Zasady rozwiązania małżeństwa przez sąd regulują przepisy ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy (DZ. U. z 1964 r., Nr 9, poz. 59 z późn. zm., dalej K.r.o.). Zgodnie z art. 56 § 1 K.r.o. podstawową przesłanką orzeczenia rozwodu przez sąd jest _ trwały i zupełny _ rozkład pożycia małżonków. Jednocześnie, zgodnie z art. 57 § 1 kodeksu, orzekając rozwód sąd orzeka czy i który z małżonków ponosi winę za rozkład pożycia. Sąd odstępuje od wydawania decyzji w tej kwestii, w przypadku gdy taka jest zgodna wola małżonków.
Orzekając o winie za rozkład pożycia sąd może orzec o winie obojga małżonków lub jednego z nich, bądź też (w przypadku zgodnego żądania małżonków) - zaniechać orzekania o winie. W przypadku zgodnego żądania małżonków w kwestii zaniechania orzekania o winie któregokolwiek z nich, sąd jest związany przedmiotowym żądaniem. W takiej sytuacji przyjmuje się, iż żaden z małżonków nie ponosi winy za rozkład pożycia.
Jednocześnie, w przypadku gdy jeden z małżonków wnosi o orzeczenie rozwodu bez orzekania o winie którejkolwiek ze stron, a drugi małżonek żąda ustalenia winy, sąd jest związany przedmiotowym żądaniem drugiego małżonka.
W praktyce, jako że rozwód bez orzekania o winie któregokolwiek z małżonków wymaga ich pełnej zgodności, często dochodzi do orzekania przez sąd o winie za rozpad pożycia małżonków. Przypisanie małżonkowi winy wymaga ustalenia, iż naruszył on obowiązki małżeńskie wymienione w art. 23 K.r.o., do których należą wspólne pożycie, wzajemna pomoc, wierność oraz współdziałanie dla dobra rodziny jak również inne, wynikające z zasad współżycia społecznego.
Przy ustalaniu, któremu z małżonków należy przypisać winę za rozkład związku, jedną z najistotniejszych i często najbardziej spornych kwestii jest ustalenie momentu, kiedy nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia. Od tego bowiem momentu czyny drugiego małżonka, który nie naruszył obowiązków małżeńskich zanim doszło do rozpadu małżeństwa, nie będą stanowić o jego winie za rozkład pożycia (nawet jeśli stanowiły naruszenie obowiązków małżeńskich).
Czytaj więcej [ ( http://static1.money.pl/i/h/59/93243.jpg ) ] (http://prawo.money.pl/aktualnosci/okiem-eksperta/artykul/orzekanie;winy;w;procesie;rozwodowym,171,0,979115.html) *Orzekanie winy w procesie rozwodowym * Orzeczenie winy jest możliwe kiedy ustali się bezspornie, że małżonek swoim postępowaniem przyczynił się do ustania pożycia małżeńskiego.
Wskazać przy tym należy, iż w orzecznictwie sądów obecne są dwa odrębne stanowiska w tej kwestii. Zgodnie z pierwszą koncepcją, winą za rozpad pożycia obciąża się obydwoje małżonków, jeżeli wystąpił trwały i zupełny rozkład małżeństwa, w związku z naruszeniem obowiązków małżeńskich przez obie strony. Nie ma wówczas znaczenia, iż drugi małżonek, dotąd _ niewinny _, dopiero później naruszył obowiązki małżeńskie.
Zwolennicy tej koncepcji podkreślają, iż przy orzekaniu o winie za rozkład pożycia, na względzie należy mieć jego ewoluujący charakter. Podnosi się, iż rozkładu pożycia, który jest zupełny i trwały nie należy rozumieć jako stan, który nie może ulec pogorszeniu. Doświadczenie życiowe uczy, że nawet zupełny i trwały rozkład pożycia może się pogłębić, zarówno bowiem _ zupełność _ rozkładu, jak i _ trwałość _ mogą ulec wzmożeniu.
Jednocześnie, zgodnie z uregulowaniami Kodeksu postępowania cywilnego (art. 316 § 1 K.p.c.) podstawę rozstrzygnięcia sądu stanowi stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy. W sytuacji, gdy stan ten nosi znamiona zupełnego i trwałego rozkładu pożycia, wówczas wszystko, co przyczyniło się do jego powstania w chwili wydania wyroku, stanowi przyczynę trwałego i zupełnego rozkładu pożycia.
Jeden małżonek winienZwolennicy drugiej koncepcji wskazują, iż winę za rozkład pożycia należy przypisać tylko jednemu małżonkowi, jeżeli nastąpił już trwały i zupełny rozkład pożycia na skutek naruszenia obowiązków małżeńskich przez jednego z małżonków, a drugi, dotąd niewinny, dopiero wówczas naruszył obowiązki małżeńskie. Podnieść przy tym należy, iż powyższy pogląd zyskuje coraz więcej zwolenników, a w ostatnich orzeczeniach podzielił go także Sąd Najwyższy.
Warto w tym miejscu przytoczyć istotne orzeczenie Sądu Najwyższego, w którym Sąd uznał, że związek jednego z małżonków z innym partnerem w czasie trwania małżeństwa, lecz po wystąpieniu zupełnego i trwałego rozkładu pożycia między małżonkami, nie daje podstawy do przypisania temu małżonkowi winy za ten rozkład (por. wyrok SN z 28.09.2000 r., sygn. akt IV CKN 112/00, OSNC 2001, nr 3, poz. 41).
Zgodnie z dominującym obecnie poglądem, w przypadku gdy doszło już do trwałego i zupełnego rozkładu pożycia, nieistotne są późniejsze czyny małżonka do tej pory niewinnego. Na względzie należy jednak mieć, iż ustalenie kiedy w rzeczywistości nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia zawsze będzie miało charakter ocenny, wobec czego do momentu orzeczenia rozwodu, wszystkie czyny małżonków będą przedmiotem oceny sądu.
Do najczęstszych działań stanowiących przesłankę przypisania małżonkowi winy za rozkład pożycia należą: zdrada, nadużywanie alkoholu bądź narkotyków, odmowa wzajemnej pomocy, poniżanie i lekceważenie małżonka, bezczynny tryb życia, niewłaściwy stosunek do dzieci lub też popełnienie czynu karalnego na szkodę współmałżonka. Ponieważ jednym z najczęstszych powodów - z uwagi na które, strony decydują się na dochodzenie winy za rozpad związku jest zdrada, warto podkreślić, iż zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego za naruszenie wierności małżeńskiej uważane jest wszelkie zachowanie małżonka wobec osoby trzeciej odmiennej płci, które może stwarzać pozory cudzołóstwa lub w inny sposób wykracza poza granice przyjętej normalnie obyczajowości i przyzwoitości (por. orzeczenie SN z 24.04.1951, sygn. akt C 735/50, NP 1951/12/44).
Czytaj więcej [ ( http://static1.money.pl/i/h/59/93243.jpg ) ] (http://prawo.money.pl/aktualnosci/okiem-eksperta/artykul/wyzsze;alimenty;-;zobacz;jak;je;uzyskac,252,0,998140.html) *Wyższe alimenty? Zobacz jak je uzyskać * Prawo przewiduje, że wysokość alimentów zależy zarówno od usprawiedliwionych potrzeb dziecka, jak i od możliwości zarobkowych rodziców.
Zważywszy na powyższe, często zdarzają się sytuacje, gdy strony postępowania rozwodowego żądają rozwiązania małżeństwa z winy drugiego małżonka dowodząc, iż to czyny wyłącznie tego małżonka doprowadziły do zupełnego i trwałego rozkładu pożycia. Możliwa jest więc sytuacja, w której sąd w wyniku przedmiotowych dowodów zgłoszonych przez każdą ze stron uzna, iż oboje małżonkowie ponoszą winę za rozkład pożycia.
Podkreślić bowiem należy, iż obowiązujące przepisy nie pozwalają na stopniowanie winy małżonków. Podstawą ustalenia winy małżonka za rozpad związku, jest ustalenie, że jego zachowanie przyczyniło się do powstania lub pogłębienia rozkładu. Nie ma wówczas znaczenia fakt, w jakim stopniu każde z małżonków przyczyniło się do rozpadu związku. Nierówny stopień winy nie stanowi przeszkody do uznania, iż obie strony są współwinne rozkładu pożycia.
Powyższy zarys ukazuje wielość problemów, jakie bierze pod rozwagę sąd, rozstrzygając o ewentualnej winie któregoś z małżonków. Stopień skomplikowania, rozbieżność judykatury oraz ocenny charakter zgromadzonych w takich sprawach dowodów sprawiają, że postępowania rozwodowe z orzekaniem o winie za rozkład pożycia małżeńskiego, należą do katalogu spraw, które często toczą się latami.
| O prawach małżonków i rodziców czytaj w Money.pl | |
|---|---|
| Majątek wspólny małżonków. Co nim jest? Do majątku osobistego, a nie wspólnego, wchodzą przedmioty kupione w zamian za składniki majątku osobistego małżonka. Jest to tzw. surogacja. | |
| Zgoda małżonka - kiedy konieczna w czynnościach prawnych? Dokonanie czynności prawnej bez zgody drugiego małżonka w przypadku, gdy dotyczyła ona np. sprzedaży nieruchomości, może spowodować nieważność umowy. | |
| Opieka nad dzieckiem po rozwodzie. Co daje porozumienie rodzicielskie Brak porozumienia podczas rozwodu uniemożliwia pozostawienie obojgu rodzicom pełnej władzy rodzicielskiej. |
Autorka jest aplikantem adwokackim w Kancelarii Malinowski, Płachta i Wspólnicy