Otwarcie zawodu adwokata zgodne z konstytucją

Trybunał rozpatrzył wniosek Naczelnej Rady Adwokackiej (NRA), która zaskarżyła zmiany, jakie przyniosła nowelizacja Prawa o adwokaturze z 2009 r. Dotyczyły one m.in. modelu egzaminu adwokackiego, który nie przewiduje części ustnej. Zdaniem NRA brak ten uniemożliwia prawidłową weryfikację umiejętności posiadanych przez przyszłych adwokatów.

_ Forma egzaminu dopuszczającego do wykonywania zawodu nie jest określona w konstytucji (...); brak części ustnej i wprowadzenie testu jednokrotnego wyboru oraz ustalenie zakresu sprawdzanych umiejętności to rozstrzygnięcia, które mieszczą się w wykonaniu kompetencji przyznanych ustawodawcy _ - uzasadniała orzeczenie sędzia TK Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz.

Sędzia dodała, że aktualne regulacje prawne spełniają warunek zapewnienia samorządowi adwokackiemu udziału w przygotowaniu egzaminu zawodowego. _ Ponieważ samorządowi zawodowemu zagwarantowano wpływ na zakres, przebieg oraz ocenę wyników przeprowadzanego egzaminu adwokackiego, TK nie dopatrzył się w przepisach regulujących przygotowanie oraz przeprowadzenie tego egzaminu naruszenia konstytucji _ - wskazano w uzasadnieniu.

Za zgodne z ustawą zasadniczą TK uznał także m.in. przepisy umożliwiające wpis na listę adwokatów bez aplikacji i egzaminu osób, które posiadają tytuł doktora nauk prawnych lub zdały egzamin sędziowski albo prokuratorski i pracowały co najmniej trzy lata w kancelariach lub spółkach adwokackich czy radcowskich, wykonując czynności wymagające wiedzy prawniczej bezpośrednio związane z udzielaniem pomocy prawnej.

Konstytucyjny - zgodnie z wyrokiem TK - okazał się też przepis, który umożliwia przystąpienie do egzaminu adwokackiego bez odbytej aplikacji prawników mających za sobą pięcioletni okres pracy bezpośrednio związanej ze świadczeniem pomocy prawnej w kancelariach lub spółkach adwokackich czy radcowskich.

Trybunał wskazał, że wykonywanie przez określony w ustawie czas pracy pod kierownictwem adwokata lub radcy prawnego pozwala nabyć doświadczenia praktycznego i kwalifikacji wystarczających do uzyskania wpisu na listę adwokatów lub dopuszczenia do egzaminu adwokackiego. _ Osoby te w ramach swej pracy mogą wykonywać czynności wspierające adwokata, czyli np. przygotowywanie pism procesowych, pytań dla świadków i ustalania linii obrony (...); pozwala to nabyć doświadczenie praktyczne, choć zapewne w stopniu, który nie można uznać za optymalny _ - zaznaczyła Wronkowska-Jaśkiewicz.

_ Trybunał podkreśla też, że doktorzy nauk prawnych, aby spełnić warunek wpisu na listę adwokatów muszą zgodnie z ustawą legitymować się trzyletnim doświadczeniem praktycznym i okres ten jest wystarczający, zwłaszcza jeśli zważy się poświadczone egzaminem doktorskim teoretyczne przygotowanie takich osób _ - dodała sędzia.

Z wnioskiem NRA podczas rozprawy przed TK nie zgodziły się Sejm i prokurator generalny. Ich przedstawiciele wnosili o uznanie konstytucyjności zaskarżonych przepisów.

_ Droga dostępu do zawodu adwokata została utrzymana w niezmienionej postaci. Adwokatura co do zasady godzi się na otwartość zawodu, naszą jedyną troską było to, aby zagwarantować maksymalnie wysoki poziom osób, które zaczynają wykonywać zawód adwokata _ - powiedział dziennikarzom po wyroku TK reprezentujący NRA mec. Szymon Byczko.

Trybunał już dwukrotnie - w listopadzie 2011 r. i marcu 2012 r. - rozpatrywał przepisy dotyczące otwarcia w 2009 r. dostępu do zawodów prawniczych - wówczas zajmował się rozszerzeniem dostępu do zawodów: radcy prawnego i notariusza. W obu tych wyrokach TK orzekł, że otwarcie dostępu do zawodów radcy prawnego i notariusza było zgodne z konstytucją.