Postanowienie Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego
z dnia 22 maja 2001 r.
III SW 11/01

Nieodpłatne świadczenia lub usługi wykorzystane przez kandydata na
Prezydenta RP w czasie kampanii wyborczej, które polegają na tym, że kandy-
dat łączy działania podejmowane w ramach kampanii wyborczej z innymi
swymi działaniami, podlegają wycenie co do ich wartości oraz ujawnieniu w
sprawozdaniu finansowym komitetu wyborczego zgodnie z wymaganiami
określonymi w art. 87g ust. 5 ustawy z dnia 27 września 1990 r. o wyborze Pre-
zydenta Rzeczypospolitej Polskiej (jednolity tekst: Dz.U. z 2000 r. Nr 47, poz.
544).


Przewodniczący SSN: Kazimierz Jaśkowski, Sędziowie SN: Krystyna
Bednarczyk, Teresa Flemming-Kulesza, Jadwiga Skibińska-Adamowicz, Barbara
Wagner, Andrzej Wasilewski (sprawozdawca), Andrzej Wróbel.

Sąd Najwyższy, w sprawie skargi Komitetu Wyborczego Kandydata na Prezy-
denta Rzeczypospolitej Polskiej Zbigniewa A. W. na uchwałę Państwowej Komisji
Wyborczej z dnia 6 marca 2001 r. w przedmiocie odrzucenia sprawozdania wybor-
czego Komitetu Wyborczego Kandydata na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej
Zbigniewa A. W., po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 22 maja 2001 r.

o d d a l i ł skargę.

U z a s a d n i e n i e


Państwowa Komisja Wyborcza uchwałą z dnia 6 marca 2001 r., podjętą na
podstawie art. 87h ust. 1 ustawy z dnia 27 września 1990 r. o wyborze Prezydenta
Rzeczypospolitej Polskiej (jednolity tekst: Dz.U. z 2000 r. Nr 47, poz. 544) postano-
wiła ,,odrzucić sprawozdanie wyborcze Komitetu Wyborczego Kandydata na Prezy-
denta Rzeczypospolitej Polskiej Zbigniewa Antoniego W. z powodu naruszenia przez
Komitet przepisów tej ustawy dotyczących finansowania wyborów". W uzasadnieniu
powyższej uchwały Państwowa Komisja Wyborcza stwierdziła w szczególności, że:
Po pierwsze - Zgodnie z art. 84 ustawy o wyborze Prezydenta RP finansowa-
nie kampanii wyborczej jest jawne, a elementami mającymi w tym wypadku zapewnić
realizację zasady jawności jest między innymi także wynikający z art. 87g ust. 5
ustawy o wyborze Prezydenta RP obowiązek komitetu wyborczego dokonania wyce-
ny wartości nieodpłatnych świadczeń na rzecz kampanii wyborczej kandydata na
Prezydenta RP. Po drugie - Komitet Wyborczy Kandydata na Prezydenta Rzeczypo-
spolitej Polskiej Zbigniewa Antoniego W. nie dopełnił wymagań powyższych przepi-
sów ustawowych, bowiem pomimo że wykorzystał dla celów kampanii wyborczej
swego kandydata na Prezydenta RP nieodpłatne świadczenia, w tym w szczególno-
ści w zakresie wykorzystania środków transportu i sal na spotkania z kandydatem we
Wrocławiu, Krakowie i Katowicach oraz nieodpłatnych usług osób zaangażowanych
w prowadzoną przez niego kampanię wyborczą, to jednak nie dokonał wymaganej
ustawą wyceny wartości tych nieodpłatnych świadczeń i nie ujął ich w przedłożonym
Państwowej Komisji Wyborczej ,,Sprawozdaniu wyborczym", a tym samym uniemoż-
liwił realizację zasady jawności przychodów i wydatków wyborczych, o której mowa
jest w rozdziale 12 ustawy o wyborze Prezydenta RP.
W skardze (nazwanej przez skarżącego ,,zażaleniem") na powyższą uchwałę
Państwowej Komisji Wyborczej wniesionej na podstawie art. 87i ust. 1 ustawy o wy-
borze Prezydenta RP, Komitet Wyborczy Kandydata na Prezydenta Rzeczypospolitej
Polskiej Zbigniewa Antoniego W. zarzucił, że Państwowa Komisja Wyborcza podjęła
tę uchwałę o odrzuceniu sprawozdania wyborczego tego Komitetu, pomimo że: po
pierwsze - przedstawione ,,Sprawozdanie wyborcze" zostało uprzednio pozytywnie
ocenione tak pod względem formalnym, jak i merytorycznym przez biegłego rewi-
denta desygnowanego przez Państwową Komisję Wyborczą; po drugie - kampania
wyborcza kandydata na Prezydenta RP Zbigniewa Antoniego W. prowadzona była
,,bez angażowania odrębnych funduszy ze strony Komitetu Wyborczego, jako że
wszystkie czynności promujące Alternatywny Program Społeczno-Gospodarczy dla
Polski kandydat przeprowadził w trakcie kontaktów podejmowanych: 1) we Wrocła-
wiu z Federacją Regionów i Komisji Zakładowych NSZZ Solidarność 80, 2) w Krako-
wie z Konfederacją Polskich Ugrupowań Patriotycznych oraz Porozumieniem Pols-
kim, 3) w Krakowie z Klubem - Myśl dla Polski, 4) w Warszawie z Polskim Lobby
Przemysłowym, 5) w Katowicach ze związkowymi komisjami zakładowymi Huty Ka-
towice, 6) w Szczecinie z Zachodniopomorską Izbą Kupiecką oraz Izbą Rzemieślni-
czą, 7) itd., a koszty nie były związane z kampanią wyborczą chociaż nawiązywały
do procesów wyborczych wokół wyboru kandydata na urząd prezydenta".
W odpowiedzi na skargę Komitetu Wyborczego Kandydata na Prezydenta
Rzeczypospolitej Polskiej Zbigniewa Antoniego W. Państwowa Komisja Wyborcza
podtrzymała w całości swoje stanowisko, któremu dała wyraz w zaskarżonej
uchwale. Państwowa Komisja Wyborcza zwróciła przy tym uwagę na to, że:
Po pierwsze - Opinia biegłego rewidenta, który pozytywnie zaopiniował spra-
wozdanie finansowe Komitetu Wyborczego Kandydata na Prezydenta Rzeczypospo-
litej Polskiej Zbigniewa Antoniego W., nie jest wiążąca dla Państwowej Komisji Wy-
borczej, która wobec stwierdzenia niezgodności przedstawionego ,,Sprawozdania
Wyborczego" z wymaganiami ustawy o wyborze Prezydenta RP określającymi za-
sady finansowania kampanii wyborczej, na podstawie art. 87h ust. 1 tej ustawy obo-
wiązana była odrzucić ,,Sprawozdanie Wyborcze" przedstawione przez Komitet Wy-
borczy Kandydata na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Zbigniewa Antoniego W.
Po drugie - Państwowa Komisja Wyborcza stwierdziła bowiem, że: ,,zarówno podej-
mowane czynności, jak i spotkania, w tym z organizacjami wymienionymi w skardze
Komitetu Wyborczego miały charakter spotkań wyborczych, bowiem odbywały się w
ramach kampanii wyborczej, co przyznaje sam wnoszący skargę w jej treści. Tym
samym koszty z tym związane powinny być ujawnione w sprawozdaniu finansowym".

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Art. 84 ustawy o wyborze Prezydenta RP stanowi, że finansowanie kampanii
wyborczej kandydata na Prezydenta RP jest jawne. Z kolei, zgodnie z art. 84c komi-
tet wyborczy kandydata na prezydenta obowiązany jest prowadzić rachunkowość na
zasadach określonych odrębnymi przepisami dotyczącymi jednostek nieprowadzą-
cych działalności gospodarczej - w danym wypadku ustawy z dnia 29 września 1994
r. o rachunkowości (Dz.U. Nr 121, poz. 591 ze zm.), jednak z uwzględnieniem prze-
pisów ,,Rozdziału 12. Finansowanie wyborów" (art. 84 - art. 88) ustawy o wyborze
Prezydenta RP oraz wydanego na podstawie art. 87g ust. 4 tej ustawy rozporządze-
nia Ministra Finansów z dnia 19 lipca 2000 r. w sprawie określenia wzoru sprawoz-
dania wyborczego, szczegółowego zakresu zawartych w nim informacji oraz wykazu
rodzajów dokumentów załączonych do sprawozdania (Dz.U. Nr 65, poz. 764).

W rozpoznawanej sprawie jest poza sporem, że Komitet Wyborczy Kandydata
na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Zbigniewa Antoniego W. złożył wymagane
przepisami prawa ,,Sprawozdanie wyborcze" (art. 87g ust. 1 ustawy o wyborze Pre-
zydenta RP oraz rozporządzenie w sprawie określenia wzoru sprawozdania wybor-
czego). Jednakże, pomimo że Komitet Wyborczy Kandydata na Prezydenta Rze-
czypospolitej Polskiej Zbigniewa Antoniego W. korzystał dla celów prowadzenia
kampanii wyborczej z nieodpłatnych świadczeń i usług różnych osób lub organizacji,
w przedstawionym sprawozdaniu finansowym - wbrew obowiązkowi prawnemu wy-
nikającemu z art. 87g ust. 5 ustawy o wyborze Prezydenta RP - nie dokonał on wy-
ceny wartości wykorzystanych w tym trybie świadczeń i usług, a w konsekwencji
także nie wykazał ich w przedstawionym ,,Sprawozdaniu wyborczym", przez co do-
puścił się naruszenia, określonej w art. 84 ustawy o wyborze Prezydenta RP, zasady
jawnego finansowania kampanii wyborczej. Trafne jest przy tym stanowisko Pań-
stwowej Komisji Wyborczej, wedle którego, skoro - jak to ujął w skardze pełnomoc-
nik Komitetu Wyborczego kandydata na Prezydenta RP Zbigniewa Antoniego W. -
,,Wszystkie przedsięwzięcia i spotkania odbywały się w ramach prezentacji Alterna-
tywnego Programu Społeczno-Gospodarczego dla Polski, a koszty nie były związane
z kampanią wyborczą, chociaż nawiązywały do procesów wyborczych wokół wyboru
kandydata na urząd prezydenta", to oznacza to, iż wszystkie koszty związane z pre-
zentacją wskazanego wyżej programu de facto stanowiły równocześnie koszty pro-
wadzonej kampanii wyborczej i jako takie powinny zostać ujęte w sprawozdaniu wy-
borczym Komitetu Wyborczego kandydata na Prezydenta RP Zbigniewa Antoniego
W.

Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Najwyższy na podstawie art. 87i ustawy o
wyborze Prezydenta RP orzekł jak w sentencji.
========================================