Tezy
Według przepisu art. 195 par. 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1270/, uchylenie zaskarżonego postanowienia przez sąd, który je wydał, jest możliwe wtedy, gdy zażalenie jest "oczywiście uzasadnione". Tak określona podstawa uchylenia wskazuje, że mogą być nią objęte zarówno przyczyny formalne, które zadecydowały o wydaniu zaskarżonego postanowienia, jak i względy merytoryczne.
Koszty postępowania w rozumieniu art. 199 ww. ustawy obejmują zarówno koszty sądowe /art. 211/, jak i koszty ponoszone przez stronę w związku z jej udziałem w postępowaniu /art. 205/. Uznanie zażalenia za "oczywiście uzasadnione" oznacza brak podstawy do uiszczenia opłaty - a zatem art. 220 par. 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153, poz. 1270/ nie ma wówczas zastosowania, a opłata pobrana wcześniej podlega uchyleniu i zwrotowi /art. 225 ww. ustawy/.
Sentencja
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej zażalenia "T. T. L." spółki akcyjnej z siedzibą w R. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 9 czerwca 2004 r., I SA/Łd 161-168/03 o zasądzeniu zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego w sprawie ze skargi "T. T. L." spółki akcyjnej z siedzibą w R. na decyzje Izby Skarbowej w Ł. Ośrodka Zamiejscowego w P.-T. z dnia 23 stycznia 2003 r., (...) w przedmiocie w podatku od towarów i usług za styczeń, luty, marzec, kwiecień, maj, czerwiec, lipiec i sierpień 1999 r. postanawia: uchylić punkt trzeci zaskarżonego postanowienia i przekazać sprawę w tej części do ponownego rozpoznania WSA w Łodzi.
Uzasadnienie
Zaskarżonym postanowieniem z dnia 9 czerwca 2004 r., I SA/Łd 161-168/03, doręczonym organowi odwoławczemu w dniu 24 czerwca 2004 r., Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi: /1/ uchylił postanowienie zawarte w punkcie II wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 8 kwietnia 2004 r., I SA/Łd 161-168/03, /2/ zasądził od Dyrektora Izby Skarbowej w Ł. na rzecz "T. T. L." S.A. w R. kwotę 20.582,10 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego, /3/ zasądził od Dyrektora Izby Skarbowej w Ł. na rzecz "T. T. L." S.A. w R. kwotę 800 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego.
Uzasadniając rozstrzygnięcie, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi, powołując się na podstawę prawną zawartą w art. 195 par. 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1270/, podzielił pogląd strony skarżącej, że zaskarżone przez nią postanowienie /zażaleniem z dnia 7 maja 2004 r./, zawarte w punkcie II wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 8 kwietnia 2004, I SA/Łd 161-168/03, w przedmiocie zasądzenia na rzecz strony skarżącej kosztów postępowania /w kwocie 5.982,10 zł/, dotyczy w istocie kosztów postępowania w odniesieniu do ośmiu spraw /skarga dotyczy ośmiu odrębnych decyzji/. Sąd przyznał tym samym, że błędnie ustalił wysokość kosztów postępowania, przyjmując, że postępowanie toczyło się tylko w jednej sprawie, w której wartość przedmiotu sporu była równa sumie wartości przedmiotów sporu w poszczególnych ośmiu sprawach.
Wojewódzki Sąd Administracyjny wyjaśnił, że uchylił zaskarżone postanowienie na podstawie art. 195 par. 2 ww. ustawy, a następnie orzekł ponownie o zwrocie na rzecz strony skarżącej kosztów postępowania sądowego na podstawie art. 200 ww. ustawy oraz par. 6 w związku z par. 18 ust. 1 pkt 1a rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu /Dz.U. nr 163 poz. 1348 ze zm./. Sąd dodał również, że nie przyznał kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu zażaleniowym, gdyż koszty przysługują w przypadku rozpoznawania sprawy przez sąd drugiej instancji, stosownie do par. 18 ust. 1 pkt 2 lit. "d" ww. rozporządzenia.
Na powyższe postanowienie z dnia 9 czerwca 2004 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Ł. w dniu 30 czerwca 2004 r. wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi zażalenie do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Powołując się na art. 195 par. 2 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi i zarzucając obrazę art. 227 par. 2 tej ustawy, Dyrektor Izby Skarbowej, zaskarżając postanowienie w części dotyczącej zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego, wniósł o zmianę zaskarżonej postanowienia w punkcie trzecim i nieobciążanie organu odwoławczego kosztami postępowania zażaleniowego. Uzasadniając zażalenie, Dyrektor Izby Skarbowej stwierdził, że na podstawie art. 227 par. 2 ww. ustawy nie pobiera się opłat sądowych od zażalenia złożonego przez pełnomocnika strony przeciwnej na postanowienie zawarte w wyroku w przedmiocie zwrotu kosztów postępowania. Organ ten zwrócił uwagę, że w zaskarżonym postanowieniu Sąd nie przyznał skarżącej spółce kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu zażaleniowym,
podając w uzasadnieniu podstawy takiego rozstrzygnięcia. Z powyższego rozstrzygnięcia organ odwoławczy wyprowadził wniosek, że skoro wymieniona w punkcie III zaskarżonego postanowienia kwota 800 zł nie stanowi zwrotu opłat sądowych ani kosztów zastępstwa procesowego, to jej zasądzenie jest sprzeczne z obowiązującymi przepisami prawa, tym bardziej, że Wojewódzki Sąd Administracyjny nie uzasadnił zasądzenia tej kwoty.
Odpowiadając na zażalenie, w piśmie z dnia 2 września 2004 r., pełnomocnik strony skarżącej wniósł o oddalenie zażalenia i zasądzenie od Dyrektora Izby Skarbowej w Ł. kosztów postępowania zażaleniowego według norm przepisanych. Na poparcie swojego stanowiska podał, że z uwagi na fakt, iż strona skarżąca /w zażaleniu z dnia 7 maja 2004 r., uzupełnionym w piśmie z dnia 11 maja 2004 r./ skarżyła jedynie część kosztów postępowania odnoszącą się do wysokości zasądzonych kosztów zastępstwa procesowego, podstawą prawną tego zażalenia był art. 194 par. 1 pkt 9 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /uprawniający do wniesienia zażalenia, którego przedmiotem jest zwrot kosztów postępowania, jeżeli strona nie wnosi skargi kasacyjnej/, a nie art. 227 par. 1 tej ustawy, odnoszący się wyłącznie do zażalenia w przedmiocie kosztów sądowych. W konsekwencji skarżąca spółka uiściła wpis od zażalenia w kwocie 800 zł, podkreślając, że gdyby przyjąć, jak chce Dyrektor Izby Skarbowej, iż podstawą zażalenia
był art. 227 par. 1 ww. ustawy, to wówczas Wojewódzki Sąd Administracyjny nakazałby zwrot skarżącej nienależnie uiszczonego przez nią wpisu, a nie zasądzałby zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego w wysokości 800 zł, co odpowiada uiszczonemu wpisowi od zażalenia.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zażalenie zasługuje na uwzględnienie. W wypadku, gdy - jak stanowi art. 195 par. 2 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - zażalenie jest oczywiście uzasadnione, wojewódzki sąd administracyjny, który wydał zaskarżone postanowienie może na posiedzeniu niejawnym, nie przysyłając akt Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu, uchylić zaskarżone postanowienie i w miarę potrzeby sprawę rozpoznać na nowo. Przepis ten, eliminując mnożenie instancji sądowych, służy racjonalizacji postępowania i realizacji nakazu rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki /art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej/.
Według wskazanego powyżej przepisu art. 195 par. 2 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, uchylenie zaskarżonego postanowienia przez sąd, który je wydał, jest możliwe wtedy, gdy zażalenie jest "oczywiście uzasadnione". Tak określona podstawa uchylenia wskazuje, że mogą być nią objęte zarówno przyczyny formalne, które zadecydowały o wydaniu zaskarżonego postanowienia, jak i względy merytoryczne. W każdym jednak wypadku istotne jest to, by zasadność zażalenia była "oczywista", to znaczy nie wzbudzająca wątpliwości i zauważalna bez potrzeby dokonywania głębszej analizy zaskarżonego postanowienia.
W ocenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi, taki charakter miało zażalenie skarżącej spółki na postanowienie tego Sądu zawarte w punkcie II wyroku powołanego Sądu z dnia 8 kwietnia 2004, I SA/Łd 161-168/03. Uwzględniając to zażalenie w trybie art. 195 par. 2 ww. ustawy, Wojewódzki Sąd Administracyjny /1/ uchylił postanowienie o zwrocie kosztów postępowania sądowego w wysokości 5.982,10 zł, zawarte w swoim wyroku i /2/ zasądził w to miejsce zwrot kosztów postępowania w wysokości 20.582,10 zł. W kolejnym, trzecim punkcie zaskarżonego postanowienia zasądził na rzecz strony skarżącej od Dyrektora Izby Skarbowej w Ł. kwotę 800 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego. Należy zauważyć, że uzasadniając rozstrzygnięcie, Wojewódzki Sąd Administracyjny ograniczył się tylko do przytoczenia podstawy prawnej rozstrzygnięć zawartych w punkcie pierwszym i drugim zaskarżonego postanowienia. Rozstrzygnięcia te nie były przedmiotem sporu i w tej części stały się prawomocne, wobec niewniesienia na nie
zażalenia.
Naczelny Sąd Administracyjny, odnosząc się do rozstrzygnięcia zawartego w punkcie trzecim zaskarżonego postanowienia, stwierdza, że Wojewódzki Sąd Administracyjny, zasądzając w tym punkcie "zwrot kosztów postępowania zażaleniowego", z jednej strony podał, że w ramach kosztów postępowania zażaleniowego nie przyznał kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu zażaleniowym, gdyż koszty te przysługują w przypadku rozpoznawania sprawy przez sąd drugiej instancji, stosownie do par. 18 ust. 1 pkt 2 lit. "d" rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu /Dz.U. nr 163 poz. 1348 ze zm./, z drugiej zaś strony uznał za zasadne zasądzenie zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego obejmujących uiszczony przez wnoszącego zażalenie wpis w kwocie 800 zł, jednocześnie nie przytaczając podstawy prawnej rozstrzygnięcia w tym zakresie.
Według Naczelnego Sądu Administracyjnego nie budzi wątpliwości, że uzasadnienie postanowienia winno zawierać m.in. podstawę prawną rozstrzygnięcia oraz jej wyjaśnienie /art. 141 par. 4 w związku z art. 166 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi/. Wypada przy tym przypomnieć, że koszty postępowania w rozumieniu art. 199 ww. ustawy obejmują zarówno koszty sądowe /art. 211/, jak i koszty ponoszone przez stronę w związku z jej udziałem w postępowaniu /art. 205/. Jeżeli zdaniem orzekającego Sądu zachodzi podstawa do zasądzenia kosztów postępowania, to zasadniczo uwzględnić wówczas należy koszty postępowania w przytoczonym wyżej znaczeniu. Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, uznanie zażalenia za "oczywiście uzasadnione" oznacza jednak brak podstawy do uiszczenia opłaty - art. 220 par. 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153, poz. 1270/ nie ma wówczas zastosowania, a opłata pobrana wcześniej podlega uchyleniu i zwrotowi /art. 225 ww.
ustawy/.
Z tych względów Naczelny Sąd Administracyjny orzekł jak w sentencji postanowienia na podstawie 185 par. 1 w związku z art. 197 par. 1 i 2 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.