Zmiany w kodeksie postępowania cywilnego mają odformalizować postępowanie przed sądami gospodarczymi i tym samym przyśpieszyć i ułatwić dochodzenie należności między przedsiębiorcami.
Po pracach Sejmu nad nowelizacją kodeksu postępowania cywilnego Sejm uchwalił ustawę i przekazał ją do podpisu prezydenta. Przedmiotowa nowelizacja wprowadza kilka istotnych zmian w całej treści kodeksu, jednakże najobszerniejsze zmiany dotyczą postępowania gospodarczego. Mają one za zadanie odformalizować postępowanie sądowe toczące się pomiędzy przedsiębiorcami, a przede wszystkim przyspieszyć i ułatwić możliwość dochodzenia należności pieniężnych od nieuczciwych dłużników.
Wyroki na posiedzeniach niejawnych
Taki efekt może zostać uzyskany dzięki nowym przepisom dotyczącym wydawania wyroków na posiedzeniu niejawnym. Zgodnie z nowelizacją, sąd będzie mógł wydać taki wyrok, gdy pozwany uznał powództwo oraz gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, w tym również po wniesieniu zarzutów lub sprzeciwu od nakazu zapłaty albo sprzeciwu od wyroku zaocznego, sąd uzna, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne.W takiej sytuacji postanowienia dowodowe również będą wydawane na posiedzeniu niejawnym. Sąd wydaje postanowienie mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń, zgłoszonych wniosków dowodowych i zarzutów.
_ Mają one za zadanie odformalizować postępowanie sądowe toczące się pomiędzy przedsiębiorcami, a przede wszystkim przyspieszyć i ułatwić możliwość dochodzenia należności pieniężnych od nieuczciwych dłużników. _
Wydanie wyroku na posiedzeniu niejawnym będzie niedopuszczalne, jeśli strona w pierwszym piśmie procesowym złoży wniosek o przeprowadzenie rozprawy, chyba że pozwany uznał powództwo.
Zapis powyższy umożliwiający stronie rozpoznanie sprawy na rozprawie wydaje się konieczny, albowiem omawiany przepis stanowi wyjątek od zasady jawności sądowego rozpoznania sprawy – będącej przecież zasadą konstytucyjną. Dlatego całkowite pozbawienie strony prawa do rozprawy mogłoby zostać uznane za niekonstytucyjne.
Grzywny dla stron i ich pełnomocników
Zgodnie z nowym brzmieniem uchwalonej przez Sejm ustawy, która zmienia kodeks postępowania cywilnego, „nieuzasadnione” spowodowanie odroczenia rozprawy może być przyczyną ukarania strony lub pełnomocnika grzywną. Sąd będzie mógł skorzystać z takiej możliwości w sytuacji, w której strona lub jej pełnomocnik powołał się w złej wierze na nieprawdziwe okoliczności, które skutkowały odroczeniem rozprawy.
Celem, jaki przyświecał ustawodawcy do wprowadzenia takiej zmiany, było przede wszystkim ograniczenie sytuacji, w których strony postępowania, jak również ich pełnomocnicy celowo powołują nieprawdziwe okoliczności i zgłaszają wnioski mające na celu nieuzasadnione odroczenie rozprawy. Czynności te powodują przedłużenie postępowania przed sądem.
_ Celem, jaki przyświecał ustawodawcy do wprowadzenia takiej zmiany, było przede wszystkim ograniczenie sytuacji, w których strony postępowania, jak również ich pełnomocnicy celowo powołują nieprawdziwe okoliczności i zgłaszają wnioski mające na celu nieuzasadnione odroczenie rozprawy. _
Przyjęta przez parlament zmiana została dokonana niewątpliwie w słusznym kierunku, jednakże niesie za sobą pewne ryzyko. Zgodnie z brzmieniem przepisu to sąd podejmuje decyzję o zastosowaniu ewentualnej kary grzywny, jeśli uzna, że zgłoszona okoliczność została powołana w złej wierze. Ocena działania w dobrej lub złej wierze należy także do oceny sądu.
Możemy więc w praktyce spotkać się z taką sytuacją, w której nadmierne wykorzystywanie nowej instytucji dyscyplinowania stron i ich pełnomocników przyniesie skutek odmienny od oczekiwanego. Strony i pełnomocnicy mogą po wejściu nowelizacji w życie „sztucznie” wstrzymywać się od podnoszenia niektórych prawdziwych okoliczności, z uwagi na chęć uniknięcia wymierzenia ewentualnej sankcji w postaci grzywny. Niewątpliwie może to mieć negatywny skutek dla stron postępowania.
Przyjmując uchwaloną treść nowelizacji należy mieć nadzieję, iż wszyscy sędziowie będą podejmować sprawiedliwe i mądre decyzje, a dopiero wtedy przyniesie ona pożądany efekt.
Podsumowując, należy dodać, iż ostatecznej oceny wprowadzonych zmian będzie można dokonać dopiero po upływie pewnego czasu, w którym nowe przepisy znajdą zastosowanie w praktyce sądowej.
Maciej Szermach
Autor jest adwokatem i wspólnikiem w kancelarii BSO – Prawo & Podatki we Wrocławiu