie został przez Sąd pouczony o możliwości wniesienia kasacji przez
adwokata z wyboru, przez co naruszono przepis art. 16 k.p.k., wobec cze-
go uzasadniony jest jego wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia
kasacji.
Sąd Najwyższy rozważył co następuje:
Zażalenie zasługiwało na uwzględnienie.
Procedując w tzw. postępowaniu okołokasacyjnym Sąd Okręgowy nie
uniknął istotnych uchybień, a w szczególności naruszył dyspozycję art. 16
k.p.k. Jedynie w początkowej fazie tego postępowania czynności prezesa
sądu (przewodniczącego, upoważnionego sędziego - art. 93 § 2 k.p.k.) by-
ły prawidłowe. Chwilą pierwszego, niewątpliwie najistotniejszego uchybie-
nia, wywołującego dalsze zbędne komplikacje, było zaniechanie jakiejkol-
wiek reakcji prezesa na informację wyznaczonego z urzędu obrońcy o bra-
ku podstaw do wniesienia kasacji, co nastąpiło dnia 16 lutego 2007 r. Tym-
czasem, zgodnie z art. 16 § 2 k.p.k., obligatoryjne było wydanie zarządze-
nia informującego skazanego o stanowisku wyznaczonego z urzędu
obrońcy, o braku podstaw do wyznaczenia z urzędu innego, a w związku z
tym, pouczenie go o ewentualnej możliwości wniesienia kasacji przez
obrońcę ustanowionego z wyboru, wraz z zakreśleniem terminu 30 dni (art.
524 § 1 k.p.k.), w jakim czynności tej może dokonać (por. postanowienie
Sądu Najwyższego z dnia 26 lutego 2002 r., III KZ 87/01, Lex nr 51806).
Zaniechanie wykonania tych czynności nie może wywoływać ujemnych dla
skazanego skutków - art. 16 § 1 k.p.k. Rzecz jasna, fakt, że wyznaczony z
urzędu obrońca sam poinformował skazanego o braku podstaw do wnie-
sienia kasacji, nie zwalniał Sądu od wykonania ciążących na nim z mocy
ustawy obowiązków. W szczególności informacja obrońcy nie mogła ,,otwo-
rzyć" dla skazanego terminu do ewentualnego wniesienia kasacji przez
obrońcę ustanowionego z wyboru. Stąd też błędny, ale usprawiedliwiony
brakiem stosownych pouczeń, był wniosek skazanego z dnia 30 stycznia
2008 r. ,,o przywrócenie terminu do złożenia kasacji", który to termin, po
odmowie wniesienia kasacji przez obrońcę wyznaczonego z urzędu, w
ogóle określony nie został. Błędne w konsekwencji było i zaskarżone za-
rządzenie, nie tylko nieokreślające od jakiego dnia liczono termin zawity,
kiedy miałby on upłynąć, ale także ignorujące podstawowe warunki jakie
spełniać powinien wniosek o przywrócenie terminu (dopełnienie czynności
- art. 126 § 1 k.p.k.), nie mówiąc już o formie rozstrzygnięcia (art. 126 § 2
k.p.k.).
Implikacją przedstawionego powyżej stanu procesowego musiało być
uchylenie zaskarżonego zarządzenia i przekazanie sprawy Prezesowi Są-
du Okręgowego do ponownego rozpoznania. W jego toku, rzecz jasna, ko-
nieczne będzie podjęcie czynności wskazanych w niniejszym postanowie-
niu, a więc pouczenie skazanego o możliwości wniesienia kasacji przez
obrońcę z wyboru w terminie 30 dni od doręczenia przez sąd informacji o
odmowie sporządzenia kasacji przez obrońcę wyznaczonego z urzędu.
Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w części dyspozytywnej
postanowienia.