Tezy
Skoro na wnioskującym o przyznanie prawa pomocy spoczywa ciężar dowodu, musi on przedstawić sądowi argumentację, która potwierdzałaby jego niezdolność do wygospodarowania środków na pokrycie tych kosztów. Prawidłowo wypełniony wniosek o przyznanie prawa pomocy nie jest wystarczającym dowodem na okoliczność, że strona nie jest w stanie zgromadzić funduszy niezbędnych do prowadzenia procesu. Udowodnienia wymaga podjęcie starań ku uzyskaniu środków finansowych, niezależnie od ich efektu.
Sentencja
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Sędzia NSA Andrzej Kisielewicz po rozpoznaniu w dniu 31 grudnia 2004 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Gospodarczej zażalenia Wspólnoty Mieszkaniowej H. w K. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 6 października 2004 r. sygn. akt 6 II SA/4897/03 w sprawie ze skargi Wspólnoty Mieszkaniowej H. w K. na decyzję Ministra Infrastruktury z dnia [...] nr [...] w przedmiocie uchylenia decyzji Dyrektora Rejonowego Urzędu Poczty w K. z dnia [...] Nr [...] nakładającej opłatę za używanie niezarejestrowanych odbiorników radiowych i telewizyjnych p o s t a n a w i a: - oddalić zażalenie -
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 6 października 2004 r. sygn. akt 6 II SA/4897/03 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w sprawie ze sprzeciwu Wspólnoty Mieszkaniowej H. z siedzibą w K. wniesionego od zarządzenia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 7 lipca 2004 r. w sprawie skargi na decyzję Ministra Infrastruktury z dnia [...] Nr [...] w przedmiocie uchylenia decyzji Dyrektora Rejonowego Urzędu Poczty w K. z dnia [...] Nr [...] nakładającej opłatę za używanie niezarejestrowanych odbiorników radiowych i telewizyjnych - odmówił przyznania prawa pomocy.
Wspólnota mieszkaniowa wniosła zażalenie na to postanowienie, zarzucając naruszenie art. 246 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270), podnosząc, iż jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej jest uprawniona do złożenia wniosku o przyznanie prawa pomocy. Badaniu podlega wówczas kondycja finansowa jednostki, nie zaś osób ją tworzących. Wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez uwzględnienie złożonego wniosku o przyznanie prawa pomocy bądź też o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Wojewódzki Sąd Administracyjny.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Stosownie do art. 246 § 2 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /zwanej dalej p.p.s.a./ (Dz.U. Nr 153, poz. 1270) przyznanie prawa pomocy osobie prawnej, a także innej jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej następuje w zakresie częściowym, gdy wykaże nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania. Należy podkreślić, iż udzielenie stronie prawa pomocy w postępowaniu przed sądem administracyjnym jest formą jej dofinansowania z budżetu państwa i przez to powinno się sprowadzać do przypadków, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym jest rzeczywiście, obiektywnie niemożliwe.
Z treści art. 246 § 2 pkt 2 p.p.s.a. wynika, że ciężar udowodnienia braku możliwości pokrycia kosztów postępowania spoczywa na wnioskującym o przyznanie prawa pomocy. W związku z tym, zgodnie z art. 252 § 1 p.p.s.a. wniosek o przyznanie prawa pomocy powinien zawierać oświadczenie strony, obejmujące dokładne dane o stanie majątkowym i dochodach.
Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego zwrócenie się przez Sąd I instancji do skarżącego w piśmie z dnia 31 sierpnia 2004 r. o przedstawienie dokumentów określających rodzaj czynności podjętych przez Wspólnotę Mieszkaniową w celu zgromadzenia środków finansowych na pokrycie kosztów postępowania w sprawie było zasadne. Skoro na wnioskującym o przyznanie prawa pomocy spoczywa ciężar dowodu, musi on przedstawić sądowi argumentację, która potwierdzałaby jego niezdolność do wygospodarowania środków na pokrycie tych kosztów. Prawidłowo wypełniony wniosek o przyznanie prawa pomocy, zawierający rzetelne informacje o posiadanych przez stronę aktywach, nie jest bowiem wystarczającym dowodem na okoliczność, iż strona ta nie jest w stanie zgromadzić funduszy niezbędnych do prowadzenia procesu. Stan majątku deklarowany we wniosku nie pokrywa się z potencjalną jego formą, uzyskaną w wyniku podjęcia dodatkowych środków w celu zgromadzenia wspomnianych funduszy.
W niniejszej sprawie strona nie wykazała, iż wykorzystała wszelkie dostępne oraz wystarczające w danych okolicznościach środki, by zgromadzić wymagane kwoty na pokrycie kosztów postępowania przed sądem. Nie jest dowodem na przeprowadzenie takich działań oświadczenie, złożone w odpowiedzi na wezwanie z dnia 31 sierpnia 2004 r., iż przedstawiona we wniosku sytuacja finansowa wspólnoty, niepozwalająca na ponoszenie tych kosztów, zdeterminowana jest ogólnymi warunkami ekonomicznymi, w tym rzeczywistymi możliwościami ustalania stawek czynszowych przy wynajmie lokali.
Sąd I instancji w uzasadnieniu wyroku stwierdził, że oczekiwał od skarżącej podjęcia uchwały w kwestii wygospodarowania dodatkowych funduszy i ze względu na jej brak uznał, iż wniosku nie uzupełniono. W rzeczywistości nie należało uzależniać rozstrzygnięcia sprawy od podjęcia takowej uchwały, lecz od samego wykazania, iż zostały podjęte określone działania zmierzające ku zdobyciu rzeczonych środków, czemu mogłaby służyć ta uchwała.
Ponadto właściciele lokali z mocy art. 12 ust. 2 ustawy o własności lokali obowiązani są do ponoszenia wydatków i ciężarów związanych z utrzymaniem nieruchomości wspólnej w części nie znajdującej pokrycia w pożytkach i innych przychodach z nieruchomości, a tym samym nie istnieje potrzeba przyjmowania przez nich dodatkowego zobowiązania w kwestii pokrycia nieprzewidzianych wydatków, jeśli związane są one z zarządem nieruchomością. Zgodnie zaś z brzmieniem art. 14 pkt 2 ustawy o własności lokali opłaty m.in. za dostawę energii elektrycznej, w części dotyczącej nieruchomości wspólnej, oraz za antenę zbiorczą składają się na koszty zarządu nieruchomością wspólną. Zdaniem Sądu uzasadnia to przyjęcie, iż nałożone na Wspólnotę Mieszkaniową opłaty z tytułu używania niezarejestrowanych odbiorników radiowych i telewizyjnych mieszczą się w zakresie ustawowej odpowiedzialności wspólnoty oraz właścicieli lokali za zobowiązania dotyczące nieruchomości wspólnej.
Zarzuty zażalenia Sąd uznał za nieuzasadnione także w zakresie powinności gromadzenia funduszy w związku ze zobowiązaniami powstałymi w wyniku uczestniczenia w procesie. Strona utrzymywała, że obowiązek ten spoczywa jedynie na stronie wnoszącej o zwolnienie od kosztów sądowych, gdy jest ona równocześnie inicjatorem postępowania związanego z ponoszeniem tych kosztów. Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego w omawianym przypadku skarżąca spełnia te kryteria, gdyż wnosząc skargę na decyzję organu drugiej instancji winna mieć świadomość skutków finansowych z tego wynikających.
Mając powyższe na uwadze, Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 p.p.s.a. w związku z art. 197 § 2 p.p.s.a. orzekł jak w sentencji.
m.s.