Tezy
wniosek o przyznanie płatności w związku z przeniesieniem posiadania gospodarstwa rolnego na rzecz innego producenta, o którym mowa w art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 2003r. o płatnościach bezpośrednich do gruntów rolnych, nie wszczyna nowego postępowania administracyjnego, ale stanowi element postępowania wszczętego z wniosku poprzedniego posiadacza gospodarstwa rolnego. Przepis art. 4 ust. 1 w/w ustawy reguluje bowiem swoisty rodzaj następstwa prawnego i dlatego wniosek złożony na jego podstawie należy traktować jako deklarację o wstąpieniu w prawa i obowiązki strony toczącego się już postępowania administracyjnego w przedmiocie przyznania dopłat bezpośrednich.
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku Wydział II w składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA Elżbieta Trykoszko, Sędziowie sędzia NSA Stanisław Prutis (spr.), asesor WSA Wojciech Stachurski, Protokolant Elżbieta Stasiewicz, po rozpoznaniu w dniu 25 maja 2006 r. sprawy ze skargi L. R. na decyzję Dyrektora P. Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Ł. z dnia [...] listopada 2005 r. Nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania płatności bezpośrednich do gruntów rolnych oddala skargę
Uzasadnienie
Zaskarżoną decyzją z dnia [...] listopada 2005r. nr [...] Dyrektor P. Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Ł. utrzymał w mocy decyzję Kierownika Biura Powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w B. z dnia [...] października 2005r. nr [...] o odmowie przyznania L. R. płatności z wniosku o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych w przypadku przeniesienia gospodarstwa rolnego na rzecz innego producenta.
U podstaw tego rozstrzygnięcia leżą następujące ustalenia:
L. R. w dniu 10 sierpnia 2005r. złożył w Biurze Powiatowym Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w B. wniosek o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych w przypadku przeniesienia gospodarstwa rolnego na rzecz innego producenta rolnego. Do wniosku dołączył umowę darowizny gospodarstwa rolnego, zawartą w dniu 23 maja 2005r. pomiędzy nim a jego ojcem S. R. i wniósł o przywrócenie terminu do złożenia w/w wniosku. Kierownik Biura Powiatowego w B. w dniu [...] sierpnia 2005r. postanowieniem nr [...] odmówił przywrócenia terminu do złożenie wniosku i decyzją z dnia [...] października 2005 r. nr [...] odmówił L. R. przyznania płatności z wniosku o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych w przypadku przeniesienia gospodarstwa rolnego na rzecz innego producenta rolnego. Organ I instancji uzasadnił powyższą decyzję tym, że L. R. nie spełnił warunku o którym mowa w art. 4 ust.1 ustawy z dnia 18 grudnia 2003r. o płatnościach bezpośrednich do gruntów rolnych, a mianowicie wniosek o
przyznanie płatności złożył po upływie 14 dni od dnia przeniesienia posiadania gospodarstwa rolnego.
Od powyższej decyzji odwołał się L. R. i podniósł "że w art. 4 ustawy o płatnościach bezpośrednich do gruntów rolnych nie jest powiedziane, że przejmujący musi złożyć wniosek o przeniesienie płatności bezpośrednich do posiadanych gruntów rolnych". Nadto odwołujący zarzucił, że nie został poinformowany o konieczności złożenia wniosku. W dniu 18 listopada 2005r. L. R. zapoznał się z aktami sprawy i wniósł uzupełnienie do odwołania podnosząc, że nie został poinformowany o obowiązującym 14 - dniowym terminie na złożenie wniosku.
Dyrektor P. Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Ł. po rozpatrzeniu odwołania decyzją z dnia [...] listopada 2005r. nr [...] utrzymał w mocy decyzję Kierownika Biura Powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w B. W uzasadnieniu decyzji wskazał, że zgodnie z art. 3 ust 1 ustawy o płatnościach bezpośrednich do gruntów rolnych z dnia 18 grudnia 2003r. płatność na wniosek producenta rolnego przyznaje, w drodze decyzji administracyjnej właściwy ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę wnioskodawcy kierownik biura powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. W przypadku przeniesienia posiadania gospodarstwa ustawodawca przewidział możliwość przejęcia płatności co wyraził w art. 4 ust. 1 stanowiąc, że w przypadku, gdy w okresie od dnia złożenia wniosku o przyznanie płatności do dnia wydania decyzji, o której mowa w art. 3 ust. 1, nastąpi przeniesienie posiadania gospodarstwa na rzecz innego producenta rolnego w wyniku umowy sprzedaży,
dzierżawy, lub innej umowy, płatność przysługuje temu producentowi, jeżeli spełnia on warunki do jej przyznania i w terminie 14 dni od dnia przeniesienia gospodarstwa rolnego złoży wniosek do kierownika biura powiatowego Agencji o przyznanie płatności, której dotyczył pierwszy wniosek. Organ odwoławczy wskazał, że w przedmiotowej sprawie przeniesienie posiadania gospodarstwa rolnego nastąpiło w dniu 23 maja 2005 r. w związku z powyższym L. R. mógł złożyć wniosek o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych w przypadku przeniesienia gospodarstwa rolnego na rzecz innego producenta rolnego do 6 czerwca 2005r. podczas, gdy wniosek taki został złożony dopiero w dniu 10 sierpnia 2005r., tj. z uchybieniem terminu o którym mowa w art. 4 ust. 1 w/w ustawy. Nadto organ II instancji wskazał, że istotnie w ustawie o płatnościach bezpośrednich do gruntów rolnych nie został przewidziany obowiązek składania wniosku o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych w przypadku przeniesienia gospodarstwa
rolnego na rzecz innego producenta rolnego. Złożenie wniosku wynika z chęci przejęcia praw i zobowiązań (przekazującego gospodarstwo rolne) związanych z wnioskiem o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych. Dlatego też, jeżeli przejmujący wyrazi chęć przejęcia płatności wówczas zobowiązany jest spełnić łącznie wszystkie warunki art. 4 ust.1 ustawy o płatnościach bezpośrednich do gruntów rolnych. Odnośnie zarzutu niedoinformowania L. R. o obowiązujących terminach organ odwoławczy uznał, że jest on niezasadny. Zgodnie bowiem z art.9 Kodeksu postępowania administracyjnego organy administracji publicznej są obowiązane do należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego. W przedmiotowej sprawie wszczęto postępowanie administracyjne w dniu 10 sierpnia 2005r., natomiast przeniesienie posiadania gospodarstwa nastąpiło 23 maja 2005r. i w tym czasie L. R. nie
był stroną. Datę wszczęcia postępowania administracyjnego na wniosek strony reguluje art. 61 § 3 Kodeksu postępowania administracyjnego stanowiąc, iż jest to dzień doręczenia żądania organowi administracji publicznej.
Skargę na powyższą decyzję do sądu administracyjnego wywiódł L. R. i zarzucił naruszenie podstawowych zasad postępowania administracyjnego wyrażonych w art. 7, 8 i 9 kodeksu postępowania administracyjnego oraz niezasadne odmówienie przywrócenia terminu do złożenia wniosku o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych w przypadku przeniesienia gospodarstwa rolnego na rzecz innego podmiotu. Podniósł, że termin nie został dochowany bez jego winy, gdyż organ nie poinformował go o takim uprawnieniu. Wskazując na powyższe wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania organowi administracyjnemu II instancji ewentualnie o zmianę zaskarżonej decyzji przez przywrócenie terminu do złożenia wniosku o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych.
W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w B. zważył co następuje:
Skarga nie zasługuje na uwzględnienie.
Sąd administracyjny został wyposażony w funkcje kontrolne działalności administracji publicznej, co oznacza, że w przypadku zaskarżenia decyzji, sąd bada jej zgodność z przepisami prawa (art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych -Dz. U. Nr 153, poz. 1269 oraz art. 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. Nr 153, poz. 1270). W przedmiotowej sprawie zaskarżona decyzja jest zgodna z prawem, a zarzuty i argumenty skargi nie podważają jej legalności, dlatego też skarga podlega oddaleniu.
Istota sporu w rozpoznawanej sprawie sprowadza się do ustalenia, czy organy administracyjne naruszyły naczelną zasadę postępowania administracyjnego określoną w art. 9 kpa. z której wynika obowiązek udzielania przez organy administracji publicznej informacji faktycznej i prawnej.
Przepis art. 9 kpa formułuje dwa obowiązki organu administracji publicznej. Pierwszy z obowiązków odnosi się wprost do stron postępowania, a jego treścią jest należyte i wyczerpujące informowanie o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego (art.9 zdanie pierwsze kpa). Zakres tego obowiązku wyznaczony jest kryterium podmiotowym oraz kryterium przedmiotowym. Podmiotem uprawnionym jest strona, natomiast zakres przedmiotowy obejmuje udzielanie informacji o przepisach prawa materialnego jak i przepisach prawa procesowego. Obowiązek udzielania informacji stornie obowiązuje przez cały tok postępowania od jego wszczęcia do zakończenia decyzją.
Treścią drugiego z obowiązków informacyjnych organu administracji publicznej jest czuwanie nad tym, aby strony i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa, i w tym celu udzielanie im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek ( art. 9 zdanie drugie kpa). Ustanowiony w drugiej normie prawnej art. 9 obowiązek jest pod względem podmiotowym szerszy, obejmuje bowiem nie tylko stronę ale i uczestników postępowania. Natomiast pod względem przedmiotowym jest to zakres węższy, dotyczy bowiem tylko informacji prawnej i to udzielanej tylko dla ochrony przed poniesieniem szkody.
Przechodząc na grunt przedmiotowej sprawy wskazać należy, że Sąd nie dopatrzył się naruszenia przez organy administracyjne zasady wyrażonej w art. 9 kpa, aczkolwiek uzasadnienie zaskarżonej decyzji w ocenie Sądu nie zasługuje na aprobatę.
Organ odwoławczy odnosząc się do zarzutu naruszenia zasady informowania stron, stwierdził, że zarzut ten nie zasługuje na uwzględnienie. Uzasadniając swoje stanowisko organ podniósł, że postępowanie administracyjne w przedmiotowej sprawie zostało wszczęte w dniu 10 sierpnia 2005r., tj. w dniu złożenia przez L. R. wniosku o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych w przypadku przeniesienia posiadania gospodarstwa rolnego na rzecz innego producenta rolnego. W tym też dniu L. R. stał się stroną wszczętego na jego wniosek postępowania. Jako, że przeniesienie gospodarstwa rolnego nastąpiło w dniu 23 maja 2005r. a więc przed wszczęciem postępowania w sprawie i tym samym przed uzyskaniem przez L. R. statutu strony tego postępowania, organ stwierdził, że nie miał obowiązku udzielania informacji wynikającego z treści art. 9 kpa.
W tym miejscu Sąd chciałby wskazać, że o ile zgodzić się należy z organem, iż istotnie L. R. stał się stroną postępowania z chwilą złożenia wniosku o którym mowa w art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 2003r. o płatnościach bezpośrednich do gruntów rolnych, tj. w dniu 10 sierpnia 2005r., o tyle nie można zgodzić się z organem, że również w tym dniu zostało wszczęte postępowanie administracyjne. W ocenie Sądu wniosek o przyznanie płatności w związku z przeniesieniem posiadania gospodarstwa rolnego na rzecz innego producenta nie wszczyna nowego postępowania administracyjnego, ale stanowi element postępowania wszczętego z wniosku poprzedniego posiadacza gospodarstwa rolnego. Przepis art. 4 ust. 1 w/w ustawy reguluje bowiem swoisty rodzaj następstwa prawnego i dlatego wniosek złożony na jego podstawie należy traktować jako deklarację o wstąpieniu w prawa i obowiązki strony toczącego się już postępowania administracyjnego w przedmiocie przyznania dopłat bezpośrednich. Powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie w
hipotezie normy prawnej zawartej w treści art. 4 ust. 1 z której wynika nie tylko krąg adresatów ale także okoliczności w jakich ta norma ma zastosowanie. W zawartym w tym przepisie sformułowaniu, że "w przypadku, gdy w okresie od dnia złożenia wniosku o przyznanie płatności do dnia wydania decyzji, o której mowa w at. 3 ust. 1, nastąpi przeniesienie posiadania gospodarstwa rolnego na rzecz innego producenta rolnego (...)", ustawodawca wyraźnie nawiązał do postępowania wszczętego na wniosek poprzedniego posiadacza gruntów rolnych i jeszcze niezakończonego wydaniem stosownej decyzji. Zwrócić należy także uwagę, że wniosek nowego posiadacza gospodarstwa rolnego jest wnioskiem "(...) o przyznanie płatności, której dotyczył pierwszy wniosek" - art. 4 ust. 1 w/w ustawy in fine. Zatem nie tylko w aspekcie czasowym, ale też i przedmiotowym wniosek nowego posiadacza gospodarstwa rolnego jest bezpośrednio związany z postępowaniem administracyjnym wszczętym na żądanie poprzedniego posiadacza gospodarstwa rolnego.
W przedmiotowej sprawie wniosek poprzedniego posiadacza gospodarstwa rolnego S. R. w przedmiocie przyznania płatności bezpośrednich został złożony dniu 4 maja 2005r. W świetle powyższych rozważań należy uznać, iż w dacie tej zostało wszczęte postępowanie administracyjne a wraz ze wszczęciem postępowania powstał, wyrażony art. 9 kpa, obowiązek udzielania informacji przez organ administracyjny stronie postępowania, którą do dnia 10 sierpnia 2005r. był S. R.
W ocenie Sądu organy administracji w niniejszej sprawie udzieliły S. R. wyczerpujących informacji adekwatnych do stanu faktycznego i prawnego sprawy. A mianowicie S. R. złożył wniosek o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych. Jednocześnie podpisał oświadczenie, że znane są mu zasady przyznawania takich płatności oraz zobowiązanie do niezwłocznego informowania na piśmie Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa o każdej zmianie powstałej w okresie od dnia złożenia wniosku do dnia przyznania płatności a w szczególności jeżeli zmiana dotyczy przeniesienia posiadania gospodarstwa rolnego na rzecz innego producenta rolnego ( dowód: podpis na ostatniej stronie wniosku). Pomimo przeniesienia posiadania gospodarstwa rolnego przez S. R. na rzecz syna L. R. umową darowizny z dnia 23 maja 2005r., organ nie został o tym fakcie poinformowany. W takiej sytuacji nie można postawić organowi zarzutu naruszenia art. 9 kpa. Nadmienić bowiem należy, że istotnie obowiązek informowania i wyjaśniania przez
organ prowadzący postępowanie całokształtu okoliczności faktycznych i prawnych toczącej się sprawy powinien być rozumiany szeroko, jak to jest tylko możliwe, niemniej jednak obowiązek ten aktualizuje się wówczas, gdy organ wie, że strona zamierza podjąć lub podjęła działania wiążące się dla niej z określonymi skutkami ( vide: wyrok NSA z 12 kwietnia 2000r., ISA/Ka 1740/98, LEX nr 42031).
Skoro S. R. nie dopełnił ciążącego na nim obowiązku poinformowania organu o przeniesieniu gospodarstwa rolnego na rzecz syna, to tym samym należy uznać, że po stronie organu nie powstał obowiązek poinformowania jego następcy prawnego o terminie wynikającym z treści art. 4 ust. 1 ustawy o płatnościach bezpośrednich do gruntów rolnych, gdyż organ o fakcie istnienia takiego następcy nie wiedział. Tym bardziej, że L. R. (co wynika z akt sprawy) do dnia złożenia spóźnionego wniosku o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych, w przypadku przeniesienia gospodarstwa rolnego na rzecz innego producenta rolnego, nie interesował się toczącym się postępowaniem. Organ również nie miał obowiązku informowania L. R. o możliwości przywrócenia uchybionego terminu do złożenia wniosku, albowiem 14 - dniowy termin wynikający z treści art. 4 ust. 1 w/w ustawy jest terminem materialnoprawnym, a co za tym idzie terminem nie podlegającym przywróceniu.
Przechodząc do oceny odmowy przywrócenia przez organ L. R. terminu do złożenia wniosku, stwierdzić należy, że postanowienie organu z dnia [...] sierpnia 2005r. było zasadne. Przede wszystkim podnieść należy, że instytucja przywrócenia terminu jest instytucją prawa procesowego i nie można jej stosować do terminów materialnoprawnych, a takim terminem, jak już wskazano, jest termin określony w art. 4 ust. 1 w/w ustawy. Marginalnie zaznaczyć należy, że gdyby nawet uznać, że jest to termin procesowy, a więc termin przywracany, nie mógłby być on przywrócony w uwagi na nieuprawdopodobnienie przez L. R. braku winy będącej przesłanką przywrócenia terminu ( art. 58 kpa).
Mając powyższe na uwadze Wojewódzki Sąd Administracyjny jako, że nie znalazł podstaw do uwzględnienia skargi oddalił ją jako bezzasadną ( art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz.U.nr153, poz. 1270 z 2002 roku.).