II OSK 554/05 - Wyrok NSA z 2005-06-30

Tezy

1. Dla wydania decyzji o wydaleniu cudzoziemca nie jest wystarczające spełnienie warunków wymienionych w art. 13 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 52 ust. 1 pkt 4 ustawy a dnia 25 czerwca 1997 r. o cudzoziemcach /Dz.U. 2001 nr 127 poz. 1400 ze zm./; konieczne jest wykazanie także wystąpienie przesłanek dopuszczalnej ingerencji władzy publicznej w życie rodzinne, określonych w art. 8 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. /Dz.U. 1993 nr 61 poz. 284 ze zm./.

1. Żadna z przesłanek przewidujących ingerencję władzy publicznej w życie rodzinne wymienionych w art. 8 ust. 2 cytowanej wyżej Konwencji, nie stanowi, by sam fakt naruszenia prawa przez cudzoziemca przesądzał o konieczności takiej ingerencji.

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Flaminnio C. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 20 grudnia 2004 r. V SA 2674/03 w sprawie ze skargi Flaminio C. na decyzję Prezesa Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców z dnia 30 maja 2003 r. (...) w przedmiocie wydalenia z terytorium Rzeczpospolitej Polskiej - uchyla zaskarżony wyrok; uchyla zaskarżoną decyzję z dnia 30 maja 2003 r.; (...).

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 20 grudnia 2004 r. /V SA 2674/03/ oddalił skargę Flaminnio C. na ostateczną decyzję Prezesa Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców z dnia 30 maja 2003r, utrzymującą w mocy decyzję Wojewody Ś. z dnia 24 stycznia 2003 r. w sprawie wydalenia Flaminnio C. z terytorium Rzeczpospolitej Polskiej. Decyzja o wydaleniu została wydana na podstawie art. 52 ust. 1 pkt 4 w związku z art. 13 ust. 1 pkt 5 i pkt 9 ustawy a dnia 25 czerwca 1997 r. o cudzoziemcach /Dz.U. 2001 nr 127 poz. 1400/ z powodu nielegalnego przywozu do Polski przez Flaminnio C. 40 sztuk amunicji do broni myśliwskiej.

Sąd I instancji nie podzielił zawartego w skardze poglądu, że fakt nielegalnego przywozu 40 sztuk amunicji był niezawiniony, a nadto stanowił czyn o znikomej społecznej szkodliwości, wymierzenie skarżącemu przez Sąd Rejonowy w B.-B. za ten czyn kary 8 miesięcy pozbawienia wolności, której wykonanie warunkowo zawiesił na okres próbny wynoszący dwa lata, a także fakultatywnej kary grzywny świadczy o znacznym stopniu szkodliwości społecznej czynu popełnionego przez skarżącego.

Odnosząc się do zarzutów nie przeprowadzenia dowodów wskazanych w odwołaniu, których przeprowadzenie zdaniem skarżącego było obligatoryjne, Sąd I instancji podniósł, że wniosku nie sformułowano precyzyjnie, gdyż znajduje się tam bowiem jedynie zdanie: "Wojewoda winien uzupełnić materiał zebrany w przedmiotowej sprawie o dowody w postaci przesłuchania Flaminnio C., jego żony i siostry jego żony". Organ administracji nie mógł zgłoszonego wniosku zrealizować, albowiem pełnomocnik strony nie wskazał adresów wymienionych osób. Ponadto, przeprowadzenie tych dowodów nie jest obligatoryjne, gdyż dowód z przesłuchania stron przeprowadza się w sytuacji, gdy organ nie ma możliwości skorzystania z innych źródeł dowodowych, co w przedmiotowej sprawie nie miało miejsca.

Poddając analizie zarzut obrazy przez organ II instancji art. 107 par. 1 i 3 Kpa polegającej na zamieszczeniu pod decyzją nieczytelnego podpisu, a także braku precyzyjnego odcisku pieczęci identyfikującej osobę upoważnioną do złożenia podpisu Sąd I instancji stwierdził, że nie może on stanowić podstawy do uchylenia zaskarżanej decyzji, w sytuacji, gdy na wstępie aktu administracyjnego znajduje się precyzyjne oznaczenie organu, który wydał decyzję, a brak dwóch liter w nazwisku w pieczęci widniejącej pod jej treścią nie może wiązać się z tak dalece idącymi skutkami jak podniesione w skardze, tym bardziej, że w postępowaniu wyjaśniającym Sąd ustalił, że decyzję podpisał Robert B., legitymujący się stosownym upoważnieniem wydanym w trybie art. 268a Kpa.

W odniesieniu do pozostałych zarzutów podniesionych w uzasadnieniu skargi stwierdzono brak podstaw do ich uwzględnienia. Fakt zawarcia przez skarżącego związku małżeńskiego w Polsce nie zwalnia go od obowiązku przestrzegania porządku prawnego. Wwiezienie 40 sztuk amunicji narusza porządek prawny i wyczerpuje przesłankę z art. 13 ust. 1 pkt 5 powołanej ustawy o cudzoziemcach, a nadto uzasadnia uznanie, że pobyt Flaminnio C. jest niepożądany z uwagi na konieczność ochrony ładu i porządku publicznego /art. 13 ust. 1 pkt 9 ustawy o cudzoziemcach/.

Skargę kasacyjną od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie skarżący oparł na naruszeniu przepisów prawa materialnego poprzez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie oraz przepisów postępowania, które miały istotny wpływ na wynik sprawy. Skarżący zarzucił naruszenie:

1. art. 141 par. 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1270/ - poprzez błędną konstrukcję uzasadnienia wyroku, albowiem w skardze expressis verbis skarżący zarzucił naruszenie prawa materialnego, a w szczególności art. 53 powoływanej ustawy o cudzoziemcach i art. 8 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, natomiast Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w uzasadnieniu zaskarżanego orzeczenia nie odniósł się do tego zarzutu i nie wyjaśnił, dlaczego jest on nieuzasadniony.

1. art. 133 par. 1, art. 135 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi w związku z art. 89 par. 2 Kpa w związku z art. 10 par. 1 Kpa i art. 6 i 8 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności polegające na nie zapewnieniu skarżącemu osobistego udziału w postępowaniu poprzez nie przeprowadzenie w sprawę /wbrew wnioskowi zawartemu w odwołaniu od decyzji organu I instancji/ dowodów z dokumentów i z przesłuchania Flaminnio C., jego żony i siostry jego żony dla ustalenia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Skarżący podniósł, że już w odwołaniu od decyzji organu I instancji podniósł, że przywiózł amunicję, gdyż jest zapalonym myśliwym, we Włoszech posiada zezwolenie na broń i zamierzał wystąpić o udzielenie takiego zezwolenia w Polsce. Na okoliczność niedopuszczalnej ingerencji władzy publicznej w korzystanie z prawa do poszanowania życia rodzinnego w Polsce cudzoziemiec podniósł, że posiada dobrą opinię i nie był w Polsce karany, pozostaje w związku małżeńskim, ma dziecko, które chodzi do polskiej szkoły, wybudował w Polsce dom, w którym stale zamieszkuje, a nadto pomaga opiekować się dziećmi siostry żony, której mąż nie żyje. Środki na życie zgromadzone przez skarżącego pochodzą z legalnych źródeł, a w przyszłości zamierza ubiegać się o przyznanie obywatelstwa polskiego. Skarżący podniósł ponadto, że przesłuchania osób wskazanych przez niego w odwołaniu od decyzji organu I instancji było możliwe, skoro w treści odwołania podana został informacja "obecnie Flaminnio C. mieszka wraz z rodziną w P.-W.", a z treści decyzji Wojewody Ś. z dnia 24 stycznia 2003 r. można dokładnie ustalić ten adres /rubryka przebywającego czasowo w Polsce P.-W., ul. P. 94/.

1. art. 53 powoływanej ustawy o cudzoziemcach i art. 8 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności polegające na zastosowaniu wobec cudzoziemca - zamieszkującego od kilku lat w Polsce wraz z rodziną najsurowszego środka, w postaci wydalenia z terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, pomimo że naruszenie prawa miało charakter incydentalny, a cudzoziemiec był zapalonym myśliwym i posiada we Włoszech zezwolenie na broń. Zdaniem skarżącego zachowanie porządku prawnego i utrzymanie ładu i porządku w państwie nie uzasadnia zastosowania tak surowego środka. Skarżący podniósł także zarzut naruszenia art. 52 ustawy o cudzoziemcach przez pominięcie, że ten ma charakter uznaniowy i nie należy go stosować w sytuacji, gdy naruszenie prawa ma charakter incydentalny, ponieważ wówczas sankcja przewidziana tym przepisem okazałaby się niewspółmierna do wagi naruszonych norm Relatywnie niewielkie naruszenie prawa może przy zastosowaniu tego przepisu w niniejszej sprawie prowadzić do rozdzielenia skarżącego z rodziną, zatem skutku rażąco niewspółmiernego do popełnionego przewinienia, które nie może zostać uznane za konieczne w demokratycznym społeczeństwie i uzasadnione ochroną porządku publicznego.

W konkluzji skargi kasacyjnej skarżący wniósł o uchylenie zaskarżanego wyroku w całości i przekazanie sprawy Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie do ponownego rozpoznania i o zasądzenie kosztów postępowania.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył:

Skarga kasacyjna jest uzasadniona, albowiem zaskarżony wyrok narusza przepisy prawa materialnego powołane w skardze kasacyjnej: art. 52 i art. 53 ustawy o cudzoziemcach i art. 8 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Z ustaleń zawartych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku wynika, że wyłączną przesłanką wydalenia był przywóz przez Flaminnio C. do Polski 40 sztuk amunicji do broni myśliwskiej. Sąd ocenił, że spełniona została przesłanka do wydalenia, o której mowa w art. 13 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 52 ust. 1 pkt 4 ustawy o cudzoziemcach /przewóz przez granicę bez wymaganego zezwolenia amunicji/, a także, że pobyt cudzoziemca jest niepożądany ze względu na konieczność ochrony ładu i porządku publicznego /art. 13 ust. 1 pkt 9 w związku z art. 52 ust. 1 pkt 4 ustawy o cudzoziemcach/. W uzasadnieniu wyroku zaakcentowano, że zawarcie związku małżeńskiego w Polsce nie zwalnia cudzoziemca od przestrzegania porządku prawnego, oraz że ingerencja władzy publicznej w korzystanie przez Flaminnio
C. z prawa do życia rodzinnego jest uzasadniona.

Uwzględniając zarzuty skargi należy stwierdzić, że Sąd I instancji, dokonując kontroli legalności decyzji, nie uwzględnił treści normatywnej wynikającej z art. 53 ustawy o cudzoziemcach, który to przepis zakazuje wydalenia cudzoziemca, jeśli naruszałoby to postanowienia Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności podpisanej w dniu 4 listopada 1950 r. w Rzymie /Dz.U. 1993 nr 61 poz. 284 i 285 ze zm./ Zgodnie z art. 8 Konwencji każdy ma prawo do poszanowania życia rodzinnego. Nie jest sporne, że skarżący jest żonaty z obywatelką polską, ma z nią dziecko i że małżonkowie' od wielu lat mieszkają wspólnie w Polsce, a także że decyzja o wydaleniu stanowi ingerencję w życie rodzinne, albowiem jej skutkiem może być rozłączenie skarżącego z rodziną. Prawo do poszanowania życia rodzinnego nie ma wprawdzie charakteru absolutnego i dopuszczalna jest ingerencja ze strony władzy państwowej, ale stosownie do art. 8 ust. 2 Konwencji, ingerencja władzy publicznej w korzystanie z tego prawa jest
usprawiedliwiona tylko w przypadkach przewidzianych przez ustawę i gdy jest to konieczne w demokratycznym społeczeństwie z uwagi na bezpieczeństwo państwowe, bezpieczeństwo publiczne lub dobrobyt gospodarczy kraju, ochronę porządku i zapobieganie przestępstwom, ochronę zdrowia i moralności lub ochronę praw i wolności innych osób.

Należy podkreślić, że ograniczenia prawa do życia rodzinnego muszą być konieczne /proporcjonalne/. Rozstrzygając o wydaleniu w stosunku do osoby, do której ma zastosowanie zasada ochrony życia rodzinnego, o której mowa w art. 8 ust. 1 Konwencji, należy wskazać okoliczności, które mają znaczenie dla prawidłowego stosowania art. 8 ust. 2 Konwencji, tymczasem Sąd I instancji uznał, że ochrona życia rodzinnego podlega uchyleniu, tylko dlatego, że cudzoziemiec naruszył obowiązek przestrzegania prawa. Żadna z przesłanek uzasadniających ingerencję władzy publicznej w życie rodzinne, które wymienia art. 8 ust. 2 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, nie stanowi, by sam fakt naruszenia prawa przez cudzoziemca, przesądzał o konieczności tej ingerencji, a zatem, by była proporcjonalna do celu, któremu ma służyć. Artykuł 8 ust. 2 Konwencji wymaga, by ingerencja władzy publicznej była konieczna i miała na celu ochronę wartości tam wskazanych /bezpieczeństwa państwowego, bezpieczeństwa publicznego
lub dobrobytu gospodarczego kraju, ochronę porządku i zapobiegania przestępstwom, ochronę zdrowia i moralności lub ochronę praw i wolności innych osób/. Zasada proporcjonalności wymaga rozważenia nie tylko charakteru popełnionego czynu, rodzaju orzeczonej wobec cudzoziemca kar ale także, celem prawidłowego stosowania art. 8 ust. 2 Konwencji, niezbędne jest rozważenie sytuacji osobistej i rodzinnej cudzoziemca, w tym między innymi, długotrwałości pobytu w Polsce, ewentualnych przeszkód do zamieszkania z rodziną w kraju jego pochodzenia, w tym skutków wynikających dla rodziny z przeniesienia życia rodzinnego do innego kraju.

Sąd I instancji przeprowadził bardzo obszerną analizę prawno-karną czynu popełnionego przez skarżącego, natomiast zupełnie pominął w swoich rozważaniach sytuację rodzinną skarżącego. Z jednej strony należało rozważyć znaczenie faktu zamieszkania od wielu lat w Polsce, uczęszczanie dziecka do polskiej szkoły, a z drugiej, że wcześniej skarżący mieszkał z rodziną we Włoszech. Nie uwzględnienie w sprawie art. 53 ustawy o cudzoziemcach sprawiło, że wyjaśnieniem tych okoliczności Sąd, ani wcześniej organy, nie zajmowały się. Wadliwa wykładnia dokonana przez Sąd w zaskarżonym wyroku polegała na błędnym przyjęciu, że skoro spełniona została przesłanka do wydalenia przewidziana w art. 13 ust. 1 pkt 5 ustawy o cudzoziemcach, to tym samym, spełnione zostały warunki do uchylenia ochrony życia rodzinnego, przewidziane w art. 8 ust. 2 Konwencji Wniosku takiego nie można podzielić, nie tylko z uwagi na różny zakres normatywny obu przepisów, ale przede wszystkim dlatego, że art. 53 ustawy o cudzoziemcach nakazujący
stosowanie Konwencji w sprawie o wydalenie, będzie miał właśnie wtedy zastosowanie, gdy spełnione zostały przesłanki do wydania decyzji o wydaleniu, określone w ustawie o cudzoziemcach. Innymi w słowy dla wydania decyzji o wydaleniu nie jest wystarczające spełnienie warunków wymienionych w art. 13 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 53 ust. 1 pkt 4 ustawy o cudzoziemcach /spełnienie tych przesłanek w sprawie nie budzi w sprawie wątpliwości/ ale gdy wykazane zostaną także przesłanki wymienione w art. 8 ust. 2 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

W skardze kasacyjnej trafnie również podniesiono, że spełnienie przesłanek, które wymienia art. 52 ustawy o cudzoziemcach, nie zobowiązuje organ do wydania decyzji o wydaleniu, gdyż podejmowana jest ona w ramach uznania administracyjnego /"cudzoziemiec może być wydalony"/. W utrwalonym orzecznictwie sądowym akcentuje się, że w ramach uznania administracyjnego, organ zobowiązany jest do załatwienia sprawy w sposób zgodny z interesem obywatela, jeśli nie stoi temu na przeszkodzie interes społeczny, ani nie przekracza to możliwości organu administracji wynikających z przyznanych mu uprawnień i środków /wyrok NSA z dnia 11 czerwca 1981 r. SA 820/81 - ONSA 1981 Nr 1 poz. 57, także /uzasadnienie wyroku NSA z dnia 29 maja 1996 r. SA/Sz 1548/95 - OSP 1997 z. 7-8 poz. 137 z glosą M. Stahl/.

Nie można również podzielić poglądu wyrażonego w uzasadnieniu wyroku, że Prezes Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców nie miał obowiązku przeprowadzenia dowodu z zeznań wskazanych w odwołaniu świadków tylko z tego powodu, że w odwołaniu nie wskazano precyzyjnie adresów świadków lub pełnych danych osobowych. Przesłuchania żony skarżącego i samego skarżącego było możliwe, gdyż w odwołaniu od decyzji organu I instancji podana została informacja, że skarżący mieszka wraz z rodziną. Adres zamieszkania był znany organowi. W razie natomiast wątpliwości, organ był uprawniony do wezwania pełnomocnika skarżącego do podania adresów, lub innych niezbędnych danych. Obowiązkiem organu jest wyjaśnienie istotnych okoliczności sprawy oraz zebranie materiału dowodowego /art. 7 i art. 77 par. 1Kpa/. O przeprowadzeniu dowodu winna decydować jego przydatność 'dla rozstrzygnięcia, natomiast wady formalne wniosku dowodowego, które mogą zostać usunięte samodzielnie przez organ lub po wezwaniu strony do uzupełnienia danych
świadka, nie zwalniają od przeprowadzenia dowodu, jeśli może przyczynić się on do wyjaśnienia sprawy.

Mając na uwadze wyżej przedstawione powody, należało uznać, że zaskarżony wyrok narusza wymienione przepisy prawa materialnego, które to naruszenie uzasadnia uwzględnienie skargi kasacyjnej i uchylenie zaskarżonego wyroku. Wobec tego, że w toku postępowania sądowoadministracyjnego nie naruszono przepisów postępowania w stopniu, które mogły mieć wpływ na wynik sprawy, Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 188 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi uchylił zaskarżony wyrok i rozpoznał także skargę.

Rozpoznając wniesioną skargę na decyzję Prezesa Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców z dnia 30 maja 2003 r. niezależnie od wyżej przedstawionej argumentacji stanowiącej także podstawę do uwzględnienia wniesionej skargi i uchylenia decyzji Prezesa Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców, Naczelny Sąd Administracyjny dodatkowo stwierdza, że zarzut skargi obrazy, przez organ II instancji art. 107 par. 1 i 3 Kpa polegającej na zamieszczeniu pod decyzją nieczytelnego podpisu, a także braku precyzyjnego odcisku pieczęci identyfikującej osobę upoważnioną do złożenia podpisu nie jest uzasadniony, z przyczyn, o których szeroko była mowa w uzasadnieniu wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.

Należy natomiast zwrócić uwagę, że fakt przewiezienia amunicji spełnia przesłankę do wydalenia przewidzianą w art. 13 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 52 ust. 1 pkt 4 ustawy o cudzoziemcach /przewóz bez zezwolenia amunicji/. Stwierdzenie natomiast przesłanki, o której mowa w art. 13 ust. 1 pkt 9 w związku z art. 52 ust. 1 pkt 4 ustawy o cudzoziemcach /ocena, że pobyt cudzoziemca jest niepożądany ze względu na inne zagrożenia dla bezpieczeństwa i obronności państwa albo z uwagi na konieczność ochrony ładu i porządku publicznego/, wymaga ustaleń odnoszących się do przyszłości, mianowicie prognozy skutków dalszego pobytu cudzoziemca w Polsce. Ocena, że art. 13 ust. 1 pkt 9 ustawy o cudzoziemcach zasadniczo dotyczy innych sytuacji, które nie zostały wymienione we wcześniejszych punktach przepisu /pkt 1-8b/, wynika także z użycia w przepisie słów "inne zagrożenia", a zatem takie, które wcześniej nie zostały wymienione. Wymienione w art. 13 ust. 1 pkt 1-8b przesłanki do wydalenia obejmują zatem samodzielne stany
faktyczne, odmienne od stanu faktycznego, o którym mowa w art. 13 ust. 1 pkt 9 ustawy o cudzoziemcach.

Mając na uwadze powyższe należało na podstawie art. 145 par. 1 pkt 1 lit. "a i c" w związku z art. 188 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi uchylić również zaskarżoną decyzję i na podstawie 200 i art. 203 pkt 1 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzec o kosztach postępowania.