Finansowowanie uczelni. Są nowe przepisy

Uczelnie przygotują zaś zasady potwierdzania umiejętności nabytych poza uczelnią, na przykład u osób dojrzałych zaczynających studia.

Od początku roku obowiązuje rozporządzenie ministra nauki i szkolnictwa wyższego wprowadzające zmiany w systemie finansowania jednostek naukowych. Zgodnie z nim zniknie tzw. _ stała przeniesienia _, czyli kwota dofinansowania z budżetu państwa _ przeniesiona _ z poprzedniego roku. Od 2015 roku pieniądze przyznawane instytutom Polskiej Akademii Nauk, instytutom badawczym czy wydziałom uczelni w ramach tzw. dotacji statutowej będą uzależnione głównie od jakości prowadzonych badań i przyznanej im kategorii naukowej: A+, A, B lub C. Wysokość dotacji ma premiować rzeczywiste osiągnięcia naukowe i jakość prowadzonych prac badawczych.

Nowy system finansowania nauki będzie wdrażany stopniowo. W okresie przejściowym - do 2017 roku - wprowadzone zostaną progi zabezpieczające przed nadmiernym spadkiem dotacji, albo jej niewspółmiernym wzrostem. Z roku na rok one będą się one zmieniały. Zmiany, które czekają uczelnie i jednostki badawcze w roku 2015, są też efektem nowelizacji m.in. ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, którą w sierpniu 2014 podpisał prezydent Bronisław Komorowski.

Zgodnie ze znowelizowaną ustawą o szkolnictwie wyższym szkoła wyższa będzie mogła zwolnić zaczynającego naukę studenta nawet z połowy zajęć, jeśli wykaże on, że posiada wymagane przez nią umiejętności czy wiedzę. W związku z tym do 30 czerwca 2015 uczelniane senaty muszą opracować zasady, warunki i tryb potwierdzania efektów uczenia się oraz sposób powoływania i tryb działania komisji weryfikujących te efekty. Rozwiązanie to ma zachęcić do podejmowania studiów m.in. osoby dojrzałe.

Więcej czasu uczelnie będą miały na zróżnicowanie studiów na ogólnoakademickie i o profilu praktycznym. Rozwiązanie takie również wprowadziła nowela ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym. Według resortu nauki program studiów ogólnoakademickich powinien wiązać się z prowadzonymi na uczelni badaniami naukowymi. Z kolei na studiach o profilu praktycznym większość zajęć rozwijać ma kompetencje i umiejętności praktyczne. Z tego powodu na studiach o profilu praktycznym studenci będą mieli obowiązek odbycia trzymiesięcznych praktyk. Z kolei na profilu akademickim mają być włączani w badania prowadzone na uczelni. Na studiach licencjackich profile i programy kształcenia trzeba dostosować do nowych wymagań do końca 2016 r. Z kolei na studiach drugiego stopnia i jednolitych studiach magisterskich - do końca 2017 r.

Obecnie na podpis prezydenta czeka jeszcze nowelizacja ustawy o zasadach finansowania nauki. Na przepisach wchodzącej w życie noweli ustawy skorzystają m.in. młodzi naukowcy, którzy starając się o środki finansowe muszą spełniać warunek nieprzekroczenia 35. roku życia. Teraz ten okres będzie można wydłużyć o czas, w którym przebywali oni np. na urlopie rodzicielskim, wychowawczym albo pobierali zasiłek chorobowy w związku z długotrwałą niezdolnością do pracy. Łączny czas takich przerw w pracy nie może przekroczyć jednak dwóch lat.

Po podpisaniu noweli ustawy o zasadach finansowania nauki zmiany nastąpią również w systemie POL-on. Dotąd obejmował on informacje o szkolnictwie wyższym, a teraz będzie można w nim znaleźć też dane o jednostkach naukowych. Uwzględni on m.in. osiągnięcia naukowe jednostek, otrzymane przez nie patenty, zorganizowane konferencje naukowe, wydawane czasopisma, posiadane laboratoria badawcze, realizowane projekty naukowe, wdrożone systemy jakości. Dostęp do większości z tych danych będzie otwarty i powszechny.

Za sprawą noweli ustawy o zasadach finansowania nauki zmienią się też przepisy dotyczące przyznawania pieniędzy na upowszechnianie i promocję wiedzy oraz osiągnięć naukowych. Wydawcy czasopism, w tym uczelnie i jednostki naukowe, które udostępniają publikowane treści przez internet, będą mogły otrzymać środki finansowe m.in. na stworzenie anglojęzycznych wersji publikacji, udział zagranicznych recenzentów w ocenie publikacji. O środki finansowe na działalność upowszechniającą naukę będą mogły ubiegać się też biblioteki naukowe, które nie wchodzą w skład jednostek naukowych.

W 2015 roku kontynuowane będą też międzyresortowe prace nad zapowiedzianą w expose premier Ewy Kopacz możliwością finansowania przez państwo studiów na zagranicznych uczelniach najwybitniejszym studentom. Taka możliwość istniałaby od 2016 roku, ale pod warunkiem, że każdy z dofinansowanych w ten sposób studentów, co najmniej pięć lat po powrocie ze studiów będzie pracował w Polsce.