Tezy
Przyjęte w art. 3 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 26 stycznia 2007 r. o płatnościach do gruntów rolnych i płatności cukrowej (o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego) unormowanie, ograniczające - określone w art. 77 1 k.p.a. - obowiązki organów prowadzących postępowanie w sprawach dotyczących płatności bezpośredniej do wyczerpującego rozpatrzenia całego materiału dowodowego, bez konieczności podejmowania z urzędu inicjatywy w zakresie gromadzenia materiału dowodowego, nie zwalnia tychże organów z powinności uwzględnienia, rozpatrzenia i oceny dowodów przedstawionych przez stronę postępowania, w szczególności zaś dokumentów ukazujących w postaci graficznej działki należące do rolnika ubiegającego się o płatności bezpośrednie.
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Józef Kremis (sprawozdawca), Sędziowie Sędzia WSA Marcin Miemiec, Asesor WSA Magdalena Jankowska-Szostak, Protokolant Agnieszka Kocińska, po rozpoznaniu w Wydziale III na rozprawie w dniu 7 listopada 2008 r. sprawy ze skargi W. D. na decyzję Dyrektora Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa we W. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie przyznania płatności do gruntów rolnych I. uchyla zaskarżoną decyzję; II. przyznaje od Skarbu Państwa - Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we W. adwokatowi L. S. 292,80 (dwieście dziewięćdziesiąt dwa 80/100) zł nieopłaconej pomocy prawnej i 17 (siedemnaście) zł opłaty skarbowej; III. orzeka, że decyzja wymieniona w punkcie I nie podlega wykonaniu do dnia prawomocności wyroku.
Uzasadnienie
Dnia [...] W. D. złożyła w Biurze Powiatowej Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Z. Ś. wniosek o przyznanie płatności do gruntów rolnych za rok [...], deklarując działki ewidencyjne Nr [...],[...],[...],[...] i [...] o łącznej powierzchni 7,60 ha, położone w obrębie wsi D. w gminie K. Z.
Ponieważ organ pierwszej instancji wezwał W. D. o uzupełnienie wniosku przez dostarczenie załączników graficznych dla działek zadeklarowanych we wniosku obszarowym, wnioskodawczyni przedłożyła wymagane dokumenty obrazujące działki Nr [...], [...], [...], [...] i [...] a także działkę Nr [...].
Decyzją z dnia [...] (Nr [...]) Kierownik Biura Powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Z. Ś. - działając na podstawie art. 7 ust.1 i 2 ustawy z dnia 26 stycznia 2007 r. o płatnościach do gruntów rolnych i płatności cukrowej - przyznał wnioskodawczyni płatności do gruntów rolnych za rok [...]: w zakresie jednolitej płatności obszarowej - 2 291,02 zł, w zakresie zaś uzupełniającej płatności obszarowej do powierzchni grupy upraw podstawowych - 2 241,32 zł. Kwoty płatności organ pierwszej instancji ustalił na podstawie zadeklarowanej we wniosku powierzchni kwalifikowanej do jednolitej płatności obszarowej i uzupełniającej płatności obszarowej, określonej przez wnioskodawczynię na 7,60 ha.
W odwołaniu od pierwszoinstancyjnego rozstrzygnięcia W. D. wyjaśniła, że błędnie wypełniła wniosek i przez pomyłkę nie wskazała i nie zadeklarowała działki ewidencyjnej Nr [...] o powierzchni 3,37 ha, na której uprawiana jest kukurydza. Do odwołania strona dołączyła skorygowany wniosek o przyznanie płatności do gruntów rolnych za rok [...] oraz kopie decyzji z lat [...] i [...], którymi przyznano wnioskodawczyni dopłaty także za działkę pominiętą omyłkowo w aktualnym wniosku. Ogólny areał związany z przyznaniem dopłat wnioskodawczyni określiła na 10,96 ha. Strona podniosła ponadto, że z racji jej podeszłego wieku i choroby, nieprzyznanie dopłat także za działkę Nr [...] o powierzchni 3,37 ha znacznie pogorszyłoby sytuację materialną wnioskodawczyni.
Decyzją z dnia [...] (Nr [...]) Dyrektor [...] Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa we W. utrzymał w mocy zaskarżone rozstrzygnięcie, nie znajdując dostatecznych podstaw do jego korekty. W uzasadnieniu decyzji organ odwoławczy zauważył, że zasady ubiegania się o dopłaty do gruntów rolnych są jasno określono w ustawie o płatnościach do gruntów rolnych i płatności cukrowej. W kontekście tych unormowań nie budzą wątpliwości ustalenia faktyczne poczynione przez organ pierwszej instancji, jak i zebrany w sprawie materiał dowodowy. Według organu odwoławczego, strona otrzymała płatności zgodnie ze złożonym wnioskiem, którym objęto areał 7,60 ha, a kwotę dopłat określono w stosunku do zgłoszonych gruntów. Organ drugiej instancji stwierdził, że wniosek W. D. został rozpatrzony z zachowaniem reguł proceduralnych, strona otrzymała bowiem instrukcję dotyczącą prawidłowego wypełnienia wniosku, a przy składaniu wniosku oświadczyła, że zapoznała się z zasadami przyznawania płatności.
Ponadto W. D. nie dokonała korekty wniosku w wymaganym przez prawo terminie i nie przedłożyła formularza z zaznaczonym celem zmiany wniosku. W ocenie organu odwoławczego, poprawionego przez W. D. wniosku oraz dostarczonych przez wnioskodawczynię decyzji o przyznaniu jej płatności za lata [...]-[...], nie można było uznać za zmianę wniosku. Ponadto, wcześniejsze decyzje o dopłatach nie mają waloru dowodowego w sprawie dopłat za [...].
W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we W. W. D. wniosła o przyznanie jej płatności do gruntów rolnych także za działkę Nr [...], ewentualnie o uchylenie zaskarżonej decyzji i przekazanie sprawy po ponownego rozpatrzenia. W uzasadnieniu skargi wyjaśniono, że dane działek, których dotyczył wniosek, zostały wpisane do formularza przez pomagającego stronie pracownika ARiMR w Z. Ś.. Wskazano przy tym, że o liczbie i powierzchni działek posiadanych przez skarżącą świadczyły zebrane w sprawie dokumenty a także kopie decyzji dotyczących tej samej kwestii z lat poprzednich. W takiej sytuacji, pominięcie w zaskarżonej decyzji działki Nr [...] - nieujętej bez winy strony w pierwotnym wniosku - charakteryzującej się znaczną powierzchnią w stosunku do pozostałych gruntów skarżącej, jest dla strony krzywdzące.
W odpowiedzi na skargę Dyrektor [...] Oddziału Regionalnego ARiMR we W. wniósł o oddalenie skargi w całości, podtrzymując twierdzenia i argumenty zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.
W piśmie procesowym z dnia [...] pełnomocnik skarżącej podtrzymał skargę W. D., wnosząc o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości i zasądzenie taryfowych kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu, które w całości nie zostały pokryte.
Według autora pisma, wszczęcie postępowania na wniosek strony nie oznacza, że organ jest ściśle związany samą treścią wniosku. Niezależnie bowiem od tego, że organ ma obowiązek sprawdzić, czy zachodzą wszelkie warunki do przyznania płatności (i w tym zakresie działa z urzędu), to przede wszystkim - stosownie do dyspozycji art. 18 ust. 4 ustawy o płatnościach do gruntów rolnych i płatności cukrowej (obecnie ustawy o płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego) i art. 14 ust. 1 akapit trzeci rozporządzenia nr 796/2004 oraz wstępu do rozporządzenia Komisji (WE) nr 239/2005 z dnia 11 lutego 2005 r. zmieniającego i sprostowującego rozporządzenia nr 796/2004 ustanawiającego szczegółowe zasady wdrażania wzajemnej zgodności, modulacji oraz zintegrowanego systemu zarządzania i kontroli przewidzianych w rozporządzeniu Rady (WE) nr 1782/2003 ustanawiającym wspólne zasady dla systemów wsparcia bezpośredniego w zakresie wspólnej polityki rolnej oraz określonych systemów wsparcia dla rolników (Dz. Urz. UE L 42 z
12 lutego 2005, s. 3) - we wniosku o przyznanie płatności rolnik podaje wszystkie grunty rolne będące w jego posiadaniu, niezależnie od tego, czy ubiega się o przyznanie płatności do tych gruntów. Oznacza to, że organ przyznający płatności zobowiązany jest w ramach prowadzonego postępowania do weryfikacji, czy rolnik wskazał wszystkie posiadane przez siebie grunty. W razie rozbieżności między wnioskiem a stanem faktycznym organ powinien więc wezwać stronę postępowania o oświadczenie się w tym zakresie. Jest to o tyle istotne, że według art. 3 ust. 2 wymienionej wcześniej ustawy nie tylko stoi na straży praworządności, ale jest zobowiązany w sposób wyczerpujący rozpatrzyć cały materiał dowodowy i udzielać stronom, na ich żądanie, niezbędnych pouczeń, co do okoliczności faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania. Jakkolwiek przepis ten ogranicza zasadę informowania strony o jej prawach i obowiązkach ze względu na wymóg takiego "żądania",
to nie można jednak tego wymogu utożsamiać jedynie z formalnym wnioskiem strony. W szczególności w niniejszej sprawie, w której stroną jest starsza kobieta bez wykształcenia, organ winien baczyć, by nie zostały naruszone jej prawa. Skoro strona niniejszego postępowania wskazuje, że prosiła pracownika urzędu o pomoc w wypełnieniu wniosku, to oznacza, że wnioskowała o udzielenie jej niezbędnych informacji, co organ powinien wziąć pod uwagę. Niepouczenie więc strony niniejszego postępowania o zakresie składanego wniosku, stanowi naruszenie prawa, mające wpływ na wynik sprawy.
Fakt posiadania przez W. D. większej liczby działek znany był organowi z urzędu, gdyż w poprzednich latach rozpatrywał sprawy strony skarżącej dotyczące wszystkich jej gruntów. Okoliczności znane organowi z urzędu nie wymagają - według art. 77 § 4 k.p.a. - dowodu. Nawet więc w przypadku pominięcia jednej z działek we wniosku, organ dokonujący jego weryfikacji powinien uwzględnić także działkę pominiętą. Tymczasem w rozpatrywanej sprawie organ wydający decyzję nie sprawdził, czy strona objęła wnioskiem wszystkie będące w jej posiadaniu, grunty (stosowanie do art. 18 przywołanej wcześniej ustawy), oraz niedokładnie rozpatrzył cały materiał dowodowy, pomijając okoliczność znaną z urzędu i nie pouczając strony o jej prawach i obowiązkach. Ponieważ uchybienia te miały wpływ na wynik sprawy, przeto zaskarżona decyzja powinna zostać wyeliminowana z obrotu prawnego.
W odpowiedzi na pismo procesowe pełnomocnika strony skarżącej Dyrektor [...] Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa we W. wyjaśnił, że skoro wnioskodawczyni zadeklarowała pięć działek rolnych i wskazała dla nich grupy upraw UPO (uzupełniająca płatność obszarowa) o łącznej pow. 7,60 ha, to w efekcie mogła otrzymać płatność tylko co do powierzchni deklarowanej. Ponieważ - według art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 2007 r. o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego - płatności są przyznawane na wniosek rolnika, organ nie może wychodzić poza żądanie strony i przyznawać płatność większą niż wnioskowana przez beneficjenta. Dlatego też nie jest trafny argument pełnomocnika skarżącej, że organ nie jest ściśle związany treścią wniosku strony, co - zdaniem Dyrektora [...] Oddziału Regionalnego ARiMR we W. - znajduje również potwierdzenie w judykaturze.
W takim stanie rzeczy chybiony jest także zarzut naruszenia art. 77 § 4 k.p.a., według którego fakty powszechnie znane oraz fakty znane organowi z urzędu nie wymagają dowodu. Okoliczność, że w latach ubiegłych W. D. otrzymywała płatności do wszystkich gruntów oraz że fakt ten - jako znany organowi z urzędu - powinien być uwzględniony przy weryfikacji wniosku, nie mogła być wzięta pod uwagę. Płatności obszarowe przyznawane są bowiem na podstawie wniosku obejmującego wyłącznie oznaczony rok i tylko dane dotyczące konkretnego okresu brane są pod uwagę przy weryfikacji wniosku, co wynika z treści art. 7 ustawy z dnia 26 stycznia 2007 r. o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego. Sposób użytkowania gruntów rolnych może się bowiem całkowicie zmienić w stosunku do roku poprzedniego, dlatego też nie przewidziano, by przy badaniu aktualnego wniosku porównywać go z wnioskami z lat ubiegłych.
Organ administracji publicznej powinien brać pod uwagę wyłącznie działki aktualnie zadeklarowane przez beneficjenta, nie ma natomiast obowiązku uwzględniania z urzędu działek ujętych we wnioskach o płatności za lata poprzednie. Według obowiązującej procedury, poszczególne działki rolne nie zadeklarowane w pojedynczym wniosku w celu otrzymania pomocy obszarowej, mogą być dodane do wniosku pod warunkiem zmiany wniosku w wymaganym przez prawo terminie. Tymczasem W. D. nie złożyła formularza z zaznaczonym celem - "zmiana do wniosku". Zdaniem organu, zawinienie niewłaściwego wypełnienia wniosku o przyznanie płatności, a w konsekwencji niezłożenie odpowiedniej korekty do wniosku do dnia wydania decyzji, wynika wyłącznie z winy strony, która wraz ze spersonalizowanym wnioskiem otrzymała instrukcję wyjaśniającą zasady wypełniania formularzy i przyznawania płatności. Składając podpis na wniosku o przyznanie płatności, skarżąca oświadczyła tym samym, że zapoznała się z zasadami przyznawania płatności oraz pomocy
finansowej objętych wnioskiem o przyznanie płatności (część VIII. Oświadczenia i zobowiązania).
Chybiony, w ocenie organu, jest również zarzut niepoinformowania strony przez pracownika Agencji o pomyłce we wniosku, albowiem weryfikacja wniosku skarżącej wykazała tylko jedną nieprawidłowość, polegającą na niedostarczeniu załączników graficznych do działek deklarowanych we wniosku obszarowym, o czym poinformowano stronę w wezwaniu do usunięcia braków formalnych z dnia [...]. Żadne inne błędy nie zostały ujawnione. Według organu, pracownik Agencji nie może sugerować wnioskodawcy rodzaju pomocy, o którą ma się ubiegać, gdyż to strona dysponuje pełną wiedzą o posiadanych przez nią gruntach rolnych i o powierzchni działek objętych wnioskiem. Zarzuty skierowane przeciwko pracownikom Biura Powiatowego należy - zdaniem organu - traktować jako bezzasadną próbą przerzucenia odpowiedzialności na osoby trzecie. Pracownik Agencji może jedynie pomagać rolnikowi przez informowanie go o tym, w jakich pozycjach formularza należy wpisać deklarowane przez rolnika wielkości powierzchni. Wnioskodawca natomiast na własną
odpowiedzialność podaje wielkość tej powierzchni i podpisuje się własnoręcznie pod wnioskiem. Ponadto - jak stwierdził organ - osoby mające problemy z prawidłowym wypełnieniem wniosków mogły korzystać z usług świadczonych przez Ośrodki Doradztwa Rolniczego.
Nietrafny jest także - zdaniem Dyrektora [...] Oddziału Regionalnego ARiMR we W. - zarzut niedokładnego rozpatrzenia całego materiału dowodowego, gdyż w trakcie postępowania organ pierwszej instancji dokonał czynności procesowych zmierzających do zgromadzenia całego materiału dowodowego w sprawie, następnie zaś rozpatrzył i ocenił ten materiał.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Oceniając zaskarżoną decyzję według kryterium zgodności z prawem (art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych, Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm., w zw. z art. 3 § 1 pkt 1 i art. 145 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przez sądami administracyjnymi, Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), sąd administracyjny bada, czy przy wydaniu indywidualnego aktu z zakresu administracji publicznej organy zachowały reguły proceduralne i czy niewadliwie zastosowały normy prawa materialnego odnoszące się do ustalonego w sprawie stanu faktycznego.
Odnosząc się do kwestii przestrzegania przez organy administracji publicznej reguł proceduralnych w rozpoznawanym przypadku, należy przede wszystkim zauważyć, że - stosownie do dyspozycji art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 2007 r. o płatnościach do gruntów rolnych i płatności cukrowej (o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego - tytuł zmieniony z dniem 15 marca 2008 r. przez art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 lutego 2008 r. (Dz. U. Nr 44, poz. 262) - tekst jednolity Dz. U. z 2008 r. Nr 170, poz. 1051) - z zastrzeżeniem zasad i warunków określonych w przepisach Unii Europejskiej [rozporządzenia Rady (WE) nr 1782/2003 z dnia 29 września 2003 r. ustanawiającego wspólne zasady dla systemów wsparcia bezpośredniego w ramach wspólnej polityki rolnej i ustanawiającego określone systemy wsparcia dla rolników oraz zmieniającego rozporządzenia (EWG) nr 2019/93, (WE) nr 1452/2001, (WE) nr 1453/2001, (WE) nr 1454/2001, (WE) nr 1868/94, (WE) nr 1251/1999, (WE) nr 1254/1999, (WE) nr 1673/2000, (EWG) nr
2358/71 i (WE) nr 2529/2001 (Dz. Urz. UE L 270 z 21.10.2003, str. 1, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 40, str. 269, z późn. zm.); rozporządzenia Komisji (WE) nr 796/2004 z dnia 21 kwietnia 2004 r. ustanawiającego szczegółowe zasady wdrażania wzajemnej zgodności, modulacji oraz zintegrowanego systemu administracji i kontroli przewidzianych w rozporządzeniu Rady (WE) nr 1782/2003 ustanawiającym wspólne zasady dla systemów pomocy bezpośredniej w zakresie wspólnej polityki rolnej oraz określonych systemów wsparcia dla rolników (Dz. Urz. UE L 141 z 30.04.2004, str. 18, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 44, str. 243, z późn. zm.); rozporządzenia Komisji (WE) nr 1973/2004 z dnia 29 października 2004 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia Rady (WE) nr 1782/2003 w odniesieniu do systemów wsparcia przewidzianych w tytułach IV i IVa tego rozporządzenia oraz wykorzystania odłogowanych gruntów do produkcji surowców (Dz. Urz. UE L 345
z 20.11.2004, str. 1, z późn. zm.)], do postępowań w sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji wydawanych przez organy Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, chyba że przepisy tejże ustawy stanowią inaczej.
Według zaś art. 3 ust. 2 tej ustawy w postępowaniu w sprawach dotyczących płatności bezpośredniej organ administracji publicznej:
1) stoi na straży praworządności;
2) jest obowiązany w sposób wyczerpujący rozpatrzyć cały materiał dowodowy;
3) udziela stronom, na ich żądanie, niezbędnych pouczeń, co do okoliczności faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania;
4) zapewnia stronom, na ich żądanie, czynny udział w każdym stadium postępowania i na ich żądanie, przed wydaniem decyzji, umożliwia im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań; przepisu art. 81 Kodeksu postępowania administracyjnego nie stosuje się.
Reguły sformułowane expressis verbis w przywołanej ustawie stanowią powtórzenie zasad zawartych w Kodeksie postępowania administracyjnego, z zaznaczeniem wszakże ich pewnej odrębności. Pierwszą z nich jest zasada praworządności, którą odzwierciedlają postanowienia art. 7 k.p.a. Według zaś reguły drugiej, organ zobowiązany jest w sposób wyczerpujący rozpatrzyć cały materiał dowodowy. Daje się tu zauważyć, że druga z zasad została ograniczona w stosunku do ogólnej reguły ujętej w art. 77 § 1 k.p.a., ponieważ na organ został nałożony obowiązek wyczerpującego rozpatrzenia materiału dowodowego, jednakże bez zobowiązania tego organu do podejmowania z urzędu wszelkiej inicjatywy co do zebrania materiału dowodowego. Wprowadzenie takiego uregulowania nie może pozostać bez związku z zasadą rozłożenia ciężaru dowodu.
Rozwiązania przyjęte w postępowaniu administracyjnym prowadzonym przez organy Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wskazują, że to strona musi wykazywać się wzmożoną aktywnością w gromadzeniu oraz przedstawianiu dowodów i nie może oczekiwać, że organ prowadzący postępowanie będzie z urzędu podejmował wszelkie środki dowodowe niezbędne do dokładnego i wszechstronnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz załatwienia sprawy.
Poczynione uwagi mają bezpośredni związek z trzecią regułą wyrażoną w art. 3 ust. 2 pkt 3 ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego, według której organy Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa zobowiązane są do udzielania stronom, na ich żądanie, niezbędnych pouczeń co do okoliczności faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków, będących przedmiotem postępowania. Wprowadzone rozwiązania ograniczają obowiązki informacyjne podejmowane z urzędu przez organy Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa do przypadków, w których to strona żąda udzielenia informacji przez organ. Spostrzeżenie to dotyczy również czwartej reguły ujętej w art. 3 ust. 2 pkt 4 tejże ustawy, tj. zasady czynnego udziału strony w każdym stadium postępowania, która także doznała ograniczenia w porównaniu do zasady wyrażonej w art. 10 k.p.a., skoro obowiązek zapewnienia stronie czynnego udziału przewidziano tylko wówczas, gdy strona zgłosi takie żądanie.
Zgromadzony w rozpoznawanej sprawie materiał dowodowy pozwala przyjąć, że organy obu instancji dopuściły się naruszenia - przewidzianych expressis verbis w art. 3 ust. 2 ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego - reguł postępowania, wskutek czego wydano wadliwe rozstrzygnięcia.
Należy przede wszystkim zauważyć, że zaistniałe we wniosku o przyznanie płatności błędy, które miały decydujący wpływ na wielkość przyznanej stronie skarżącej dopłaty, powinien był skorygować już organ pierwszej instancji, na którym ciążył obowiązek wyczerpującego rozpatrzenia całego materiału dowodowego. Nie można bowiem pominąć faktu, że niezwłocznie po wezwaniu strony do uzupełnienia dokumentacji o załączniki graficzne działek objętych wnioskiem, W. D. dostarczyła organowi pierwszej instancji stosowne plany nie tylko działek pierwotnie ujętych we wniosku, tj. Nr [...], [...], [...], [...] i [...], ale także spornej działki Nr [...]. Trzeba przy tym podkreślić, że znajdujące się na każdym załączniku graficznym działki, które miały być przedmiotem dopłat, zostały wyraźnie zaznaczone poprzez wyeksponowanie odpowiedniego numeru działki, aby odróżnić je od innych działek objętych arkuszem graficznym). W taki też sposób na załączniku Nr [...] ([...]) wskazano zarówno działkę Nr [...], jak i sąsiadującą z nią
działkę Nr [...]. Obie działki zostały ujęte także w części załącznika graficznego zatytułowanej "Działki producenta znajdujące się na załączniku graficznym", gdzie podano również "Dane producenta rolnego", a więc imię i nazwisko, tj. W. D., oraz numer producenta - [...].
Mimo dostarczenia przez wnioskodawczynię dokumentacji obejmującej także działkę Nr [...], fakt ten uszedł uwadze organu pierwszej instancji, który uwzględnił jedynie działkę Nr [...], pominął zaś bezzasadnie, znajdującą się na tym samym arkuszu, działkę Nr [...], wyeksponowaną graficznie tak samo, jak sąsiednia działka uwzględniona przez organ.
W takim stanie rzeczy nie sposób nie dostrzec zaistniałego w postępowaniu pierwszoinstancyjnym naruszenia - wynikającej z art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 26 stycznia 2007 r. o płatnościach do gruntów rolnych i płatności cukrowej (o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego) - dyrektywy proceduralnej nakazującej organom administracji publicznej wyczerpujące rozpatrzenie całego materiału dowodowego, co w niniejszej sprawie wiązało się z pominięciem działki rolnej Nr [...] ujętej - obok działki Nr [...] - na załączniku graficznym przedstawionym przez stronę.
Trzeba przy tym zauważyć, że dostrzeżone wadliwości proceduralne mogły zostać sanowane bądź jeszcze w fazie czynności międzyinstancyjnych (z ewentualnym zastosowaniem art. 132 k.p.a.), bądź już na etapie postępowania odwoławczego, gdy strona kwestionująca pierwszoinstancyjne rozstrzygnięcie jednoznacznie wskazała w odwołaniu na nieuzasadnione pominięcie działki Nr [...] i dołączyła do odwołania - wydane przez ten sam organ administracji publicznej, który orzekał w niniejszej sprawie (Kierownik Biura Powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Z. Ś.) - decyzje przyznające skarżącej płatności na lata [...] i [...] dla obszaru 10,97 ha, a więc z uwzględnieniem działki Nr [...]. Stosownej korekty mógł więc dokonać również organ drugiej instancji, w którego kompetencji leżało merytoryczne rozpatrzenie sprawy, skoro w odwołaniu strona sygnalizowała uchybienia organu pierwszej instancji polegające na nierozpatrzeniu całego materiału dowodowego.
Przyjęte w art. 3 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 26 stycznia 2007 r. o płatnościach do gruntów rolnych i płatności cukrowej (o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego) unormowanie, ograniczające - określone w art. 77 § 1 k.p.a. - obowiązki organów prowadzących postępowanie w sprawach dotyczących płatności bezpośredniej do wyczerpującego rozpatrzenia całego materiału dowodowego, bez konieczności podejmowania z urzędu inicjatywy w zakresie gromadzenia materiału dowodowego, nie zwalnia tychże organów z powinności uwzględnienia, rozpatrzenia i oceny dowodów przedstawionych przez stronę postępowania, w szczególności zaś dokumentów ukazujących w postaci graficznej działki należące do rolnika ubiegającego się o płatności bezpośrednie.
Jeżeli przyjąć, że wspomniana wcześniej modyfikacja ogólnych zasad postępowania administracyjnego zmierzała do uproszczenia i przyspieszenia czynności prowadzących do załatwienia spraw płatności bezpośrednich dla rolników, to nawet przy tak postrzeganym celu, nie można - zdaniem Sądu - tracić z pola widzenia interesu strony, której uprawnień i obowiązków dotyczą działania organów administracji publicznej. Uwaga ta odnosi się także do regulacji zawartej w art. 3 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 26 stycznia 2007 r., która ogranicza obowiązki informacyjne organów Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa do przypadków, w których strona żąda udzielenia niezbędnych pouczeń, co do okoliczności faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie jej praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania.
Ustalając, czy w konkretnym przypadku strona wyraziła "żądanie", o którym mowa w art. 3 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 26 stycznia 2007 r., nie należy formalizować wystąpienia strony o udzielenie informacji związanych z rozpoznawaną sprawą i odnosić ten przepis wyłącznie do sytuacji, w której strona wprost sformułowała takie żądanie, lecz uwzględniać także przejawiane przez stronę w każdej formie wątpliwości lub problemy (np. co do sposobu wypełnienia formularza zawierającego wniosek o przyznanie płatności czy też co do przedstawienia właściwych dokumentów pomocnych w załatwieniu sprawy) dotyczące okoliczności faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie praw i obowiązków strony w konkretnej sprawie.
Jeżeli w rozpoznawanej sprawie strona skarżąca zgłosiła w trakcie postępowania uzasadnione - jak się okazało - wątpliwości co do liczby działek, które miały być objęte ewentualnymi płatnościami, powinnością organu było przede wszystkim pouczenie wnioskodawczyni - według art. 3 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 26 stycznia 2007 r. - o konieczności przedstawienia wszystkich gruntów rolnych będących w jej posiadaniu, niezależnie od tego, czy strona ubiega się o przyznanie płatności do tych gruntów (art. 18 ust. 4 ustawy z dnia 26 stycznia 2007 r.), następnie zaś zweryfikowanie przez organ, czy rolnik wskazał wszystkie posiadane przez niego grunty. W razie dostrzeżonych rozbieżności między treścią wniosku a stanem faktycznym organ powinien był wezwać stronę do oświadczenia się w tej kwestii. Niewyjaśnienie zgłoszonych przez stronę wątpliwości co do gruntów rolnych mających być przedmiotem postępowania w niniejszej sprawie, bez jednoczesnego udzielenia stronie niezbędnych pouczeń w tym zakresie, pozwala postawić organom
zarzut naruszenia art. 3 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 26 stycznia 2007 r. Trafnie przy tym pełnomocnik skarżącej zauważył, że skoro strona niniejszego postępowania (kobieta starsza, bez wykształcenia) zwróciła się do pracownika urzędu o pomoc w wypełnieniu wniosku, to takie postępowanie strony spełnia kryteria "żądania" w rozumieniu art. 3 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 26 stycznia 2007 r., zobowiązując organ do udzielenia stronie niezbędnych pouczeń co do okoliczności faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie jej praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania.
Jeżeli wszczęte skargą W. D. postępowanie sądowe wykazało naruszenie przez organy administracji publicznej dyrektyw proceduralnych w art. 3 ust. 2 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 26 stycznia 2007 r. o płatnościach do gruntów rolnych i płatności cukrowej (o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego), co - w ocenie Sądu - miało istotny wpływ na wynik sprawy, należało - stosownie do dyspozycji art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przez sądami administracyjnymi - orzec jak w punkcie I sentencji. Podstawę orzeczenia zawartego w punkcie II sentencji stanowi art. 250 tejże ustawy w związku z § 19 i § 18 pakt 1 lit. c rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.), o niewykonywaniu zaś uchylonej decyzji do dnia prawomocności wyroku orzeczono według art. 152 przywołanej ostatnio
ustawy.