Tezy
Pięcioletni okres przerwy w zatrudnieniu, o którym mowa w przepisie art. 10 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 18 lutego 2000 r. o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 19, poz. 239 ze zm.) liczony winien być od dnia rozwiązania poprzedniego stosunku pracy do daty kolejnego faktycznego zatrudnienia, a nie do daty wejścia w życie ustawy nowelizującej. Sformułowanie przepisu art. 10 ust. 3 pkt 1 ustawy nowelizującej "z dniem ponownego zatrudnienia" wyraźnie nawiązuje bowiem nie do daty 06 kwietnia 2000 r. (data wejścia w życie zmiany), a do daty podjęcia pracy (po przerwie w zatrudnieniu) na stanowisku nauczyciela w placówkach w tym przepisie wskazanych.
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA Danuta Tryniszewska-Bytys (spr.), Sędziowie asesor WSA Jacek Pruszyński,, asesor WSA Małgorzata Roleder, Protokolant Marta Anna Lawda, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 15 kwietnia 2008 r. sprawy ze skargi E. U. C. na decyzję P. Kuratora Oświaty w B. z dnia [...] grudnia 2007 r. nr [...] w przedmiocie odmowy nadania stopnia awansu zawodowego nauczyciela mianowanego oddala skargę.
Uzasadnienie
Decyzją z dnia [...] października 2007 r. znak [...] wydaną przez Dyrektora Departamentu Edukacji Kultury i Sportu Urzędu Miejskiego w B. z upoważnienia Prezydenta B. odmówiono E. U. C. nadania stopnia awansu zawodowego nauczyciela mianowanego.
W uzasadnieniu wskazano, iż wnioskodawczyni nie spełniła dwóch warunków wynikających z przepisu art. 10 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 18 lutego 2000 r. o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 19, poz. 239 ze zm.) uzasadniających wydanie decyzji pozytywnej tj. w dniu wejścia w życie w/w ustawy, 06 kwietnia 2000 r., nie pozostawała w zatrudnieniu jako nauczyciel oraz przerwa w jej zatrudnieniu trwała od 28 lutego 1997 r. do dnia 01 września 2002 r. tj. łącznie 5 lat i 6 miesięcy, podczas gdy powyższa ustawa wymaga nieprzekraczania pięcioletniego okresu przerwy.
Odwołanie od powyższej decyzji złożyła E. U. C. zarzucając orzeczeniu naruszenie prawa, w szczególności przepisu art. 9 b ust. 6 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela poprzez jego błędne zastosowanie. Wniosła o uchylenie w/w decyzji i nadanie stopnia awansu zawodowego nauczyciela mianowanego, jak również objęcie postępowania nadzorem Prezydenta B.
Uzasadniając odwołanie wywodziła, iż w Szkole Podstawowej nr [...] w B. pracowała jako nauczyciel mianowany, o czym świadczy świadectwo pracy z dnia [...] lutego 1997 r. Przepisy Karty Nauczyciela nie przewidują utraty nadanego stopnia, nawet w trybie odpowiedzialności dyscyplinarnej, zatem nauczycielem mianowanym pozostaje się przy ponownym zatrudnieniu niezależnie od długości przerwy pomiędzy poprzednim zatrudnieniem a kolejnym. Podniosła, iż przed nowelizacją wprowadzoną ustawą z dnia 18 lutego 2000 r. nauczyciel mianowany, który przerwał pracę w szkole na okres dłuższy niż 5 lat, był zmuszony ponownie ubiegać się o nadanie utraconego stopnia awansu zawodowego. Zdaniem odwołującej się w aktualnie obowiązującym stanie prawnym warunek nieprzekroczenia 5 lat przerwy w zatrudnieniu został zniesiony i brak podstaw prawnych do przyjmowania innego poglądu. Nadto oświadczyła, iż w dacie wejścia w życie nowelizacji z dnia 18 lutego 2000 r. tj. 05 kwietnia 2000 r. przerwa w jej zatrudnieniu nie przekraczała 5 lat.
Decyzją z dnia [...] grudnia 2007 r. znak [...] P. Kurator Oświaty w B. utrzymał zaskarżoną decyzję w mocy.
Organ uzasadniał, iż odwołująca się była zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy jako nauczyciel matematyki w Szkole Podstawowej nr [...] w B. od dnia 01 września 1990 r. do dnia 28 lutego 1997 r. Z dniem 01 września 1993 r. została nauczycielem mianowanym tej szkoły. Przerwa w zatrudnieniu w/w trwała od 01 marca 1997 r. do 31 sierpnia 2002 r. tj. 5 lat i 6 miesięcy. Wnioskodawczyni nie spełniła zatem warunków do uzyskania z mocy prawa stopnia awansu zawodowego nauczyciela mianowanego określonych w art. 10 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 18 lutego 2000 r. o zmianie ustawy Karta Nauczyciela oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 19, poz. 239 ze zm.).
Skargę na powyższą decyzję wniosła do sądu administracyjnego E. U. C. zarzucając jej naruszenie art. 9 b ust. 6 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela i wnosząc o jej zmianę poprzez nadanie stopnia awansu zawodowego nauczyciela mianowanego.
W uzasadnieniu skargi powtórzyła w całości argumentację z odwołania wskazując, iż aktualnie obowiązujące przepisy nie przewidują utraty stopnia awansu zawodowego przez nauczyciela mianowanego i nie uzależniają zachowania tego stopnia od nieprzekroczenia pięcioletniej przerwy w zatrudnieniu, jak również nie przewidują kary dyscyplinarnej w postaci utraty stopnia awansu zawodowego nauczyciela mianowanego. Przyjęcie odmiennego stanowiska przez organy obydwu instancji orzekające w sprawie stanowiło, jej zdaniem, naruszenie prawa poprzez pozbawienie jej możliwości wykonywania zawodu w stopniu nadanym w przeszłości.
W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie podtrzymując w całości argumenty z uzasadnienia zaskarżonej decyzji. Uzupełniająco wskazał jedynie na rozbieżność w rozumieniu w ustawie z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela pojęcia mianowanie. W jego ocenie przed nowelizacją z dnia 18 lutego 2000 r. akt mianowania traktowany był wyłącznie jako podstawa nawiązania stosunku pracy. Obecnie oznacza on zarówno formę nawiązania stosunku pracy, jak i określony stopień awansu zawodowego.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga nie zawierała usprawiedliwionych podstaw, jak również sąd - uprawniony do kontroli zaskarżonego aktu w granicach danej sprawy, nie będąc związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 134 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) - nie dopatrzył się w decyzji z dnia [...] grudnia 2007 r. uchybień, które prowadziłyby do jej wyeliminowania z obrotu prawnego.
Spór w sprawie niniejszej dotyczy określonej grupy nauczycieli, w tym skarżącej, których sytuacja zawodowa została poddana regulacjom ustawy z dnia 18 lutego 2000 r. o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 19, poz. 239 ze zm.) zwanej dalej ustawą nowelizującą, wprowadzającym zupełnie odmienną od dotychczasowej (przed zmianą) koncepcję awansu zawodowego nauczyciela. W szczególności w rozpoznawanej sprawie chodzi o tę część reformy, jaka dotknęła nauczycieli mianowanych.
W tym przedmiocie wskazać trzeba, podzielając stanowisko organu, iż w/w ustawą zmieniono dotychczasowe rozumienie pojęcia mianowanie, które przed nowelizacją oznaczało jedynie sposób nawiązania stosunku pracy. Obecnie (po zmianach) ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (tekst jedn. Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 ze zm.) rozróżnia mianowanie jako sposób nawiązania stosunku pracy z nauczycielem mianowanym i dyplomowanym (art. 10 ust. 5 Karty) oraz mianowanie jako szczebel awansu zawodowego (art. 9a ust. 1 pkt 3 Karty). Nauczyciele posiadający stopień awansu zawodowego stażysty i nauczyciela kontraktowego zatrudniani są natomiast na podstawie umowy o pracę (art. 10 ust. 1 i 4 Karty). Powyższe wskazuje, iż stopień awansu zawodowego nauczycieli pozostaje obecnie w pewnej niezależności od sposobu nawiązania stosunku pracy. Wpływ na osiągnięcie określonych stopni awansu zawodowego w większym stopniu wywiera aktualnie poziom kwalifikacji, staż w zawodzie nauczyciela oraz ciągłość zatrudnienia (vide
wyrok TK z dnia 23 listopada 2004 r. w sprawie sygn. akt P 15/2003, OTK-A/2004/10/108).
Z uwagi na zróżnicowaną faktyczną sytuację zawodową nauczycieli, którzy przed wejściem w życie powyższej nowelizacji pracowali na podstawie stosunku mianowania (rozumianego jako sposób nawiązania stosunku pracy), w ustawie z dnia 18 lutego 2000 r. zamieszczono przepisy przejściowe uzależniające kontynuowanie zatrudnienia jako nauczyciel mianowany (a więc na tym konkretnie stopniu awansu zawodowego) również po dniu 06 kwietnia 2000 r. od spełnienia określonych warunków, w szczególności ciągłości zatrudnienia lub długości przerwy w tym zatrudnieniu.
Przede wszystkim w/w nauczycieli podzielono na dwie grupy: nauczycieli pozostających w zatrudnieniu (stosunek mianowania) w dniu wejścia w życie ustawy i takich, którzy w takim zatrudnieniu w dniu 06 kwietnia 2000 r. nie pozostawali.
Grupie pierwszej przysługiwał stopień nauczyciela mianowanego z mocy prawa z dniem wejścia w życie ustawy i stali się oni nauczycielami zatrudnionymi na podstawie mianowania w rozumieniu ustawy Karta Nauczyciela (art. 7 ust. 1 zd. 1 ustawy nowelizującej). Z kolei nauczyciele, którzy spełnili wymagania kwalifikacyjne z art. 9 ust. 1 pkt 1 Karty Nauczyciela (posiadają stosowne wykształcenie) i byli zatrudnieni na podstawie mianowania przed dniem wejścia w życie ustawy, ale nie w dniu 06 kwietnia 2000 r., uzyskali z mocy prawa stopień nauczyciela mianowanego z dniem ponownego zatrudnienia w przedszkolu, szkole, placówce oraz innej jednostce organizacyjnej, do której stosuje się przepisy ustawy Karta Nauczyciela pod warunkiem jednakże, że przerwa w ich zatrudnieniu nie przekraczała 5 lat (art. 10 ust. 3 pkt 1 ustawy nowelizującej).
W tym miejscu wyjaśnienia wymagają dwie kwestie.
Co prawda przepis art. 10 ust. 3 pkt 1 ustawy nowelizującej nie wskazuje expressis verbis, iż w przypadku drugiej scharakteryzowanej wyżej grupy chodzi o nauczycieli nie pozostających w dniu 06 kwietnia 2000 r. w zatrudnieniu, jednak wniosek ten jest uprawniony na podstawie jego treści w końcowym fragmencie i porównania z treścią regulacji art. 10 ust. 3 pkt 2, 3 i art. 7 ust. 1 i 3 - dotyczących innych grup nauczycieli zatrudnionych przed nowelizacją na podstawie mianowania, w których przypadku ustawodawca nie pozostawia wątpliwości, iż powinni oni pozostawać w zatrudnieniu w dniu wejścia w życie ustawy, czego nie czyni w przypadku art. 10 ust. 3 pkt 1.
Natomiast pięcioletni okres przerwy w zatrudnieniu liczony winien być, zdaniem składu orzekającego w sprawie niniejszej, od dnia rozwiązania poprzedniego stosunku pracy do daty kolejnego faktycznego zatrudnienia, a nie do daty wejścia w życie ustawy nowelizującej, jak rozumie skarżąca. Sformułowanie przepisu art. 10 ust. 3 pkt 1 ustawy "z dniem ponownego zatrudnienia" wyraźnie nawiązuje bowiem nie do daty 06 kwietnia 2000 r., a do daty podjęcia pracy (po przerwie w zatrudnieniu) na stanowisku nauczyciela w placówkach w tym przepisie wskazanych.
W tym miejscu celem bliższego wyjaśnienia przytoczyć należy stanowisko wyrażone w powoływanym wyżej orzeczeniu TK z dnia 23 listopada 2004 r., w którym wskazano, iż wymóg nieprzekroczenia pięcioletniego okresu przerwy w zatrudnieniu (obowiązujący nauczycieli wymienionych w art. 10 ust. 3 pkt 1 ustawy nowelizującej) wpisuje się w nową koncepcję awansu zawodowego nauczycieli. Awans ten powinien charakteryzować się określoną trwałością mającą swoje podstawy w osobistym dorobku zawodowym nauczyciela.
Odnosząc powyższe uwagi do sytuacji skarżącej wskazać trzeba, iż możliwość kontynuowania przez nią działalności zawodowej jako nauczyciel mianowany podlega ocenie z punktu widzenia przepisu art. 10 ust. 3 pkt 1 ustawy nowelizującej, tak jak prawidłowo przyjęto to w postępowaniu administracyjnym. Niesporne jest bowiem, iż skarżąca pozostawała w stosunku zatrudnienia na podstawie mianowania w okresie 01 września 1993 r. - 28 lutego 1997 r. w Szkole Podstawowej Nr [...] w B., w okresie 01 marca 1997 r. do 31 sierpnia 2002 r. nie pracowała zawodowo, zaś w dniu 01 września 2002 r. podjęła pracę na podstawie umowy o pracę w Szkole Podstawowej Nr [...] w B. w wymiarze 12/18 godzin dydaktycznych jako nauczyciel stażysta (§ 1 umowy z dnia 30 sierpnia 2002 r.), którą kontynuowała w okresie 01 września 2003 r. - 31 sierpnia 2004 r. w wymiarze 13/18 godzin dydaktycznych jako nauczyciel kontraktowy (§ 1 umowy o pracę z dnia 29 sierpnia 2003 r.), a następnie od dnia 01 września 2004 r. w wymiarze 9/18 jako nauczyciel
kontraktowy na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony (§ 1 umowy o pracę z dnia 01 września 2004 r.).
Ze złożonych do akt dokumentów pracowniczych wynika zatem, iż skarżąca nie spełniła, jak słusznie ocenił organ, warunku uprawiającego do uzyskania kolejnego stopnia awansu zawodowego w oparciu o przepis art. 10 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 18 lutego 2000 r. Przede wszystkim w dniu 06 kwietnia 2000 r. skarżąca nie była zatrudniona jako nauczyciel na podstawie mianowania (art. 7 ust. 1 w/w ustawy nowelizującej). Dla uzyskania tego stopnia awansu zawodowego w przypadku nauczyciela nie pozostającego w zatrudnieniu w w/w dacie przepis art. 10 ust. 3 pkt 1 ustawy nowelizującej wymaga nieprzekroczenia pięcioletniego okresu przerwy w pracy. Skarżąca nie pozostawała w zatrudnieniu w okresie 01 marca 1997 r. - 31 sierpnia 2002 r., a więc - jak prawidłowo wyliczyły organy administracji - 5 lat i 6 miesięcy.
W związku z powyższym niesłuszny jest zarzut skarżącej, iż organy dopuściły się naruszenia przepisu art. 9 b ust. 6 ustawy Karta Nauczyciela, zgodnie którym w przypadku niespełnienia przez nauczyciela warunków uzyskania kolejnego stopnia awansu zawodowego dyrektor szkoły lub właściwy organ odmawia nauczycielowi, w drodze decyzji administracyjnej, nadania tego stopnia. Podkreślić trzeba, iż organ administracji działa na podstawie przepisów prawa (art. 7 Konstytucji RP, art. 7 Kpa) i nie może dokonywać dowolnych interpretacji obowiązujących przepisów. Ustawa nowelizująca z dnia 18 lutego 2000 r. uregulowała sytuację przejściową, jaka powstała w wyniku wprowadzenia reformy systemu szkolnictwa i jej przepisy były dla organu rozstrzygającego niniejszą sprawę wiążące.
Zdaniem składu orzekającego nie można również mówić w przypadku skarżącej i innych nauczycieli znajdujących się w identycznej sytuacji, iż przepisy ustawy nowelizującej, w tym art. 10 ust. 3 pkt 1 pozbawiły ich stopnia awansu zawodowego nauczyciela mianowanego, albowiem przed nowelizacją nie istniały stopnie kwalifikacyjne przewidziane obecnie.
Stwierdzić również trzeba, iż wydanie zaskarżonej decyzji i poprzedzającej jej wydanie decyzji pierwszoinstancyjnej nastąpiło z zachowaniem przepisów procesowych regulujących zasady prowadzenia postępowania wyjaśniającego (art. 77 § 1, 80 Kpa) oraz umożliwiających czynne uczestnictwo strony w postępowaniu (art. 10 § 1 Kpa). Rozstrzygnięcia powyższe należało zatem ocenić jako prawidłowe pod względem procesowym i merytorycznym.
Mając powyższe na uwadze na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzeczono jak w sentencji.