Tezy
Stosownie do przepisu art. 128 ust. 1-3 ustawy z dnia 8 lutego 2002 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej /Dz.U. nr 21 poz. 205 ze zm./ żołnierzowi uznanemu za posiadającego na wyłącznym utrzymaniu członka rodziny nie przysługuje zasiłek, jeżeli tym członkiem rodziny jest osoba, która utraciła prawo do zasiłku dla bezrobotnych z powodu upływu okresu jego pobierania, nie będąca żoną żołnierza.
Sentencja
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Dowódcy Ś. Okręgu Wojskowego od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 11 października 2004 r., IV SA/Wr 326/04 w sprawie ze skargi Tomasza M. na decyzję Dowódcy Ś. Okręgu Wojskowego z dnia 11 maja 2004 r. (...) w przedmiocie odmowy przyznania zasiłku z tytułu uznania za posiadającego na utrzymania matkę - uchyla zaskarżony wyrok i oddala skargę.
Uzasadnienie
Zaskarżonym wyrokiem z dnia 11 października 2004 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu uwzględnił skargę Tomasza M. i uchylił zaskarżoną decyzję Dowódcy Ś. Okręgu Wojskowego z dnia 11 maja 2004 r. oraz utrzymaną nią w mocy decyzję dowódcy Jednostki Wojskowej - K. z dnia 11 marca 2004 r., którą odmówiono przyznania zasiłku z tytułu uznania skarżącego za posiadającego na wyłącznym utrzymaniu matkę Violettę M.
W uzasadnieniu wyroku Sąd przytoczył następujące okoliczności faktyczne i prawne sprawy.
Prezydent Miasta Ś. decyzją z dnia 27 stycznia 2004 r., na podstawie art. 127 ust. 1 i art. 128 ust. 2 ustawy z dnia 8 lutego 2002 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej /Dz.U. nr 21 poz. 205 ze zm./ zwanej dalej ustawą, uznał Tomasza M., powołanego do odbycia zasadniczej służby wojskowej od dnia 30 września 2003 r., za posiadającego na wyłącznym utrzymaniu członka rodziny w osobie matki Violletty M. Skoro decyzja ta jest ostateczna, to organ wojskowy, który orzeka o przyznaniu zasiłku żołnierzowi posiadającemu na wyłącznym utrzymaniu członka rodziny w czasie odbywania służby, o którym mowa w art. 128 ust. 1 ustawy, jest związany tą decyzją i nie może odmówić przyznania zasiłku, tak jak przyjęto w zaskarżonej decyzji, z tego powodu, że matka skarżącego nie może być zaliczona do członków rodziny żołnierza, pozostających na jego wyłącznym utrzymaniu /art. 128 ust. 2 ustawy/, ponieważ utraciła prawo do zasiłku dla bezrobotnych z powodu upływu okresu jego pobierania /art. 128 ust. 3 ustawy/.
W ocenie Sądu, decyzja wójta lub burmistrza /prezydenta miasta/ w sprawie uznania poborowego, któremu doręczono kartę powołania do odbycia zasadniczej służby wojskowej oraz żołnierza odbywającego tę służbę, za posiadającego na wyłącznym utrzymaniu członków rodziny, wydawana na podstawie art. 127 ustawy, pozostaje w takim związku z decyzją o przyznaniu zasiłku wydawaną przez dowódcę jednostki wojskowej, że decyzja organu samorządowego warunkuje decyzję organu wojskowego, co oznacza, że organ wojskowy w tym zakresie nie może dokonywać odmiennych ustaleń. Jeżeli organ wojskowy poweźmie nawet wątpliwości, co do zgodności z prawem decyzji wójta lub burmistrza /prezydenta miasta/ o uznaniu żołnierza za posiadającego na wyłącznym utrzymaniu członka rodziny, to nie może uznać konieczności zweryfikowania tej decyzji jako kwestii prejudycjalnej, ponieważ stan prawny wynikający z takiej decyzji ostatecznej jest wiążący w czasie orzekania przez organ wojskowy o przyznaniu zasiłku.
W tej sprawie organy wojskowe odmówiły przyznania skarżącemu zasiłku, przyjmując, iż rozstrzygnięcie Prezydenta Miasta Ś. z dnia 27 stycznia 2004 r. uznające, iż skarżący ma na wyłącznym utrzymaniu matkę, nie ma żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia w przedmiocie przyznania zasiłku i można dokonać w tym zakresie odmiennego ustalenia, co narusza wskazane przepisy art. 127-128, art. 128a i art. 128b ustawy.
W skardze kasacyjnej wniesionej przez Dowódcę Ś. Okręgu Wojskowego wskazano jako podstawy kasacyjne, naruszenie przepisu art. 128 ustawy poprzez przyjęcie, iż decyzja prezydenta miasta o uznaniu żołnierza za posiadającego na wyłącznym utrzymaniu członka rodziny, wiąże organ wojskowy rozpoznający sprawę o przyznanie żołnierzowi zasiłku, o którym mowa w art. 128 ust. 1 ustawy.
Zdaniem wnoszącego skargę kasacyjną w aktualnie obowiązującym stanie prawnym, brak jest podstaw do kwestionowania przez organy wojskowe decyzji wójta lub burmistrza /prezydenta miasta/ w sprawie uznania poborowego lub żołnierza za posiadającego na wyłącznym utrzymaniu członka rodziny. Jeżeli więc przepis art. 128 ust. 3 ustawy wyłącza uprawnienie żołnierza do zasiłku, w sytuacji gdy członek rodziny pozostający na jego wyłącznym utrzymaniu utracił prawo do zasiłku dla bezrobotnych z powodu upływu okresu jego pobierania, to organ wojskowy nie może przyznać żołnierzowi tego zasiłku, pomimo decyzji uznającej żołnierza za posiadającego na wyłącznym utrzymaniu członka rodziny. W tej sprawie zaś bezsporne jest, że jedyną osobą pozostającą na utrzymaniu skarżącego jest jego matka, która utraciła prawo do zasiłku dla bezrobotnych z dniem 15 października 2000 r., z powodu upływu okresu jego pobierania.
Wskazując takie podstawy kasacyjne organ wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i rozpoznanie skargi.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zarzuty podniesione w skardze są uzasadnione.
Należy zgodzić się ze stanowiskiem sądu pierwszej instancji, iż decyzja wójta lub burmistrza /prezydenta miasta/ w sprawie uznania poborowego lub żołnierza za posiadającego na wyłącznym utrzymaniu członka rodziny, o której mowa w art. 127 ust. 1 ustawy kształtuje sytuację prawną adresata tej decyzji /poborowego, żołnierza/ i ma znaczenie prawne w toku rozpoznawania innych spraw dotyczących uprawnień poborowego /żołnierza/. W szczególności jak to trafnie podniósł Sąd w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku decyzja taka ma znaczenie w toku rozpoznawania sprawy o przyznanie żołnierzowi zasiłku, o którym mowa w art. 128 ust. 1 ustawy.
Jednakże z analizy przepisów art. 127-128 oraz art. 128a i art. 128b ustawy nie można wyprowadzić wniosku, iż organ wojskowy nie może odmówić żołnierzowi przyznania zasiłku, jeżeli członkiem rodziny pozostającym na jego wyłącznym utrzymaniu jest osoba /z wyjątkiem żony żołnierza/, która utraciła prawo do zasiłku dla bezrobotnych z powodu upływu okresu jego pobierania. Należy bowiem odróżnić sprawę o uznanie żołnierza za posiadającego na wyłącznym utrzymaniu określonego członka rodziny /art. 127/, od sprawy o przyznanie żołnierzowi zasiłku z tytułu posiadania na wyłącznym utrzymaniu określonych członków rodziny. Z art. 127 ust. 1 ustawy jednoznacznie wynika, że w sprawie o uznanie żołnierza za posiadającego na wyłącznym utrzymaniu członka rodziny, stosuje się przepis art. 128 ust. 2 ustawy, a nie ma odesłanie do art. 128 ust. 3 ustawy. Oznacza to, że właściwy organ wydając decyzję na podstawie art. 127 ust. 1 ustawy, nie może stosować ograniczenia, które zostało wprowadzone w art. 128 ust. 3 ustawy.
Ograniczenie, o którym mowa w art. 128 ust. 3 ustawy odnosi się wyłącznie do prawa do zasiłku, o którym mowa w art. 128 ust. 1 ustawy. Wyłączenie stosowania przepisu art. 128 ust. 3 ustawy w sprawie o uznanie poborowego lub żołnierza za posiadającego na wyłącznym utrzymaniu członka rodziny, ma swoje uzasadnienie przede wszystkim w tym, że rozstrzygnięcie, o którym mowa w art. 127 ust. 1 ustawy jest wydawane nie tylko dla potrzeb określenia uprawnienia żołnierza do zasiłku, o którym mowa w art. 128 ust. 1 ustawy, ale także dla innych uprawnień. Tym należy tłumaczyć zamieszczenie unormowania, o którym mowa w art. 128 ust. 3 ustawy właśnie w tym przepisie, który dotyczy zasiłku oraz brak odesłania do tego unormowania w przepisie art. 127 ust. 1 ustawy.
Przy takim rozumieniu tych przepisów, nie występuje taka zależność pomiędzy decyzją wójta lub burmistrza /prezydenta miasta/ wydaną na podstawie art. 127 ust. 1 ustawy, a decyzją organu wojskowego wydawaną na podstawie art. 128 ust. 1 ustawy, jak to przyjął Sąd w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Organ wojskowy w przypadku, o którym mowa w art. 128 ust. 3 ustawy nie kwestionuje decyzji wydanej na podstawie art. 127 ust. 1 ustawy co do tego, że określona osoba jest członkiem rodziny pozostającym na wyłącznym utrzymaniu żołnierza, ale odmawia przyznania zasiłku z przyczyn, o których mowa w art. 128 ust. 3 ustawy, ponieważ uprawnienie do tego zasiłku zostało wyłączone w takim przypadku.
Na marginesie należy jedynie podnieść, iż przepis art. 128 ust. 3 ustawy, został sformułowany w taki sposób, iż powoduje trudności w ustaleniu jego rzeczywistej treści oraz rekonstrukcji normy prawnej na jego podstawie.
Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego z przepisu art. 128 ust. 1-3 ustawy wynika, że żołnierzowi uznanemu za posiadającego na wyłącznym utrzymaniu członka rodziny, nie przysługuje zasiłek, jeżeli tym członkiem rodziny jest osoba, nie będąca żoną żołnierza, która utraciła prawo do zasiłku dla bezrobotnych z powodu upływu okresu jego pobierania. Tak więc ocena Sądu pierwszej instancji, iż organy wojskowe wydały decyzję z naruszeniem prawa nie jest trafna, a wobec tego należało skargę kasacyjna uwzględnić i uchylić zaskarżony wyrok. Z uwagi na to, iż okoliczności faktyczne sprawy są bezsporne, Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 188 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1270 ze zm./ rozpoznał także skargę, która z uwagi na brak podstaw do wzruszenia zaskarżonej decyzji podlega oddaleniu.
O odstąpieniu w tej sprawie od zasądzenia kosztów postępowania kasacyjnego na rzecz organu, Sąd orzekł na podstawie art. 207 par. 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1270 ze zm./.
W tym stanie rzeczy Naczelny Sąd Administracyjny orzekł jak w sentencji wyroku.