Postanowienie Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego
z dnia 15 maja 2002 r.
III SW 13/02

Przekazanie środków finansowych komitetu wyborczego na rzecz fundu-
szu wyborczego partii dopuszczalne jest jedynie w zakresie nadwyżki pozy-
skanych środków na cele kampanii wyborczej nad poniesionymi wydatkami.


Przewodniczący SSN Teresa Flemming-Kulesza, Sędziowie SN: Beata
Gudowska, Roman Kuczyński, Jerzy Kuźniar, Jerzy Kwaśniewski (sprawozdawca),
Jadwiga Skibińska-Adamowicz, Andrzej Wróbel.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 15 maja
2002 r. sprawy ze skargi Komitetu Wyborczego Samoobrona Rzeczypospolitej Pol-
skiej na uchwałę Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 22 kwietnia 2002 r. w przed-
miocie odrzucenia sprawozdania wyborczego


o d d a l i ł skargę.

U z a s a d n i e n i e


Państwowa Komisja Wyborcza uchwałą z dnia 22 kwietnia 2002 r., na pod-
stawie art. 122 ust. 1 pkt 3 lit. a oraz d ustawy z dnia 12 kwietnia 2001 r. - Ordynacja
wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej
(Dz.U. Nr 46, poz. 499 ze zm.) , postanowiła odrzucić sprawozdanie wyborcze Ko-
mitetu Wyborczego Samoobrona Rzeczypospolitej Polskiej o przychodach, wydat-
kach i zobowiązaniach finansowych tego Komitetu w związku z wyborami do Sejmu i
do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej przeprowadzonymi w dniu 23 września 2001 r.

Na powyższe postanowienie Państwowej Komisji Wyborczej w przedmiocie
odrzucenia sprawozdania, pełnomocnik finansowy Komitetu Wyborczego Samoobro-
na Rzeczypospolitej Polskiej, w trybie art. 123 ust. 1 powołanej wyżej ustawy, wniósł
do Sądu Najwyższego skargę, żądając uchylenia zaskarżonego postanowienia i
przyjęcia sprawozdania wyborczego Komitetu Wyborczego Samoobrona Rzeczypo-
spolitej Polskiej.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


W sprawie wynikającej ze skargi wniesionej do Sądu Najwyższego w trybie
art. 123 ust. 1 ustawy z dnia 12 kwietnia 2001 r. Ordynacja wyborcza do Sejmu Rze-
czypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 46, poz. 499
ze zm.) jej przedmiotem jest postanowienie Państwowej Komisji Wyborczej o odrzu-
ceniu sprawozdania. Tak określonemu zakresowi sprawy odpowiada kompetencja
Sądu Najwyższego do rozstrzygnięcia co do zasadności skargi z konsekwencją
uznania skargi za zasadną, wynikającą z art. 123 ust. 5 Ordynacji wyborczej. W ta-
kim przypadku Państwowa Komisja Wyborcza - w myśl tego przepisu - byłaby zobo-
wiązana do niezwłocznego postanowienia o przyjęciu sprawozdania wyborczego.

Przyjmując, że rozpoznaniu podlegały wyłącznie przyjęte w zaskarżonej
uchwale podstawy odrzucenia sprawozdania Sąd Najwyższy nie objął zakresem
swych rozważań, stwierdzonych przez Państwową Komisję Wyborczą - w uzasad-
nieniu uchwały z dnia 22 kwietnia 2002 r. - naruszeń przez Komitet Wyborczy Samo-
obrona Rzeczypospolitej Polskiej tych przepisów Ordynacji wyborczej, które nie są -
w myśl art. 122 ust. 1 pkt 3 Ordynacji - objęte sankcją odrzucenia sprawozdania.
Rozważenie kwestii wykraczających poza podstawy odrzucenia sprawozdania oka-
zało się bezprzedmiotowe.

Wychodząc z powyższych założeń co do zakresu sprawy rozpatrywanej - sto-
sownie do art. 123 ust. 1 Ordynacji wyborczej (,,w wypadku odrzucenia sprawozdania
komitetu wyborczego przez Państwową Komisję Wyborczą") i uwzględniając sta-
nowisko Państwowej Komisji Wyborczej o podstawach odrzucenia sprawozdania,
wyrażone w zaskarżonej uchwale (a także w piśmie z dnia 13 maja 2002 r. dotyczą-
cym ustosunkowania się do skargi), Sąd Najwyższy rozważył skargę co do następu-
jących okoliczności:

Państwowa Komisja Wyborcza po pierwsze stwierdziła, iż Komitet Wyborczy
Samoobrona Rzeczypospolitej Polskiej naruszył art. 110 ust. 1 Ordynacji wyborczej
(w kontekście odrzucenia z tego powodu sprawozdania, stosownie do art. 122 ust. 1
pkt 3 lit. a) przez to, że z ogólnej kwoty środków pieniężnych pochodzących z Fundu-
szu Wyborczego zgromadzonych na rachunku Komitetu w wysokości 376.095 zł,
które mógł wydatkować jedynie na cele związane z wyborami do Sejmu i do Senatu,
wpłacił na Fundusz Wyborczy partii łączną kwotę 115.876 zł z przeznaczeniem, jak
to wskazano na poleceniach przelewu: na zwrot nieprawidłowych wpłat na Fundusz
Wyborczy, na depozyt sądowy Funduszu Wyborczego oraz bez wskazania powodu
zwrotu środków. Państwowa Komisja Wyborcza uznała, że wpłaty te były niedopusz-
czalne, skoro nie zachodziły przesłanki wpłaty środków na Fundusz Wyborczy prze-
widziane w art. 116 ust. 1 Ordynacji, to jest przy wystąpieniu nadwyżki środków po-
zyskanych nad poniesionymi wydatkami. Sytuacja taka nie miała miejsca bo przeka-
zywanie przez Komitet środków na Fundusz Wyborczy następowało w tym samym
czasie, w którym Komitet pozyskiwał środki z Funduszu Wyborczego.

Po drugie Państwowa Komisja Wyborcza stwierdziła, że Komitet Wyborczy z
własnego rachunku bankowego w dniu 20 sierpnia 2001 r. dokonał przelewu środ-
ków w kwocie 900 zł na pomoc dla dzieci powodzian, czyli na cele nie związane z
wyborami, co także stanowi naruszenie art. 110 ust. 1 Ordynacji Wyborczej.

Skarżący Komitet Wyborczy, odnośnie pierwszego z wyżej wymienionych po-
wodów odrzucenia sprawozdania, zajął następujące stanowisko. Rzeczywiście jest
tak, jak to ustaliła PKW, że Komitet Wyborczy wpłaconą na jego konto z Funduszu
Wyborczego kwotę 115.876 zł - zwrócił temu Funduszowi Wyborczemu. Jednakże
nie ma racji PKW kwalifikując tę sytuację jako naruszenie prawa, gdyż przyczyną
dokonanego zwrotu było dążenie Komitetu Wyborczego do przywrócenia stanu
zgodnego z prawem. Chodziło bowiem o usunięcie nieprawidłowości polegającej na
uzyskaniu przez Fundusz Wyborczy wpłat gotówkowych, co było niedozwolone i w
związku z tym o dokonanie zwrotu osobom, które dokonały wpłaty.

Jeżeli chodzi o drugą kwestię, to skarżący Komitet Wyborczy, nie zaprzecza-
jąc faktowi wypłaty kwoty 900 zł na cele nie związane z wyborami powołał się na to,
że przyczyną była omyłka, która została usunięta na skutek interwencji Komitetu i na
uzyskanie zwrotu nieprawidłowo wypłaconej kwoty.

Sąd Najwyższy podzielił - w każdym z wyżej wymienionych zagadnień - ocenę
prawną przyjętą w zaskarżonej uchwale, uznając, że skarga Komitetu Wyborczego
Samoobrona Rzeczypospolitej Polskiej nie ma usprawiedliwionych podstaw.

Stosownie do art. 110 ust. 1 Ordynacji wyborczej Komitet wyborczy może po-
zyskiwać i wydatkować środki jedynie na cele związane z wyborami. Nie są kwestio-
nowane przez Komitet Wyborczy ustalenia co do faktów dotyczących przekazania
przez Komitet Wyborczy na rzecz Funduszu Wyborczego partii kwoty 111.626 zł i
kwoty 4.250 zł. Jest to sytuacja naruszenia zakazu wydatkowania środków Komitetu
wyborczego na cele nie związane z wyborami. Nie powstała - co jest bezsporne -
nadwyżka pozyskanych środków na cele kampanii wyborczej nad poniesionymi wy-
datkami, która - stosownie do art. 116 ust. 1 Ordynacji wyborczej - uzasadniała prze-
kazanie jej na Fundusz Wyborczy partii. Wydatkowania wymienionych kwot na rzecz
Funduszu Wyborczego partii nie usprawiedliwiają też przyczyny, na które powołuje
się skarżący, to jest że chodziło o dokonanie zwrotu tych kwot osobom, które doko-
nały wpłat z naruszeniem prawa. Decydujące jest to, że Komitet Wyborczy bez pod-
stawy prawnej wydatkował swe środki na rzecz Funduszu Wyborczego partii, za-
miast na cele kampanii wyborczej. Nie jest tak, jak to sugeruje skarżący, że na sku-
tek przekazania Funduszowi Wyborczemu partii określonych środków na określony
cel (w celu ich zwrotu lub wpłacenia do depozytu sądowego) został przywrócony stan
rzeczy zgodny z przepisami Ordynacji wyborczej. Przekazanie tych środków Komi-
tetu na rzecz Funduszu nie powodowało restytucji stanu zgodnego z prawem, przede
wszystkim dlatego, że chodzi tu o środki uzyskane prawidłowo, to jest zgodnie z za-
sadami Ordynacji wyborczej (por. art. 111 ust. 71) od Funduszu Wyborczego partii.
Komitet Wyborczy przekazując z powrotem na rzecz Funduszu Wyborczego część
środków przeznaczonych na cele związane z wyborami nie doprowadził w ten spo-
sób do restytucji prawa, skoro w ten sposób to prawo naruszył. Należy podkreślić, że
nieprawidłowe uzyskanie pieniędzy, na które powołuje się skarżący, nie odnosi się
do środków Komitetu Wyborczego - te zostały uzyskane prawidłowo - lecz do zaso-
bów partii (Funduszu Wyborczego). W takim jednak razie, na skutek przekazania
środków Komitetu Wyborczego na Fundusz Wyborczy partii można mówić nie tyle o
doprowadzeniu do stanu zgodnego z przepisami Ordynacji wyborczej, co o wykra-
czającym poza przepisy o finansowaniu kampanii wyborczej działaniu na rzecz partii,
z uwzględnieniem jej interesu, w tym wypadku, w celu zwrotu osobom, które doko-
nały wpłat, albo w celu złożenia do depozytu sądowego, a nawet - jak to ustaliła
Państwowa Komisja Wyborcza w jednym przypadku dotyczącym kwoty 38.000 zł -
bez wskazania przeznaczenia przekazanych środków. W tych okolicznościach nie
nasuwa zastrzeżeń zasadnicza ocena Państwowej Komisji Wyborczej, która uznała,
że Komitet Wyborczy finansował rozliczenia wpłat nieprawidłowych na Fundusz Wy-
borczy partii, do czego nie był uprawniony w świetle art. 110 ust. 1 Ordynacji wybor-
czej.

Nie budzi także wątpliwości subsumcja powyższego przepisu i w konsekwencji
zastosowanie sankcji odrzucenia sprawozdania na podstawie art. 122 ust. 1 pkt 3 lit.
a, również w odniesieniu do wydatkowania przez Komitet Wyborczy z jego środków
kwoty 900 zł nie na cele związane z wyborami, lecz na pomoc dla dzieci powodzian.

W tym przypadku trzeba podkreślić po pierwsze, że fakt przekazania środków
Funduszu na cele nie związane z wyborami miał miejsce, a po drugie, że czynności
podjęte w celu - jak to określił skarżący - usunięcia błędu, też były nieprawidłowe,
skoro Komitet Wyborczy ,,odzyskał" źle wydaną kwotę bez zachowania drogi jedno-
znacznie określonej w art. 111 ust. 1 Ordynacji Wyborczej, to jest, z zachowaniem
wymagań, pozyskiwania środków jedynie z Funduszu Wyborczego partii.

Z powyższych przyczyn Sąd Najwyższy oddalił skargę.
========================================