Tezy
- Status uchodźcy otrzymują osoby, które żywią uzasadnioną obawę przed prześladowaniem z powodów określonych w konwencji. Dodana do elementu obawy - subiektywnego stanu umysłu - cecha "uzasadniona" oznacza, że nie tylko stan umysłu zainteresowanej osoby decyduje o statusie uchodźcy, lecz że stan ten musi być uzasadniony przez sytuację obiektywną.
- Nie uzasadnia przyznania statusu uchodźcy także powoływanie się na uzasadnione obawy przed prześladowaniem ze względu na narodowość czeczeńską. Zjawiska łamania prawa, represje i restrykcje administracyjno-policyjne w Czeczenii są wynikiem wojny domowej. Los ludności cywilnej pochodzenia czeczeńskiego wynika nie z uprzedzeń narodowych, ale z konfliktu zbrojnego, jakim dotknięty jest kraj.
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie po rozpoznaniu w dniu 15 marca 2004 r. sprawy ze skargi Suleyman B. na decyzję Rady do Spraw Uchodźców z dnia 27 stycznia 2003 r. (...) w przedmiocie odmowy nadania statusu uchodźcy - skargę oddala.
Uzasadnienie
Decyzją z dnia 30 grudnia 2002 r. (...) Prezes Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców odmówił uwzględnienia wniosku złożonego w dniu 27 maja 2002 r. przez Suleyman B., obywatela Federacji Rosyjskiej narodowości czeczeńskiej o nadanie wymienionemu statusu uchodźcy w rozumieniu Konwencji dotyczącej statusu uchodźców, sporządzonej w Genewie w dniu 28 lipca 1951 r, oraz Protokole dotyczącym statusu uchodźców sporządzonym w Nowym Jorku w dniu 31 stycznia 1967 r. /Dz.U. 1991 nr 119 poz. 515 i 517/.
Orzekając w sprawie na skutek odwołania wnioskodawcy, Rada do Spraw Uchodźców decyzją z dnia 27 stycznia 2003 r. (...), powołując się na przepisy art. 42 i art. 69 ustawy z dnia 25 czerwca 1997 r. o cudzoziemcach /Dz.U. 2001 nr 127 poz. 1400 ze zm./ oraz art. 138 par. 1 pkt 1 Kodeksu postępowania administracyjnego, utrzymała w mocy decyzję organu pierwszej instancji, podzielając stanowisko tego organu, iż brak jest w sprawie przesłanek warunkujących możliwość uznania Suleyman B. za uchodźcę.
W uzasadnieniu żądania nadania statusu uchodźcy wnioskodawca wskazał na trudne warunki życia w Czeczenii. W wyjaśnieniach złożonych przed organem pierwszej instancji wyjaśnił, że nie brał czynnego udziału w wojnach czeczeńskich, nie był zatrzymany przez organy ścigania ani skazany wyrokiem sądu. Swój wyjazd z kraju motywował brakiem bezpieczeństwa w Czeczenii. Oświadczył, że w 1995 r. zginęli jego ojciec i brat, walcząc po stronie Maschadowa. W 2001 r. został na jeden dzień zatrzymany przez Rosjan. Został przez nich pobity.
W ocenie organów orzekających wnioskodawca ani we wniosku o nadanie statusu uchodźcy, jak też w trakcie przesłuchania nie przytoczył żadnych wiarygodnych okoliczności, które mogłyby świadczyć o prześladowaniu go, lub uzasadniałyby obawę przed prześladowaniem z powodu rasy, religii, przynależności do określonej grupy społecznej lub przekonań politycznych. Jedyne konkretne okoliczności, jakie miałyby uzasadnić wniosek o nadanie statusu uchodźcy, dotyczą zatrzymania wnioskodawcy przez jeden dzień w sierpniu 2001 r. Jednakże organy orzekające uznały, że skoro skarżący pozostawał po tym incydencie blisko rok w kraju pochodzenia, to jest w Rosji, i nie był prześladowany przez władze tego kraju, ponadto wydano jemu nowy paszport, na podstawie którego bez przeszkód wyjechał z Rosji, to oznacza, że nie był przedmiotem zainteresowania władz rosyjskich jako uczestnik konfliktu czeczeńskiego.
Na powyższą decyzję Suleyman B. złożył skargę do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Wniósł o uchylenie decyzji organu drugiej instancji jak i decyzji organu pierwszej instancji jako niezgodnych z prawem. Oświadczył, że żywi "obawę prześladowania" z powodu przynależności do określonej grupy narodowościowej oraz społecznej. Obawia się również poboru do wojska rosyjskiego, dokonującego "zbrodni wojennych na narodzie czeczeńskim". Do skargi załączył raporty różnych organizacji oraz artykuły prasowe obrazujące sytuację w Czeczenii.
W odpowiedzi na skargę Rada do Spraw Uchodźców podtrzymała swoje stanowisko i argumentację, zawarte w zaskarżonej decyzji i wniosła o oddalenie skargi.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje.
Skarga nie jest zasadna. Nie stwierdzono bowiem, aby zaskarżona decyzja została wydana z naruszeniem przepisów postępowania lub przepisów prawa materialnego, stanowiących podstawę rozstrzygnięcia.
Zgodnie z art. 32 ustawy z dnia 25 czerwca 1997 r. o cudzoziemcach /Dz.U. 2001 nr 127 poz. 1400 ze zm./, cudzoziemcowi może być nadany status uchodźcy w rozumieniu Konwencji Genewskiej i Protokołu Nowojorskiego. Stosownie do postanowień art. 1 lit. A pkt 2 powołanej Konwencji i art. I Protokołu z dnia 31 stycznia 1967 r., termin "uchodźca" stosuje się w szczególności do osoby, która na skutek uzasadnionej obawy przed prześladowaniem z powodu swej rasy, religii, narodowości, przynależności do określonej grupy społecznej lub z powodu przekonań politycznych przebywa poza granicami państwa, którego jest obywatelem i nie może lub nie chce z powodu tych obaw korzystać z ochrony tego państwa. Uchodźcą jest więc osoba, która spełnia kryteria zawarte w przytoczonej definicji, a ocena, czy obawa cudzoziemca przed prześladowaniami jest uzasadniona, musi być dokonana w odniesieniu do indywidualnego przypadku osoby wnioskującej.
Wymienione przesłanki uznania cudzoziemcy za uchodźcę nie zachodzą w niniejszej sprawie. We wniosku o nadanie statusu uchodźcy oraz w zeznaniach złożonych w postępowaniu w I instancji, skarżący wskazywał, że wyjechał z Czeczenii z powodu wojny, trwających aresztowań i zatrzymań w celu wymuszenia okupu. Skarżący w skardze jedynie polemizuje z prawidłowymi ustaleniami i ocenami organu orzekającego, nie wnosząc nowych, istotnych dla sprawy elementów. Wskazuje także na przykłady łamania praw człowieka w Czeczenii. Z jego wyjaśnień nie wynika jednakże, aby w Federacji Rosyjskiej był zagrożony prześladowaniem w rozumieniu Konwencji.
Należy zaznaczyć, że status uchodźcy otrzymują osoby, które żywią uzasadnioną obawę przed prześladowaniem z powodów określonych w konwencji. Dodana do elementu obawy - subiektywnego stanu umysłu - cecha "uzasadniona" oznacza, że nie tylko stan umysłu zainteresowanej osoby decyduje o statusie uchodźcy, lecz że stan ten musi być uzasadniony przez sytuację obiektywną. Tymczasem wyjaśnienia skarżącego pozwalają na wnioskowanie, iż jego obawy przed powrotem do kraju pochodzenia z powodu prześladowań wymienionych w Konwencji Genewskiej nie noszą znamiona "uzasadnionych".
Nie uzasadnia przyznania statusu uchodźcy także powoływanie się na uzasadnione obawy przed prześladowaniem ze względu na narodowość czeczeńską. Zjawiska łamania prawa, represje i restrykcje administracyjno-policyjne w Czeczenii są wynikiem wojny domowej. Los ludności cywilnej pochodzenia czeczeńskiego wynika nie z uprzedzeń narodowych, ale z konfliktu zbrojnego, jakim dotknięty jest kraj.
Ustalenie statusu uchodźcy wymaga przede wszystkim oceny oświadczeń ubiegającego się, a nie oceny sytuacji panującej w kraju jego pochodzenia /k. 15 Podręcznika: Zasady i tryb ustalania statusu uchodźcy, Biura Wysokiego Komisarza do Spraw Uchodźców - Genewa, styczeń 1992 r./ Tego rodzaju podejście pozostaje w zgodzie z wymogami Konwencji Genewskiej związanymi z koniecznością indywidualizacji prześladowań, potrzebą oceny racjonalności obawy w połączeniu z oceną wiarygodności wnioskodawcy, wreszcie oceną faktycznych i przewidywanych kroków, jakie zostały lub mogą zostać podjęte przeciwko tej osobie, biorąc pod uwagę jej poglądy i odczucia. Skarżący nie wykazał, aby w jego indywidualnym wypadku istniały powody lub zamiary podjęcia przez władze rosyjskie akcji o charakterze prześladowania. Należy zgodzić się z argumentacją organów orzekających, iż obawa o prześladowanie przez władze rosyjskie po ewentualnym powrocie do kraju pochodzenia także nie jest uzasadniona. Jedyna konkretna okoliczność, na jaką powołuje
się strona, to zatrzymanie przez jeden dzień w sierpniu 2001 r. w trakcie tzw. "zaczystek". Tego rodzaju akcje ze strony Rosjan dotyczą wszystkich mieszkańców Czeczenii, nie można więc tego jednodniowego zatrzymania uznać za przejaw indywidualnego prześladowania skarżącego, zwłaszcza, że po tym incydencie skarżący przebywał jeszcze prawie rok w kraju pochodzenia i nie był prześladowany przez władze kraju pochodzenia. Skarżący na etapie postępowania sądowego przedłożył kserokopie dokumentów: protokół badań medycznych, na dowód tego, że był torturowany przez żołnierzy rosyjskich oraz Zaświadczenie Państwowej Komisji przy Prezydencie Czeczeńskiej Republiki Iczkerii potwierdzające w jego ocenie fakt, iż członkowie najbliższej rodziny zginęli w czasie I wojny rosyjsko - czeczeńskiej. Mimo zobowiązania sądu do przedłożenia tych dokumentów w oryginale, dokumenty do dnia zamknięcia rozprawy nie zostały złożone. Nie były one także przedmiotem analizy w toku prowadzonego postępowania administracyjnego, ponieważ nie
zostały w tym postępowaniu złożone. Dokumenty te nie mogą więc być uwzględnione w postępowaniu przed sądem.
Należy zgodzić się także z zaprezentowanym w decyzji stanowiskiem, iż obawa przed powołaniem do odbycia służby wojskowej, na którą to okoliczność powoływał się skarżący w odwołaniu od decyzji organu pierwszej instancji, także nie stanowi przesłanki do uznania skarżącego za uchodźcę w rozumieniu Konwencji Genewskiej. Takie stanowisko wyrażane było w wielu wyrokach przez Naczelny Sąd Administracyjny.
W związku z powyższym nie można podzielić zarzutu skarżącego, że zaskarżona decyzja została wydana z naruszeniem przepisów prawa materialnego - art. 1 Konwencji Genewskiej.
Z tych względów należało na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1270/ oddalić skargę, jako nieuzasadnioną.