Złe wykonanie nie zwalnia z zapłaty wynagrodzenia

Jednym z podstawowych elementów każdej umowy jest określenie terminu spełnienia poszczególnych świadczeń, do których zobowiązały się strony. Terminy wskazuje się zazwyczaj przez podanie konkretnej daty (np. _ zapłata wynagrodzenia nastąpi w dniu 1.01.2012 r. _) lub okresu czasu od pewnego zdarzenia (np. _ zapłata wynagrodzenia nastąpi w terminie 30 dni od daty otrzymania faktury _).

W przypadku, gdy kontrahenci w ogóle nie zdecydowali się na uregulowanie kwestii związanych z kolejnością spełniania świadczeń wówczas zastosowanie znajdzie ogólna zasada mówiąca o tym, że jeśli nic innego nie wynika z umowy, z ustawy albo z orzeczenia sądu lub decyzji innego właściwego organu - świadczenia z umów wzajemnych powinny zostać spełniane jednocześnie (art. 488 § 1 Kodeksu cywilnego). Należy również pamiętać, że jeśli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania (art. 455 K.c.).

W przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania świadczenia niepieniężnego (np. wadliwe wykonanie dzieła) druga strona umowy często nie jest zainteresowana dalszym finansowaniem takiego przedsięwzięcia. W praktyce zdarza się, że podnoszony jest zarzut wstrzymania zapłaty wynagrodzenia, mimo jego wymagalności, aż do czasu należytego wykonania umowy przez kontrahenta (np. do czasu usunięcia wykrytych wad). Należy jednak pamiętać, że zapłata ceny lub wynagrodzenia jest świadczeniem wzajemnym w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego. Wstrzymanie się z jego spełnieniem musi znajdować oparcie bezpośrednio w przepisach ustawy lub w postanowieniach umowy.

Kodeks cywilny jedynie w kilku przypadkach daje stronie zobowiązanej do świadczenia pieniężnego możliwość wstrzymania się z jego wykonaniem:

• jeżeli świadczenia wzajemne powinny być spełnione jednocześnie, każda ze stron może powstrzymać się ze spełnieniem świadczenia, dopóki druga strona nie zaofiaruje świadczenia wzajemnego (art. 488 § 2 K.c.);
  • jeżeli jedna ze stron obowiązana jest spełnić świadczenie wzajemne wcześniej, a spełnienie świadczenia przez drugą stronę jest wątpliwe ze względu na jej stan majątkowy, strona zobowiązana do wcześniejszego świadczenia może powstrzymać się z jego spełnieniem, dopóki druga strona nie zaofiaruje świadczenia wzajemnego lub nie da zabezpieczenia (art. 490 § 1 K.c.);
  • jeżeli wierzyciel odmawia pokwitowania, dłużnik może powstrzymać się ze spełnieniem świadczenia albo złożyć przedmiot świadczenia do depozytu sądowego (art. 463 K.c.);
  • jeżeli wierzyciel odmawia zwrotu dokumentu stwierdzającego zobowiązanie (np. weksla) dłużnik może powstrzymać się ze spełnieniem świadczenia albo złożyć jego przedmiot do depozytu sądowego (art. 465 § 3 K.c.).

W przypadku gdy strony zastrzegły w umowie, że zapłata wynagrodzenia nastąpi w dacie późniejszej niż termin wykonania świadczenia wzajemnego przez drugą stronę i nie zastrzeżono przy tym, że zapłata nastąpi dopiero po należytym spełnieniu świadczenia niepieniężnego, to strona zobowiązana do zapłaty znajdzie się w dosyć niekorzystnej sytuacji. Będzie ona bowiem zobowiązana do zapłaty mimo nienależytego wykonania umowy, gdyż w wyniku upływu terminu płatności roszczenie to stało się wymagalne.

Czym jest zastaw rejestrowy

Należy pamiętać, że roszczenia z tytułu gwarancji lub rękojmi nie uzasadniają odmowy wypłaty pełnego wynagrodzenia jeśli termin jego płatności już upłynął. Uprawnienia te w żaden sposób nie wpływają na wymagalność roszczenia o zapłatę wynagrodzenia. Strona zobowiązana do wykonania świadczenia pieniężnego może domagać się np. usunięcia stwierdzonych wad, wymiany rzeczy wadliwych lub obniżenia ceny, ale nie oznacza to, że może ona zagrozić kontrahentowi wstrzymaniem wypłaty wynagrodzenia lub ceny do momentu usunięcia wad.

Jeśli zobowiązany do zapłaty zachowa się w wyżej opisany sposób narazi się na wszelkie konsekwencje związane ze zwłoką w wykonaniu świadczenia pieniężnego (obowiązek zapłaty odsetek, możliwość odstąpienia od umowy przez drugą stronę umowy).

Najlepszym sposobem uniknięcia chociażby części wymienionych wyżej zagrożeń jest precyzyjne wskazanie w treści umowy terminu płatności wynagrodzenia (ceny). Termin ten koniecznie musi być późniejszy niż termin wykonania świadczenia niepieniężnego przez drugą stronę umowy. Ponadto należy wyraźnie zaznaczyć, że warunkiem dokonania zapłaty jest uprzednie należyte spełnienie całości świadczenia. Zalecenia te wydają się wręcz prozaiczne, niemniej jednak wiele osób, w tym również uczestników obrotu profesjonalnego, o nich zapomina.

Autor jest prawnikiem w kancelarii prawniczej Siwek Gaczyński & Partners