Coraz większa wojna w Sudanie

Polityczny konflikt o władzę między prezydentem i byłym wiceprezydentem Sudanu Południowego z każdym dniem coraz bardziej przeradza się w etniczne pogromy i czystki, grożące wybuchem wielkiej wojny domowej w najmłodszym państwie Afryki.

Nie minął tydzień od nocnej strzelaniny w stolicy kraju, Dżubie, a walki między zwaśnionymi frakcjami rządowego wojska objęły dwa ważne stany - największy, Jonglei (arab. Dżunkali), przy granicy z Etiopią, a także roponośny Unity na granicy z Sudanem. W Jonglei i jego stolicy, Borze, walczą ze sobą żołnierze wywodzący się z dwóch zwaśnionych ludów Dinka i Nuer. Na polach naftowych w Unity walczą robotnicy Dinkowie i Nuerowie.

Iskrą, która wywołała pożar, stała się nocna awantura między żołnierzami obu ludów z gwardii prezydenckiej. Kiedy Dinkowie próbowali odebrać broń Nuerom, wybuchła strzelanina, która nazajutrz przerodziła się w regularną wojnę uliczną. Dinkowie podejrzewali Nuerów, że mogą się zwrócić przeciwko prezydentowi Salvie Kiirowi Mayarditowi, Dince, a nawet zagrozić jego życiu.

Salva Kiir naraził się Nuerom, odbierając w lipcu ich przywódcy Riekowi Macharowi stanowisko wiceprezydenta kraju. Rozeźlony Machar zapowiedział, że w 2015 r. zrobi wszystko, by odebrać swemu oponentowi przywództwo rządzącej partii i prezydenturę. Zaczęły się wzajemne oskarżenia - Salva Kiir twierdzi, że zwolennicy Machara w wojsku próbowali dokonać zbrojnego przewrotu; Machar zaprzecza i zarzuca Kiirowi, że zainscenizował pucz, by pozbyć się rywala do władzy.

Dinkowie stanowią połowę 11-milionowej ludności Sudanu Południowego, Nuerowie - jej dziesiątą część. Oba ludy od lat rywalizują ze sobą o pastwiska i wodopoje, a mniej liczni Nuerowie uskarżają się na prześladowania ze strony Dinków. Panująca między nimi wrogość sprawiła, że bratobójcze walki wybuchały nawet podczas półwiecznej wojny, jaką wspólnie toczyli przeciwko rządzącym w Chartumie Arabom. Kres nieprzyjaźni miała położyć niepodległość Sudanu Południowego, który w 2011 r. ogłosił secesję i zerwał z północną częścią kraju. Dinkowie i Nuerowie zjednoczyli się w jednej, rządzącej partii i w rządowym wojsku, a także podzielili się najważniejszymi stanowiskami w państwie.

Po kilkudniowych walkach, w których zginęło pół tysiąca ludzi, a okoła tysiąca zostało rannych, podległe prezydentowi wojsko zaprowadziło porządek w Dżubie. Wojna przeniosła się do Jonglei i Unity, dokąd ze stolicy uciekają oficerowie i żołnierze Nuerowie. Będąc w większości, dowodzeni przez komendanta Petera Gadeta, przejęli kontrolę nad Borem i stanem Jonglei.

W obawie przed pogromami kilkanaście tysięcy Dinków z Boru porzuciło swoje domy i uciekło do okolicznych baz wojsk pokojowych ONZ. Dinkowie pamiętają jeszcze rzeź, jaką Nuerowie urządzili im w tym samym mieście w 1991 r. Z kolei w Dżubie, gdzie panują Dinkowie, w bazach _ błękitnych hełmów _ schronienie znalazło już ponad 20 tys. Nuerów. Ale nawet gościna u _ błękitnych hełmów _ przestała gwarantować bezpieczeństwo. W stanie Jonglei bojówki Nuerów wdarły się do bazy wojsk ONZ w Kobo i zamordowały ponad 50 ukrywających się tam Dinków. W walkach zginęło też dwóch indyjskich żołnierzy wojsk ONZ.

W piątek wojna wybuchła także w stanie Unity, gdzie dotąd walczyli robotnicy naftowi, wywodzący się ze zwaśnionych ludów (zginęło kilkanaście osób), a cudzoziemscy nafciarze szukali ratunku w bazach ONZ. W stolicy stanu, Bentiu, żołnierze Nuerowie wzięli górę nad żołnierzami Dinkami i wyparli ich z miejscowych koszar. Kilkudziesięciu żołnierzy Dinków wraz z grupą ok. 500 cywilów uciekło do bazy ONZ w pobliskiej wiosce Rubkona.

W Sudanie Południowym stacjonuje prawie 8 tys. żołnierzy wojsk pokojowych ONZ, ale ich mandat nie pozwala im interweniować zbrojnie ani mieszać się w miejscowe konflikty.

Z obawy, że walki między Dinkami i Nuerami przerodzą się w prawdziwą wojnę domową USA, Wielka Brytania, Niemcy i Włochy ewakuują samolotami swoich obywateli z Dżuby. Swoich pracowników zamierza ewakuować też chiński koncern naftowy CNPC.

Prezydent Salva Kiir - naciskany przez przywódców sąsiednich państw, obawiających się, że sudańska wojna zagrozi także ich bezpieczeństwu - ogłosił, że gotów jest spotkać się z Macharem i z nim porozmawiać. Ukrywający się Machar odparł w wywiadzie dla francuskiego radia RFI, że z Salvą Kiirem mógłby rozmawiać jedynie o jego dymisji. Ostrzegł też, że jeśli prezydent nie ustąpi, a jego rządy doprowadzą do wybuchu wojny domowej, władzy mogą go pozbawić generałowie z jego własnego wojska, którzy będą woleli pozbyć się dyktatora, niż ginąć w bratobójczej wojnie.