Tezy
Ustalenia dowodowe dochodzenia karnego nie stanowią zagadnienia wstępnego, o którym mowa w art. 201 par. 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa /Dz.U. nr 137 poz. 926 z poz. zm./.
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA Jerzy Rypina, sędzia WSA Małgorzata Długosz-Szyjko, asesor WSA Ewa Radziszewska-Krupa, Protokolant Teresa Iwaćkowska, po rozpoznaniu w dniu 30 czerwca 2004 r. sprawy ze skargi J. G. "J." na postanowienie Izby Skarbowej w W. Ośrodek Zamiejscowy w C. z dnia [...] marca 2003 r. Nr [...] w przedmiocie zawieszenia postępowania w sprawie o podatek od towarów i usług. 1) uchyla zaskarżone postanowienie 2) stwierdza, że uchylone postanowienie nie podlega wykonaniu w całości 3) zasądza od Dyrektora Izby Skarbowej na rzecz skarżącego kwotę 250 zł ( dwieście pięćdziesiąt złotych ) tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.
Uzasadnienie
Urząd Skarbowy w C. postanowieniem z dnia [...] grudnia 2002 r. wydanym na podstawie art. 201§ 1 pkt. 2, § 2 i 3 oraz art. 216 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm.) zawiesił do czasu otrzymania ostatecznego rozstrzygnięcia sprawy przez Prokuraturę [...] w C. tj. dnia [...] sierpnia 2003r. wszczęte z urzędu w dniu 05 września 2002r. postępowanie podatkowe wobec Firmy "J."- J. G. Postępowanie podatkowe dotyczyło prawidłowości rozliczenia podatku od towarów i usług za miesiąc maj i czerwiec 2000 r. i miało na celu ustalenie wiarygodności kontrahentów zagranicznych oraz autentyczności i wiarygodności dokumentów SAD. Urząd Skarbowy w C. wiedząc, że czynności wyjaśniające, których przedmiotem była m.in. autentyczność dokumentów SAD wystawionych przez urzędy celne prowadzą także organy ścigania pod nadzorem Prokuratury [...] w C. uznał, że wyniki postępowania prowadzonego przez Prokuraturę mają podstawowe znaczenie dla rozstrzygnięcia zasadności zwrotu podatku od
towarów i usług, bowiem gdyby w postępowaniu prowadzonym przez Prokuraturę stwierdzone zostały okoliczności podważające wiarygodność dokumentów SAD, ustalenia te miałyby zasadnicze znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy zwrotu VAT z uwagi na przyjęty w Ordynacji podatkowej prymat dowodu z dokumentu urzędowego. Urząd Skarbowy uznał, iż w świetle art. 201 § 1 pkt 2 ustawy - Ordynacja podatkowa okoliczności te mogą stanowić przesłankę do zawieszenia postępowania podatkowego.
Na postanowienie Urzędu Skarbowego strona wniosła zażalenie, w którym podniosła, iż prawidłowość i rzetelność faktur VAT oraz dokumentów SAD Urząd ustalił w samodzielnie prowadzonym postępowaniu podatkowym na podstawie kontroli krzyżowych u kontrahentów polskich oraz w oparciu o dowody z przesłuchań stron transakcji i świadków transakcji sprzedaży eksportowej. Prawidłowość i rzetelność faktur eksportowych została ustalona również w oparciu o Potwierdzenia Wywozu Towarów poza Polską Granicę Celną otrzymane przez Urząd bezpośrednio z Granicznych Urzędów Celnych. Zdaniem strony, Urząd był w posiadaniu całego materiału dowodowego i zgodnie z dyspozycją art. 208 Ordynacji podatkowej powinien był, zamiast zawieszać postępowanie uznać prowadzenie dalszego postępowania za bezprzedmiotowe i je umorzyć. Zawieszenie postępowania jest- zdaniem strony- instytucją wyjątkową, stosowaną w sytuacji gdy organ sam nie może zgromadzić niezbędnego materiału dowodowego. Oryginalność dokumentów SAD została jednak potwierdzona
przez Urząd w trakcie postępowania. Nie ma więc przesłanek do zawieszenia postępowania.
Izba Skarbowa w W. O/Z w C. orzeczeniem z dnia [...] marca 2003r., nr [...] utrzymała w mocy zaskarżone postanowienie. W uzasadnieniu podniosła, że w sprawie zagadnieniem wstępnym jest "fakt dokonania eksportu towarów objętych rozliczeniem podatku od towarów i usług za maj i czerwiec 2002r. oraz autentyczność dokumentu SAD". Zasadne jest oparcie się na materiałach zgromadzonych w postępowaniu karnym wobec ograniczonej możliwości prowadzenia postępowania dowodowego przez urząd skarbowy.
Na postanowienie Izby Skarbowej w W. utrzymujące w mocy postanowienie o zawieszeniu postępowania podatkowego strona wniosła skargę do Naczelnego Sądu Administracyjnego, wnosząc o jego uchylenie i zasądzenie kosztów postępowania.
Zaskarżonemu postanowieniu zarzuciła naruszenie:
\u0007 art. 201 § 1 ust. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm.) poprzez nieuzasadnione zawieszenie postępowania podatkowego,
\u0007 art. 121 § 1 w/w ustawy poprzez prowadzenie postępowania w sposób godzący w zasadę zaufania do organów podatkowych.
Strona podniosła, że instytucja zawieszenia postępowania podatkowego jest instytucją wyjątkową, która może mieć zastosowanie w przypadku, gdy organ podatkowy nie może sam zebrać materiału dowodowego, a powyższa sytuacja nie ma miejsca w sprawie. W ocenie skarżącego zawieszenie postępowania prowadzi jedynie do opóźnienia rozstrzygnięcia sprawy. Jego zdaniem w związku z zebranym materiałem dowodowym, organ podatkowy jest zdolny i władny wydać decyzję podatkową, natomiast - gdyby okazało się, że dokumenty SAD nie potwierdzają rzeczywistego stanu rzeczy, ustawodawca przewidział instytucję wznowienia postępowania. Dodatkowo skarżący podaje, że w dniu [...] stycznia 2003r. Prokuratura [...] w C. wydała postanowienie o zawieszeniu postępowania wyjaśniającego. Oznacza to, że w przedmiotowej sprawie nie toczy się żadne postępowanie, bowiem oba zostały przez odpowiednie organy państwowe zawieszone, co nie może budzić zaufania do organów państwa.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, który stał się właściwy do rozpoznania tej sprawy stosownie do art. 97 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1271, ze zm.) zważył co następuje:
Treść normy art. 201 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa ( Dz. U. nr 137 poz. 926 z póź. zm.), odpowiada uregulowaniu generalnemu zamieszczonemu w art. 97 § 1 pkt 4 Kodeksu postępowania administracyjnego. Na tle tego przepisu utrwalonym jest pogląd wyprowadzony właśnie z obligatoryjnego charakteru tej podstawy zawieszenia postępowania, że organ zawiesza postępowanie administracyjne jedynie wówczas, gdy bez uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia prejudycjalnego przez inny organ lub sąd wydanie decyzji nie będzie możliwe (wyrok NSA z 10.08.1983 I SA 481/83 opubl. ONSA 1983 Nr 2 poz. 65 i PiP 1984 Nr 7 s. 147).
W doktrynie i orzecznictwie przyjmuje się, że "zagadnienie wstępne" dotyczy sytuacji, kiedy rozstrzygnięcie merytoryczne sprawy będącej przedmiotem postępowania uzależnione jest od wcześniejszego zagadnienia materialno-prawnego, które z istoty swej należy do kompetencji innego organu administracyjnego lub sądu i nie było wcześniej prawomocnie przesądzone" (postanowienie NSA z dnia 21 listopada 1996 r., I SA/Kr 519/96).
Tego rodzaju zależność pomiędzy postępowaniem karnym, gdzie ustala się winę sprawcy przestępstwa i wymierza mu karę za popełniony czyn, a postępowaniem podatkowym nie występuje. Wynik postępowania karnego, np. jego umorzenie lub nawet uniewinnienie oskarżonego, nie przesądza bowiem o braku odpowiedzialności za niezapłacone podatki lub nienależnie otrzymane zwroty.
Z uzasadnienia zaskarżonego postanowienia wynika, że organy podatkowe jako zagadnienie wstępne potraktowały ustalenia dowodowe, których dokonać ma prokuratura. Godzi się więc przypomnieć, że postępowanie podatkowe jest postępowaniem samodzielnym, odrębnym od postępowania karnego. Zgodnie z art. 187 § 1 Ordynacji podatkowej organ podatkowy jest obowiązany zebrać i w sposób wyczerpujący rozpatrzyć cały materiał dowodowy. Ustalenia dowodowe postępowania karnego nie są wiążące w innych postępowaniach, wiążą inne organy i sądy jedynie ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa.
Zdaniem Sądu, wymienione w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia ustalenia dowodowe dochodzenia karnego nie stanowią zagadnienia wstępnego, o którym mowa w art.201§1 pkt 2 Ordynacji podatkowej. Organ administracji publicznej obowiązany jest ustalić związek między rozstrzygnięciem sprawy będącej przedmiotem postępowania administracyjnego a zagadnieniem wstępnym- gdy związek ten nie występuje, nie jest dopuszczalne zawieszenie postępowania /odpowiednio - wyrok NSA z dnia 24 września 1987 r. - IV SA 502/87 - ONSA 1988 Nr 1 poz. 10, akceptowany przez Zespół Sędziów NSA w: "Kpa z orzecznictwem NSA, SN i TK" - pod red. R. Hausera Wyd. Praw. 1985 str. 202 t. 12 i B. Adamiak w: "Kpa - komentarz" CH BECK 2003 nb. 5/.
Brak podstaw do zawieszenia postępowania podatkowego w tej sprawie wynika także i z tego, że postępowanie prokuratorskie kończy się albo sporządzeniem aktu oskarżenia, albo postanowieniem o umorzeniu postępowania. Nie można więc jak to uczyniły organy podatkowe oczekiwać ostatecznego wyjaśnienia sprawy rozstrzygnięciem Prokuratury. Akt oskarżenia niczego bowiem nie rozstrzyga.
Biorąc pod uwagę powyższe, Sąd stwierdził, że zaskarżone postanowienie narusza przepis art. 201§ 1 pkt. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm.) w sposób, który ma wpływ na wynik sprawy i na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a), art. 152 oraz art. 200 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ( Dz.U. nr 153 poz. 1270 ) orzekł jak w sentencji.