Postanowienie Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego
z dnia 10 kwietnia 2001 r.
III SW 9/01

Komitet wyborczy kandydata na Prezydenta RP jest obowiązany groma-
dzić wszystkie środki finansowe na koncie bankowym, niezależnie od tego z
jakich źródeł pochodzą oraz czy koszt wydatków na cele kampanii wyborczej
jest wysoki, czy niski.

Komitet wyborczy kandydata na Prezydenta RP jest obowiązany gromadzić
wszystkie środki finansowe na koncie bankowym, niezależnie od tego z jakich źródeł
pochodzą oraz czy koszt wydatków na cele kampanii wyborczej jest wysoki, czy ni-
ski.


Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski, Sędziowie SSN: Krystyna
Bednarczyk, Teresa Flemming-Kulesza, Jadwiga Skibińska-Adamowicz, Barbara
Wagner, Andrzej Wasilewski, Andrzej Wróbel (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, w sprawie ze skargi Komitetu Wyborczego Kandydata na
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Bogusława Ignacego R. na uchwałę Państwo-
wej Komisji Wyborczej z dnia 12 marca 2001 r. w przedmiocie odrzucenia sprawoz-
dania wyborczego Komitetu Wyborczego Kandydata na Prezydenta Rzeczypospolitej
Polskiej Bogusława Ignacego R. po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu
10 kwietnia 2001 r.

p o s t a n o w i ł :


o d d a l i ć skargę.

U z a s a d n i e n i e


Państwowa Komisja Wyborcza uchwałą z dnia 12 marca 2001 r., podjętą na
podstawie art. 87h ust. 1 ustawy z dnia 27 września 1990 r. o wyborze Prezydenta
Rzeczypospolitej Polskiej (jednolity tekst: Dz.U. z 2000 r. Nr 47, poz. 544) postano-
wiła ,,odrzucić sprawozdanie wyborcze Komitetu Wyborczego Kandydata na Prezy-
denta Rzeczypospolitej Polskiej Bogusława Ignacego R. z powodu naruszenia przez
Komitet przepisów tej ustawy dotyczących finansowania wyborów". W uzasadnieniu
powyższej uchwały Państwowa Komisja Wyborcza stwierdziła w szczególności, że:
Po pierwsze - Zgodnie z art. 84 ustawy o wyborze Prezydenta RP finansowa-
nie kampanii wyborczej jest jawne, a elementami mającymi w tym wypadku zapewnić
realizację zasady jawności jest między innymi wynikający z art. 85 ust. 4 ustawy o
wyborze Prezydenta RP obowiązek komitetu wyborczego gromadzenia środków fi-
nansowych na cele kampanii wyborczej na koncie bankowym oraz prowadzenie ra-
chunkowości według zasad dotyczących jednostek nieprowadzących działalności
gospodarczej (art. 84c ustawy o wyborze Prezydenta RP).
Po drugie - Komitet Wyborczy Kandydata na Prezydenta Rzeczypospolitej
Polskiej Bogusława I. R. nie dopełnił wymagań powyższych przepisów ustawowych,
bowiem Komitet ten nie otworzył konta bankowego w celu gromadzenia środków fi-
nansowych, a także nie prowadził rachunkowości w sposób wymagany przepisami
prawa. W sprawozdaniu wyborczym wskazano tylko ogólną kwotę przychodów, wy-
mieniając ją w pkt III ,,Pozostałe przychody" jako wpłatę własną Kandydata. Przy-
chody i wydatki nie były ewidencjonowane zgodnie z wymogami prowadzenia ra-
chunkowości, w księdze rachunkowej; są one wymienione na luźnej karcie sporzą-
dzonej przez Komitet, wraz z dołączonym oświadczeniem Kandydata o regulowaniu
wydatków środkami własnymi oraz rachunkiem i fakturą VAT. W ocenie Państwowej
Komisji Wyborczej obowiązek założenia rachunku bankowego i prowadzenia szcze-
gółowej rachunkowości są niezależne od wysokości kosztów kampanii wyborczej ze
środków własnych kandydata.
W skardze na powyższą uchwałę Państwowej Komisji Wyborczej wniesionej
na podstawie art. 87i ust. 1 ustawy o wyborze Prezydenta RP, Komitet Wyborczy
Kandydata na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Bogusława Ignacego Rybickiego
zarzucił, że wbrew poglądowi Państwowej Komisji Wyborczej Komitet sporządził
prawidłowo, co do meritum, sprawozdanie, zaś skala wydatków(358 zł) poniesionych
wyłącznie przez Kandydata uzasadniała ,,pominięcie prowadzenia konta w banku."
,,Wydatkowana kwota poprzez regulowanie bezpośrednio rachunków nie naruszyła
zasady jawności finansowania kampanii wyborczej".
W odpowiedzi na skargę Komitetu Wyborczego Kandydata na Prezydenta
Rzeczypospolitej Polskiej Bogusława Ignacego R. Państwowa Komisja Wyborcza
podtrzymała swoje stanowisko w kwestii odrzucenia sprawozdania wyborczego. Po
pierwsze - Komitet Wyborczy Kandydata na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej
Bogusława Ignacego R. prowadził swoją gospodarkę finansową z pominięciem wy-
magań prawnych określonych przepisami ustawy o wyborze Prezydenta RP, w
szczególności nie otworzył konta bankowego dla gromadzenia środków finansowych,
co jest wymagane przepisem art. 85 ust. 4 ustawy. Nie prowadzono również rachun-
kowości w sposób przewidziany przepisami dla prowadzenia rachunkowości, co
nakazuje art. 84c ustawy. Po drugie - argumenty powołane w skardze Komitetu ma-
jące uzasadnić finansowanie kampanii wyborczej z pominięciem wymagań ustawo-
wych, tj. mała kwota wydatków poniesionych na kampanię oraz dysponowanie wy-
łącznie środkami własnymi Kandydata, nie znajdują uzasadnienia w przepisach
ustawy. Ustawa nie różnicuje bowiem podmiotów wyborczych i wszystkie one maja
takie same prawa i obowiązki, niezależnie od skali prowadzenia kampanii wyborczej.
Żaden przepis nie dopuszcza możliwości odstępstw od wymagań określonych w
przepisach o finansowaniu wyborów, w tym co do sposobu prowadzenia gospodarki
finansowej ze względu na wysokość bądź źródła pochodzenia środków.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Art. 84 ustawy o wyborze Prezydenta RP stanowi, że finansowanie kampanii
wyborczej kandydata na Prezydenta RP jest jawne. Z kolei, zgodnie z art. 84c tej
ustawy komitet wyborczy kandydata na prezydenta obowiązany jest prowadzić ra-
chunkowość na zasadach określonych odrębnymi przepisami dotyczącymi jednostek
nie prowadzących działalności gospodarczej - w danym wypadku ustawy z dnia 29
września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. Nr 121, poz. 591 ze zm.), jednak z
uwzględnieniem przepisów ,,Rozdziału 12. Finansowanie wyborów" (art. 84 - art. 88)
ustawy o wyborze Prezydenta RP oraz wydanego na podstawie art. 87g ust. 4 tej
ustawy rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 19 lipca 2000 r. w sprawie określe-
nia wzoru sprawozdania wyborczego, szczegółowego zakresu zawartych w nim
informacji oraz wykazu rodzajów dokumentów załączonych do sprawozdania (Dz.U.
Nr 65, poz. 764). W rozpoznawanej sprawie jest poza sporem, że Komitet Wyborczy
Kandydata na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Bogusława Ignacego R. nie gro-
madził środków finansowych na koncie bankowym, jak tego wymaga przepis art. 85
ust. 4 ustawy o wyborze Prezydenta RP. Trafny jest pogląd Państwowej Komisji Wy-
borczej, że powyższy przepis nie daje podstawy do przyjęcia, jakoby mała kwota wy-
datków poniesionych na kampanię wyborczą i dysponowanie wyłącznie środkami
finansowymi Kandydata uzasadniały finansowanie kampanii wyborczej z pominię-
ciem przepisów ustawowych. Należy bowiem przyjąć, że Komitet jest obowiązany
gromadzić środki finansowe na koncie bankowym niezależnie od źródła ich pocho-
dzenia, a mianowicie czy są to środki własne kandydata na Prezydenta RP czy też
są to środki finansowe przekazane przez inne osoby na cele kampanii wyborczej
prowadzonej przez komitet, oraz bez względu na to, czy kwota wydatków tego ro-
dzaju jest niska czy wysoka. Należy zatem stwierdzić, że Komitet Wyborczy Kandy-
data na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Bogusława I. R. naruszył powyższy
przepis ustawy o obowiązku gromadzenia środków finansowych na cele kampanii
wyborczej na koncie bankowym oraz ich wydatkowania za pośrednictwem tego
konta, co stanowić ma jedną z podstawowych gwarancji realizacji zasady jawności
finansowania kampanii wyborczej na Prezydenta RP.
W rozpoznawanej sprawie jest niesporne, że Komitet nie prowadził rachunko-
wości na zasadach określonych w ustawie o rachunkowości, na co wskazuje jedno-
znacznie treść opinii biegłego rewidenta. Nie jest trafny zarzut skarżącego Komitetu,
że skala wydatków (358 zł) uzasadnia odstąpienie od wymagań określonych w art.
84c ustawy o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Kategoryczne sformu-
łowanie zawarte w powołanym przepisie: ,,komitety prowadzą rachunkowość" nie ze-
zwala bowiem na różnicowanie zakresu i treści powyższego obowiązku ze względu
w szczególności na to, czy wydatki komitetu są znaczne czy też umiarkowane lub
nieznaczne.
Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Najwyższy na podstawie art. 87i ustawy o
wyborze Prezydenta RP orzekł jak w sentencji.
========================================