Tezy
Fundusz nie poniósł wydatków, ze swoich zasobów, na nabycie akcji, które otrzymał jako niepieniężny wkład Skarbu Państwa do Funduszu. Przy sporządzaniu rocznego bilansu funduszu ta właśnie wartość będzie przyjmowana jako cena nabycia akcji /art. 9 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 30 kwietnia 1993 r. o narodowych funduszach inwestycyjnych i ich prywatyzacji /Dz.U. nr 44 poz. 202 ze zm./.
Skoro wspólnik /tu: Skarb Państwa/ przekazał do spółki /funduszu/ określoną wartość majątkową powinien otrzymać w zamian określony ekwiwalent. Jest nim przyznany wspólnikowi zespół praw korporacyjnych i majątkowych, których zakres wyznaczają otrzymane przez niego akcje. Wartość tych akcji stanowi po stronie spółki /Funduszu/ wydatek na objęcie udziałów stanowiący w przypadku odpłatnego zbycia akcji koszt uzyskania przychodu z tego właśnie źródła /art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych /t.j. Dz.U. 1993 nr 106 poz. 482 ze zm./.
Sentencja
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej ZFI NFI Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 11 kwietnia 2003 r. III SA 2464/00 w sprawie ze skargi ZFI NFI Spółki Akcyjnej z siedzibą w Warszawie na decyzję Izby Skarbowej w W. z dnia 20 lipca 2000 r. (...) przedmiocie podatku dochodowego od osób prawnych: I. uchyla zaskarżony wyrok, II. uchyla zaskarżoną decyzję, (...).
Uzasadnienie
Stan faktyczny sprawy przedstawiał się następująco:
ZFI NFI SA w W. wystąpił do Drugiego Urzędu Skarbowego W.-Ś. o stwierdzenie nadpłaty w podatku dochodowym od osób prawnych za 1998 r. w kwocie 3.798.180 zł, argumentując, iż w zeznaniu wstępnym o wysokości dochodu osiągniętego w 1998 r. wykazano zobowiązanie podatkowe w wysokości większej od należnej, a zadeklarowany podatek uiszczono. W uzasadnieniu wniosku podatnik wyjaśnił, że w zeznaniu CIT-8 wykazano zaniżone koszty uzyskania przychodów dotyczące sprzedanych akcji wniesionych do Funduszu w formie aportu w 1995 r., bowiem za cenę nabycia tych akcji przyjęto błędnie wartość nominalną własnych akcji wydanych Skarbowi Państwa w zamian za aport, zamiast ich wartości w cenie emisyjnej. Zdaniem Podatnika za cenę nabycia akcji należało przyjąć cenę nabycia ustaloną według zasad określonych w art. 9 ust. 4 ustawy z dnia 30 kwietnia 1993 r. o narodowych funduszach inwestycyjnych i ich prywatyzacji /Dz.U. nr 44 poz. 202/ oraz art. 28 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości /Dz.U. nr 121 poz.
591/, nie zaś jak przyjęto pierwotnie w oparciu o przepisy par. 3 i 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 grudnia 1995 r. w sprawie szczegółowych warunków, którym powinna odpowiadać rachunkowość narodowych funduszy inwestycyjnych /Dz.U. 1996 nr 2 poz. 12/.
Urząd Skarbowy decyzją z dnia 28 grudnia 1999 r. odmówił stwierdzenia nadpłaty a Izba Skarbowa, po rozpatrzeniu odwołania Funduszu, utrzymała decyzję Urzędu Skarbowego w mocy. W uzasadnieniu decyzji Izba podała, że Podatnik zarówno w zeznaniu wstępnym za 1998 r. - jak i ostatecznym wykazał należny podatek dochodowy we właściwej wysokości. Skarb Państwa wniósł do Funduszu wkłady niepieniężne w postaci akcji spółek w zamian za należne akcje Funduszu stosownie do art. 6 ust. 1 i art. 9 ust. 5 ustawy o narodowych funduszach inwestycyjnych i ich prywatyzacji. Przepisy Kodeksu handlowego nie zawierają definicji "wkładu niepieniężnego", natomiast wynika z nich, że aportem mogą być rzeczy ruchome i nieruchome wnoszone do spółki na własność lub w używanie. Dotychczasowe orzecznictwo Sądu Najwyższego i sądów powszechnych zwraca uwagę na to, że ustawodawca posługuje się pojęciem "wkład niepieniężny", a nie "wkład rzeczowy". Zatem przedmiotem aportu mogą być oprócz rzeczy prawa majątkowe, czyli wszystko to co będąc
pieniądzem przedstawia wartość ekonomiczną lub prawa bezwzględne i względne, jeśli są zbywalne i mogą być ujęte w bilansie jako aktywa. W związku z tym Izba uznała, że w sprawie znajduje zastosowanie art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, zgodnie z którym do kosztów uzyskania przychodów nie zalicza się wydatków na nabycie lub objęcie udziałów w spółce albo akcji oraz innych papierów wartościowych. Wydatki te są jednak kosztem uzyskania przychodu przy ustalaniu dochodu ze zbycia tych udziałów, akcji oraz innych papierów wartościowych. Fundusz wydał Skarbowi Państwa, tj. akcjonariuszowi, swoje własne akcje w zamian za wkład niepieniężny w postaci akcji spółek parterowych wniesionych w związku z podwyższeniem kapitału akcyjnego.
W przedmiotowej sprawie dla Funduszu wydatkiem na nabycie akcji spółek parterowych jest wartość nominalna własnych akcji, która według wyliczenia Podatnika wynosi 135.643,41 zł. Nadwyżka natomiast przekazana na kapitał zapasowy powstała w wyniku wyceny akcji spółek parterowych, nie stanowi przychodu zgodnie z art. 12 ust. 4 pkt 11 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Wskazano, że wycena dokonana na podstawie cyt. wyżej rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 grudnia 1995 r. nie wpływa na wysokość wydatków na nabycie akcji spółek parterowych.
Izba podzieliła pogląd, iż dochód do opodatkowania ustala się wyłącznie na podstawie przepisów prawa podatkowego, ale prawidłowe ustalenie tego dochodu jest możliwe wtedy, gdy przyjmuje się ewidencję rachunkową prowadzoną zgodnie z odrębnymi przepisami, które zapewniają ustalenie wysokości dochodu, podstawy opodatkowania i należnego podatku, co wynika z art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.
Podane więc przez urząd przepisy prawne dotyczące prowadzenia ewidencji rachunkowej, tj. ustawy o rachunkowości i rozporządzenia Ministra Finansów z 22 grudnia 1995 r. wydanego na podstawie art. 20 ust. 2 ustawy o narodowych funduszach inwestycyjnych są przepisami obowiązującymi.
Wniesione do Podatnika Funduszu akcje spółek parterowych stanowią jeden ze składników majątku Spółki. W momencie sprzedaży tych akcji powstaje dla Funduszu przychód podlegający opodatkowaniu na ogólnych zasadach. Kosztem zaś uzyskania tego przychodu, stosownie do art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, jest wartość nominalna akcji własnych wydanych w zamian za aport, a co za tym idzie sprawozdanie finansowe za 1998 r. sporządzone zostało zgodnie z przepisami o rachunkowości i rozporządzenia Ministra Finansów a należny podatek dochodowy został obliczony prawidłowo.
Na decyzję Izby Skarbowej Podatnik złożył skargę do Naczelnego Sądu Administracyjnego wnosząc o jej uchylenie jak również o uchylenie poprzedzającej ją decyzji Drugiego Urzędu Skarbowego W.-Ś. z dnia 28 grudnia 1999 r.
Obu decyzjom zarzucono naruszenie przepisów art. 16 ust. 1 pkt 8 i art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych /Dz.U. 1993 nr 106 poz. 482 ze zm./ przez błędną interpretację i niewłaściwe zastosowanie, które miało istotny wpływ na wynik sprawy.
W ocenie skarżącego przy ustalaniu dochodu ze sprzedaży akcji spółek parterowych, za koszt uzyskania przychodu winna być ustalona nie nominalna wartość akcji ale ich cena emisyjna ustalana przez Skarb Państwa na dzień wniesienia tych akcji do Funduszu.
Skarżący powołał się na zasadę kształtowania przychodu i kosztów uzyskania przychodu przez przepisy prawa podatkowego, a nie na podstawie przepisów o rachunkowości.
Norma art. 16 ust. 1 pkt 8a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, odnosząca się do strony przeciwnej analizowanego stosunku prawnego, nakazuje w przypadku zbycia akcji ustalać dochód przy uwzględnieniu aktualizowanych kosztów nabycia.
Powołany przez Izbę art. 12 ust. 4 pkt 4 dotyczy, zdaniem skarżącego, wyłącznie przypadku gotówkowego pokrycia kapitału akcyjnego i zapasowego. Zdaniem Funduszu za uznaniem, iż koszt uzyskania przychodów z tytułu sprzedaży akcji nabytych w formie wkładu niepieniężnego należy ustalić w wysokości równej cenie emisyjnej akcji wyemitowanych przez Fundusz w zamian za wkład niepieniężny, a nie ich wartości nominalnej, przemawia przede wszystkim to, że majątek nabyty przez spółkę, którego wartość jest wynikiem wyceny dokonanej przez wspólnika /akcjonariusza/, a więc jako pochodzący z tego samego źródła, nie może być po raz drugi przedmiotem opodatkowania. Dlatego należy przyjąć, że w przypadku zbycia składników nabytych przez spółkę jako przedmiot aportu, opodatkowaniu może podlegać wyłącznie zrealizowana przez spółkę nadwyżka wartości, to znaczy dodatnia różnica pomiędzy ceną zbycia tych składników a ich wartością ujętą w księgach spółki /w przypadku akcji będzie ona równa cenie emisyjnej/. Przyjęcie poglądu
przeciwnego prowadziłoby do opodatkowania kapitału, a w konsekwencji do opodatkowania przychodu, który nie został zaliczony do przychodów podlegających opodatkowaniu.
Ponadto za przyjęciem, iż koszt uzyskania przychodów z tytułu sprzedaży akcji nabytych w formie wkładu niepieniężnego należy ustalić w wysokości równej cenie emisyjnej akcji wyemitowanych przez Fundusz w zamian za wkład niepieniężny, a nie ich wartości nominalnej, przemawia również okoliczność, że wniesienie wkładu niepieniężnego do spółki jest czynnością prawną odpłatną o charakterze ekwiwalentnym. Odpłatnością za wniesiony do spółki akcyjnej wkład są objęte przez akcjonariusza akcje posiadające określoną wartość. W przypadku, gdy cena emisyjna akcji nie jest równa wartości nominalnej wydanych przez spółkę akcji, oznacza to, że wartość nabywanego przez spółkę przedmiotu aportu jest równa cenie emisyjnej akcji objętych przez akcjonariusza.
Izba Skarbowa wniosła o oddalenie skargi.
Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę.
Zdaniem Sądu art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych zawiera lukę co do wskazania jaka wartość wydatków na objęcie akcji jest kosztem uzyskania przychodu przy ich zbyciu.
Zastosowane przepisy ustawy o narodowych funduszach inwestycyjnych i ich prywatyzacji oraz rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie szczególnych warunków, którym powinna odpowiadać rachunkowość narodowych funduszy inwestycyjnych bynajmniej nie rozstrzygały co stanowi koszt uzyskania przychodu. O powyższym decyduje art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Przepisy powołanych aktów dotyczących funkcjonowania narodowych funduszy inwestycyjnych posłużyły do ustalenia ekonomicznej wartości wydatków na nabycie akcji spółek "parterowych", które stały się kosztem uzyskania przychodu z chwilą zbycia akcji tych spółek przez Fundusz.
W rozpatrywanym stanie faktycznym wydatek na nabycie akcji spółek "parterowych" miał specyficzny charakter. Nie był on finansowany z majątku będącego rezultatem działalności gospodarczej Funduszu. Zakup ten został sfinansowany akcjami Funduszu, na mocy rozwiązania zawartego w ustawie o narodowych funduszach inwestycyjnych. Ten legislacyjny, a nie handlowy sposób powstania wartości akcji spółek parterowych /art. 9 ust. 3 ustawy/, jak i stworzenie, w oparciu o tę wielkość, na drodze prawnej, wartości wkładów niepieniężnych Skarbu Państwa do funduszu /art. 9 ust. 2 ustawy/ uzasadnia przyjęcie przy ich sprzedaży wartości nominalnej tych akcji.
Strona skarżąca domagając się dla ustalenia wartości wydatków na zakup akcji, przy ich sprzedaży, zastosowania pełnych reguł wynikających z prawa handlowego, nie uwzględnia wskazanego wyżej sztucznego stworzenia wartości sprzedawanych akcji spółek, których akcje wniesione zostały do Funduszu. Zgodnie z art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 30 kwietnia 1993 r. narodowe fundusze inwestycyjne nie są spółkami akcyjnymi sensu stricto. Przepisy b. Kodeksu handlowego odnoszące się do spółek akcyjnych stosuje się do nich tylko w zakresie nie uregulowanym w ustawie o narodowych funduszach inwestycyjnych.
W ocenie Sądu brak było przesłanek do przyjęcia, że wartość akcji spółek z chwili ich nabycia, będąca kosztem uzyskania przychodu, przy ich sprzedaży nie była uregulowana w ustawie i wydanym na jej podstawie rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 22 grudnia 1995 r.
Nietrafne jest odwołanie się w skardze do treści art. 16 ust. 1 pkt 8a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Z faktu, iż przy opodatkowaniu akcjonariusza będącego stroną przeciwną analizowanej transakcji przyjmuje się jako koszt uzyskania przychodu zaktualizowaną, zgodnie z odrębnymi przepisami, wartość aportu nie można wywodzić, iż aktualizacja taka winna znaleźć zastosowanie przy obliczaniu kosztów uzyskania przychodu na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.
W skardze kasacyjnej od powyższego wyroku, wniesionej w trybie art. 102 par. 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Przepisy wprowadzające ustawę Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1271/. Podatnik podniósł zarzuty rażącego naruszenia:
1/ art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych w związku z art. 9 ust. 4 ustawy o narodowych funduszach inwestycyjnych i ich prywatyzacji, w związku art. 9 ust. 3 tej ostatniej ustawy przez błędną interpretację pojęcia "wydatków na nabycie akcji w spółce" w odniesieniu do akcji spółek akcyjnych wnoszonych przez Skarb Państwa do narodowych funduszy inwestycyjnych,
2/ art. 32 Konstytucji RP - przez naruszenie zasady równego traktowania podmiotów wskutek uznania, że narodowe fundusze inwestycyjne nie są spółkami akcyjnymi sensu stricte, a koszty uzyskania przez nie przychodów ze zbycia akcji należy ustalać w sposób odmienny niż w przypadku innych spółek akcyjnych będących podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych - z uwzględnieniem nieznanego ustawie kryterium "finansowania wydatku z majątku będącego rezultatem działalności gospodarczej podatnika",
3/ art. 328 par. 2 Kodeksu postępowania cywilnego w zw. z art. 59 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym /Dz.U. nr 74 poz. 368 ze zm./, nazywanej dalej ustawą o NSA, które to naruszenie miało istotny wpływ na wynik sprawy, ponieważ uzasadnienie wyroku NSA nie zawiera wyjaśnienia podstawy prawnej tego wyroku i nie spełnia w istocie ustawowego obowiązku poinformowania strony o przesłankach, którymi kierował się Sąd przy rozstrzyganiu sprawy, wnosząc o uchylenie w całości zaskarżonego wyroku i o przekazanie sprawy właściwemu Sądowi do ponownego rozpoznania.
Rozstrzygnięcie sprawy, zdaniem wnoszącego skargę kasacyjną Funduszu wymaga interpretacji zwrotu "wydatki na (...) nabycie (...) akcji", użytego w art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Przepisy wspomnianej ustawy nie definiują tego pojęcia, toteż wskazówek co do jego znaczenia należy szukać w przepisach ustawy o NFI, a także - w zakresie w niej nie uregulowanym - w przepisach kodeksu handlowego /art. 2 ust. 2 ustawy o NFI/. Mechanizm i warunki finansowania przez NFI nabycia akcji spółek akcyjnych Skarbu Państwa, zwanych spółkami parterowymi, normuje przede wszystkim art. 9 wspomnianej wyżej ustawy. Zgodnie z jego ustępem 3 "wartość wkładów niepieniężnych Skarbu Państwa do funduszu, którego jedynym akcjonariuszem jest Skarb Państwa, jest równa sumie wartości wniesionych akcji spółek" /podkr. Skarżącego/; z kolei wartość wspomnianych akcji spółek miała być ustalona zgodnie ze wskazaniami zawartymi w art. 9 ust. 3 ustawy o NFI. W ten sposób, pośrednio, określona została zarazem cena
emisyjna akcji NFI nabywanych przez Skarb Państwa jako ekwiwalent wnoszonego do funduszu aportu w postaci akcji spółek parterowych. Co więcej, art. 9 ust. 4 ustawy o NFI stanowi, iż "przy sporządzaniu rocznego bilansu funduszu wartość akcji spółek, ustalona zgodnie z ust. 3, będzie przyjmowana jako cena nabycia akcji (...)".
Jak z tego wynika, ustawodawca wyraźnie wskazał w tym przepisie, iż wartość akcji spółek parterowych obliczona zgodnie ze wskazaniami z art. 9 ust. 3 ustawy o NFI została uznana za cenę nabycia tych akcji. Brak jest powodów, dla których tak ustalona cena nabycia nie miałaby być uznana za "wydatek na nabycie akcji" w rozumieniu art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.
Wypada zgodzić się ze stanowiskiem Sądu, że cały mechanizm obliczania wartości aportu w postaci akcji spółek parterowych był wykreowany sztucznie, odbiegał od normalnych procedur przewidzianych w kodeksie handlowym. Było to jednak wynikiem świadomej decyzji ustawodawcy. Z takiego określenia wartości aportu, nie można w żadnym razie wyprowadzać wniosku, iż zamiast posłużenia się ceną nabycia akcji spółek parterowych, ustaloną zgodnie z art. 9 ust. 3 ustawy o NFI, należało posłużyć się wartością nominalną akcji Funduszu. To, że ta ostatnia odbiegała od wartości aportu Skarbu Państwa /czyli sumy wartości akcji spółek/ spowodowane zostało faktem, iż nie cały aport wnoszony był na pokrycie kapitału akcyjnego narodowego funduszu inwestycyjnego: zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o NFI część jego musiała pokryć kapitał zapasowy Funduszu. Ten przymusowy "podział" wartości aportu Skarbu Państwa między kapitał akcyjny i kapitał zapasowy także był wynikiem suwerennej decyzji ustawodawcy. W ten sposób wartość nominalna
akcji funduszu była wykreowana w sposób jeszcze bardziej "sztuczny" niż ich cena emisyjna, czyli wartość wniesionych przez Skarb Państwa akcji spółek. Także o wartości nominalnej akcji NFI można powiedzieć, że "nie powstała wskutek działalności gospodarczej Funduszu" i została wykreowana w sposób legislacyjny, a nie ekonomiczny, wskutek arbitralnej decyzji ustawodawcy. Potraktowanie przez NSA wspomnianych wyżej okoliczności jako swoistych przesłanek negatywnych uznania ceny nabycia akcji spółek parterowych /czyli ceny emisyjnej akcji NFI/ za wydatek na nabycie akcji w rozumieniu art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych świadczy o stosowaniu przez ten Sąd kryteriów pozanormatywnych i stanowi rażące naruszenie zarówno art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, jak i art. 9 ust. 4 ustawy o NFI.
To, że ustawa o NFI zawiera pewne przepisy szczególne w stosunku do przepisów kodeksu handlowego bynajmniej nie odbiera funduszom charakteru spółek akcyjnych, przypisanego im przecież przez tę ustawę. Niezależnie od tego, to właśnie z przepisów ustawy o NFI tworzących w pewnych zakresie reżym szczególny w stosunku do kodeksu handlowego wynika, że ceną nabycia akcji spółek Skarbu Państwa przez NFI była ich wartość obliczona w sposób wskazany w art. 9 ust. 3.
Uznanie wartości nominalnej akcji NFI objętych przez Skarb Państwa, a nie ich ceny emisyjnej za koszt uzyskania przychodu pochodzącego ze zbycia akcji spółek parterowych przez Zachodni NFI, prowadzi ponadto do naruszenia zasady równości wynikającej z art. 32 Konstytucji RP. W przypadku wniesienia do spółki innej niż narodowy fundusz inwestycyjny aportu w postaci akcji innych spółek, które następnie zostałyby odpłatnie zbyte przez pierwszą spółkę osobom trzecim, za "koszt uzyskania przychodu" pochodzącego z tego zbycia zostałaby niewątpliwie uznana wartość aportu /odpowiadająca zarazem cenie emisyjnej akcji spółki, do której aport wniesiono/, a nie wartość nominalna tych akcji. Uznając natomiast za koszt uzyskania przychodu ze sprzedaży przez NFI akcji spółek parterowych nie ceny emisyjnej akcji NFI objętych przez Skarb Państwa w zamian za akcje spółek parterowych, lecz ich wartości nominalnej, NSA i organy skarbowe doprowadziły do dyskryminacji NFI jako podatnika w stosunku do innych podatników będących
spółkami akcyjnymi; dyskryminacja ta nie ma podstaw w ustawie.
Uzasadnienie wyroku jest lakoniczne i ogólnikowe, przez co pozbawia stronę informacji o przesłankach rozstrzygnięcia. NSA ograniczył się bowiem do uznania, że wydatek na nabycie akcji spółek parterowych miał specyficzny charakter, nie był sfinansowany z majątku będącego rezultatem działalności gospodarczej NFI, a legislacyjny sposób tworzenia wartości akcji spółek parterowych uzasadnia przyjęcie przy ich sprzedaży wartości nominalnej tych akcji.
Taki brak uzasadnia zarzut rażącego naruszenia art. 328 par. 2 Kpc w związku z art. 59 ustawy o NSA.
Dyrektor Izby Skarbowej w W. wniósł o oddalenie skargi kasacyjnej i o przyznanie zwrotu kosztów postępowania sądowego. W jego ocenie nie doszło do naruszenia wskazanych przez stronę przeciwną przepisów prawa materialnego.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Na wstępie należy stwierdzić, że skarga kasacyjna odpowiada wymogom formalnym, określonym w art. 174 i n. prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, mimo że posługuje się nieodpowiadającymi aktualnemu stanowi prawnemu zwrotami "zapożyczonymi" z wcześniej wniesionej rewizji nadzwyczajnej.
Za uzasadniony należało uznać zarzut naruszenia wskazanych w pkt 1 skargi przepisów prawa materialnego - to jest art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych w zw. z art. 9 ust. 3 i 4 ustawy o narodowych funduszach inwestycyjnych przez ich błędną interpretację.
W niespornym stanie faktycznym sprawy kluczową dla jej rozstrzygnięcia była kwestia, jaką cenę akcji /emisyjną czy nominalną/ należało przyjąć przy ustalaniu wysokości wydatków na nabycie akcji spółek parterowych, wniesionych do Funduszu przez Skarb Państwa na następnie zbytych przez Fundusz.
Akcja jako ułamek całego kapitału akcyjnego spółki, wyraża stosunek nominalnej wartości akcji do sumy tego kapitału. Nominalna wartość akcji odpowiada zatem wartości jednej z równych części, na które ten kapitał został podzielony /por. K. Kruczalak "Prawo handlowe - zarys wykładu" Wyd. Prawnicze PWN W-wa 1997 str. 188 i n./. Kapitał akcyjny oznacza wielkość wkładów określoną w statucie, które powinny zostać wniesione przez założycieli i akcjonariuszy /bliżej o tym S. Sołtysiński "Kodeks handlowy" wyd. C.H. Beck W-wa 1998 t. II str. 97 i n./.
Z kolei cena /wartość/ emisyjna akcji jest to cena, po której spółka wydaje akcjonariuszom akcje nowej emisji. Jest ona zazwyczaj wyższa od jej ceny nominalnej /określonej w dokumencie akcji/ ale nie może być od niej niższa /wynikało to z art. 311 par. 4 Kh/. Organem uprawnionym do określenia ceny emisyjnej jest walne zgromadzenie akcjonariuszy, a niekiedy zarząd lub rada nadzorcza spółki /por. M. Romanowski "Cena emisyjna akcji" Przegląd Prawa Handlowego lipiec 1999 str. 37 i n./.
Ta - czytelna - zasada nie może jednak mieć zastosowania do "specyficznej - jak to określił Sąd w uzasadnieniu wyroku - sytuacji prawnej narodowych funduszy inwestycyjnych.
Zgodzić się należy, biorąc pod uwagę ekonomiczny aspekt sprawy, z poglądem, że Fundusz nie poniósł wydatków, ze swoich zasobów, na nabycie akcji, które otrzymał jako niepieniężny wkład Skarbu Państwa do Funduszu. Jednakże ustawodawca, w ramach przysługującej mu swobody legislacyjnej, niejako "zadekretował" zarówno sposób ustalania wartości akcji tych spółek, jak i przesądził, że przy sporządzaniu rocznego bilansu funduszu ta właśnie wartość będzie przyjmowana jako cena nabycia akcji /art. 9 ust. 3 i 4 ustawy o narodowych funduszach inwestycyjnych i ich prywatyzacji/. Te niewątpliwie sztuczne rozwiązania miały - w założeniu - służyć realizacji programu powszechnej prywatyzacji, który właśnie w tej ustawie znalazł swój wyraz /por. R. Skubisz "Prawo spółek handlowych - zarys wykładu" - praca zbiorowa Wyd. Prawnicze PWN W-wa 1999 str. 363 i n./.
Skoro wspólnik /tu: Skarb Państwa/ przekazał do spółki /funduszu/ określoną wartość majątkową powinien otrzymać w zamian określony ekwiwalent. Jest nim przyznany wspólnikowi zespół praw korporacyjnych i majątkowych, których zakres wyznaczają otrzymane przez niego akcje /por. J. Frąckowiak "Kodeks handlowy - Komentarz" praca zbiorowa Wyd. Prawnicze PWN W-wa 1998 str. 398 i n./. Wartość tych akcji stanowi po stronie spółki /Funduszu/ wydatek na objęcie udziałów stanowiący w przypadku odpłatnego zbycia akcji koszt uzyskania przychodu z tego właśnie źródła /art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych/.
Skoro jak już wspomniano wyżej, ustawodawca przesądził sposób ustalenia /przyjęcia/ ceny nabycia akcji nie było podstaw, by stosować zasady zamieszczone w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 22 grudnia 1995 r., jak to uczynił Podatnik w zeznaniu wstępnym i co aprobowały organy podatkowe obu instancji. Nie od rzeczy będzie zwrócenie uwagi, że z uwagi na treść upoważnienia ustawowego /art. 20 ust. 2 ustawy o narodowych funduszach inwestycyjnych i ich prywatyzacji "(...) może określić szczególne warunki, którym ma odpowiadać rachunkowość"/ określenie w rozporządzeniu wysokości kosztów nabycia akcji nie byłoby dopuszczalne.
Bezpodstawny natomiast - i przesadny - był zarzut naruszenia konstytucyjnie zagwarantowanej /art. 32/ zasady równości. Już samo utworzenie i sposób "dokapitalizowania" skarżącej spółki nastąpił na tak wyjątkowo - w porównaniu z innymi spółkami prawa handlowego - korzystnych warunkach, że nawet przyjęcie innych zasad ustalania kosztów nabycia wniesionych przez Skarb Państwa akcji nie mogło by być uznane za dyskryminację Funduszu.
Również za chybiony należało uznać zarzut naruszenia art. 328 par. 2 Kpc w zw. z art. 59 ustawy o NSA z 1995 r.
Wbrew poglądowi skarżącego uzasadnienie wyroku wyjaśnia w sposób dostateczny dlaczego Sąd podzielił pogląd prawny organów podatkowych i dlaczego nie uznał za zasadne argumenty skarżącego.
Przede wszystkim należy jednak zwrócić uwagę, że naruszenie przepisów postępowania wtedy może stanowić podstawę rewizyjną, gdy mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Nie sposób przyjąć, by niedostatki pisemnych motywów prawomocnego z chwilą ogłoszenia wyroku /art. 57 ust. 1 ustawy o NSA/ mogły wyrażać jakikolwiek wpływ na samo rozstrzygnięcie sprawy.
Ponieważ takich /procesowych/ naruszeń przepisów nie było Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 188 ustawy prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi rozpoznał skargę.
Orzeczenie o kosztach obejmuje uiszczenie za obie instancje wpisy sądowe oraz koszty zastępstwa procesowego. Obowiązek zwrotu kosztów wynika z art. 203 pkt 1 i art. 200 ustawy prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.