Tezy
Rozpoznanie zasadności podstaw skargi o wznowienie postępowania, czego dokonano na rozprawie, nie może prowadzić do jej odrzucenia. Sąd odnosząc się do kwestii merytorycznych zawartych w skardze o wznowienie postępowania, oddalając skargę lub uwzględniając ją, musi więc wydać wyrok powołując w nim właściwą podstawę prawną. Jest nią treść art. 282 par. 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 157 poz. 1270/. Zgodnie z nią sąd po ponownym rozpoznaniu sprawy, stosownie do okoliczności oddala skargę o wznowienie postępowania albo uwzględniając ją zmienia zaskarżone orzeczenie albo je uchyla i skargę odrzuca lub postępowanie umarza. Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego Sąd I instancji nie mógł w analizowanej sprawie wydać zaskarżonego postanowienia, gdyż w ten sposób można było jedynie odrzucić skargę z powodu niedopuszczalności wznowienia.
Sentencja
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu w dniu 15 listopada 2005 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej od postanowienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 16 sierpnia 2004 r., I SA/Gl 306/04 w sprawie ze skargi Krystiana M. i Anny M. na decyzję Izby Skarbowe w K. /Ośrodek Zamiejscowy w B.-B./ z dnia 22 marca 1999 r. (...) w przedmiocie wznowienia postępowania sądowego zakończonego prawomocnym wyrokiem NSA OZ w Katowicach I SA/Ka 986/99 - uchyla zaskarżone postanowienie i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania przez WSA w Gliwicach.
Uzasadnienie
- Zaskarżonym postanowieniem z dnia 16 sierpnia 2004 r., I SA/Gl 306/04, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach odrzucił, po przeprowadzeniu rozprawy, skargę Krystiana M. i Anny M., o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego Ośrodek Zamiejscowy w Katowicach, z dnia 9 października 2000 r., I SA/Ka 986/99. Sąd w uzasadnieniu postanowienia stwierdził, iż żądanie wznowienia postępowania skarżący oparli na podstawie art. 273 par. 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 157 poz. 1270/, stanowiącym, iż można żądać wznowienia w razie późniejszego wykrycia takich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu. W ocenie sądu I instancji, wskazana przez stronę jako podstawa wznowienia treść protokołów kontroli doraźnych przeprowadzonych w dniu 30 czerwca 1998 r., w firmach "G-T" Małgorzaty K. i "GIE" Spółka cywilna, która została utajniona dla strony, a stanowiła materiał dowodowy sprawy zakończonej zaskarżonym wyrokiem, nie posiadają waloru nowej okoliczności faktycznej, o której mowa w art. 273 par. 2 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Okoliczność wskazana przez stronę w skardze o wznowienie wynikała bowiem z materiału dowodowego zgromadzonego w toku postępowania zakończonego prawomocnym rozstrzygnięciem Sądu, który to materiał dowodowy stanowił przedmiot oceny dokonanej przez ten Sąd. Natomiast użyte w treści art. 273 par. 2 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, pojęcie "wykrycie" odnosi się do okoliczności nieujawnionych w zakończonym postępowaniu. W rozpoznawanej sprawie, protokoły na które powołali się skarżący, zostały utajnione, przez co strona nie mogła się zapoznać z ich treścią w toku zwykłego postępowania. Tym samym, jak stwierdził sąd I instancji, utajnienie protokołów mogło stanowić jedynie podstawę zarzutu co do sposobu prowadzonego postępowania, który następnie rozpoznać mógł sąd w zakończonym postępowaniu, którego wznowienia domagali się skarżący.
- W skardze kasacyjnej z dnia 4 października 2004 r., pełnomocnik skarżących zaskarżył powyższe postanowienie w całości, zarzucając mu naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik postępowania, to jest:
1/ art. 273 par. 2 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, przez błędną wykładnię, wskutek uznania, że nie posiada waloru nowej okoliczności faktycznej okoliczność wynikająca z materiału dowodowego zgromadzonego w toku postępowania zakończonego prawomocnym rozstrzygnięciem sądu, który to materiał stanowił przedmiot oceny dla tego sądu, pomimo, że okoliczności te, na skutek bezprawnego ich utajnienia nie były znane skarżącemu i nie mógł się on na nie powołać w poprzednim postępowaniu;
2/ art. 281 w zw. z art. 132 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, przez niewłaściwe zastosowanie, wskutek wydania orzeczenia w formie postanowienia zamiast wyroku, albowiem rozstrzygnięcie zapadło po merytorycznym rozpoznaniu skargi i w wyniku braku - zdaniem tegoż sądu - merytorycznego uzasadnienia podstawy restytucyjnej.
Wskazując na powyższe podstawy, pełnomocnik skarżących domagał się uchylenia zaskarżonego postanowienia i przekazania sprawy Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Gliwicach do ponownego rozpoznania oraz zasądzenia zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
W uzasadnieniu skargi kasacyjnej, jej autor podniósł, iż organ podatkowy dokonał z naruszeniem ustaw utajnienia przed stroną protokołów kontroli. Zarzucił tym samym, iż sąd I instancji błędnie uznał, że nie ma znaczenia dla wznowienia postępowania fakt, iż strona wykryła nowe okoliczności, z których w ocenie pełnomocnika nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu, a okoliczności te były znane organowi podatkowemu oraz Sądowi. Tym samym, w ocenie autora skargi kasacyjnej, Sąd I instancji naruszył przepis art. 273 par. 2 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Dodano także, iż w przedmiotowej sprawie strona skarżąca pozbawiona została możliwości powołania się na określone okoliczności faktyczne nie na skutek swojego niedbalstwa, lecz z mocy sprzecznych z zasadą praworządności działań organów administracji.
W dalszej części skargi kasacyjnej, jej autor zarzucił sądowi I instancji wydanie zaskarżonego orzeczenia w błędnej formie. Przedmiotem rozpoznania sądu I instancji na rozprawie nie były kwestie terminowości wniesienia skargi o wznowienie. Z tej przyczyny, wojewódzki sąd administracyjny powinien był orzec wyrokiem, albowiem rozpoznał skargę merytorycznie uznając, iż żądanie wznowienia nie ma uzasadnionej podstawy. Sąd I instancji nie ustalił także, aby skarżący nie dochowali jakiegokolwiek wymogu formalnego skargi o wznowienie postępowania.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje.
Skarga kasacyjna ma usprawiedliwione podstawy. Zgodnie z treścią art. 281 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi sąd na rozprawie rozstrzyga o dopuszczalności wznowienia mając na uwadze ustawowe podstawy wznowienia oraz dochowanie terminu do wniesienia skargi. Jeśli uzna on, iż skarga o wznowienie postępowania jest niedopuszczalna sąd odrzuca w drodze postanowienia zawarty w niej wniosek. Sąd może jednak po rozważeniu stanu sprawy połączyć badanie dopuszczalności wznowienia z rozpoznaniem sprawy, której przedmiotem zakreślone jest wnioskiem o wznowienie postępowania sądowego, wydając wyrok.
Wnoszący skargę o wznowienie postępowania sądowego oparł ją na przesłance, o której mowa w art. 273 par. 2 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Wskazał on bowiem, iż po wydaniu przez Sąd wyroku z dnia 9 października 2000 r., I SA/Ka 986/99 ujawnione zostały nowe fakty i dowody, które wskazują na naruszenie przy wydawaniu decyzji ostatecznej, tj. decyzji Izby Skarbowej w K. z dnia 22 marca 1999 r., przepisów prawa materialnego i procesowego. Rozpoznając na rozprawie skargę o wznowienie postępowania Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach zaskarżonym postanowieniem nie ograniczył się jednak wyłącznie do badania dopuszczalności wznowienia. Sąd odniósł się także do podstawy wznowienia, na którą powołał się skarżący. Ocenił również treść tego zarzutu wskazując na stan faktyczny sprawy. Sąd wskazał przy tym, iż w jego przekonaniu okoliczności wynikające z materiału dowodowego zgromadzonego w toku postępowania zakończonego prawomocnym orzeczeniem nie posiadają waloru nowej okoliczności
faktycznej. Sąd dokonał także oceny wartości dowodowej informacji zawartych w utajnionych protokołach, na które powołuje się skarżący, z punktu widzenia zasadności złożonego wniosku. W rzeczywistości więc Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach podjął merytoryczne rozpoznanie sprawy o wznowienie postępowania sądowego. W istocie Sąd ten połączył badanie dopuszczalności wznowienia z rozpoznaniem sprawy, ustosunkowując się zarówno do żądania wznowienia, jak i okoliczności towarzyszących sprawie.
Tymczasem rozpoznanie zasadności podstaw skargi o wznowienie postępowania, czego dokonano na rozprawie, nie może prowadzić do jej odrzucenia. Sąd odnosząc się do kwestii merytorycznych zawartych w skardze o wznowienie postępowania, oddalając skargę lub uwzględniając ją, musi więc wydać wyrok powołując w nim właściwą podstawę prawną. Jest nią treść art. 282 par. 2 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Zgodnie z nią sąd po ponownym rozpoznaniu sprawy, stosownie do okoliczności oddala skargę o wznowienie postępowania albo uwzględniając ją zmienia zaskarżone orzeczenie albo je uchyla i skargę odrzuca lub postępowanie umarza. Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego Sąd I instancji nie mógł w analizowanej sprawie wydać zaskarżonego postanowienia, gdyż w ten sposób można było jedynie odrzucić skargę z powodu niedopuszczalności wznowienia.
Z tych przyczyn, na podstawie art. 185 par. 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r., Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzeczono jak w sentencji. Natomiast o kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 203 pkt 1 tej ustawy.