Cierpienie i depresja po stracie osoby bliskiej - można żądać odszkodowania

Na mocy tej nowelizacji do art. 446 k.c. dodano § 4, który stanowi, że: _ Sąd może także przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. _ Z regulacji tej wprost wynika, że najbliżsi członkowie rodziny zmarłego mogą domagać się od sprawcy szkody odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Przepis ten jest o tyle istotny, iż jednoznacznie uznaje możliwość przyznania pieniężnej rekompensaty za wystąpienie negatywnych przeżyć w sferze psychicznej członków rodziny zmarłego, które związane są ze stratą bliskiej im osoby.

Do kręgu osób mogących wystąpić z roszczeniem o zadośćuczynienie należą _ członkowie najbliższej rodziny _. Przepis ten stanowi zatem wyjątek od ogólnej zasady, która mówi że wszelkie świadczenia związane z jakąkolwiek szkodą, należą się osobie bezpośrednio poszkodowanej.

Doktryna uznaje ponadto, iż oprócz krewnych i powinowatych zmarłego do grona tego należy zaliczyć między innymi konkubenta, a zatem również osoby powiązane ze zmarłym w sposób nieformalny. Istotne jest natomiast aby oprócz przynależności do tak szeroko pojmowanej rodziny, łączyło daną osobę ze zmarłym szczególne przywiązanie. Może się zatem okazać, iż ze względu na ten właśnie drugi element osobą uprawnioną do zadośćuczynienia niekoniecznie będzie osoba najbliższa ze względu na stopień pokrewieństwa ze zmarłym.

Zobacz jak napisać go prawidłowo
Ponieważ przepis odnosi się do _ krzywdy, _ podstawą do zasądzenia rekompensaty są tylko takie sytuacje, gdy w związku z utratą osoby bliskiej uprawniony do zadośćuczynienia doznał negatywnych tego konsekwencji w sferze psychicznej, uczuciowej. Chodzi zatem o poczucie straty i ból związanego ze stratą osoby bliskiej, które w konsekwencji powodują cierpienie mogące mieć trwały wpływ na komfort życia danej osoby wywołując, na przykład, stany depresyjne.

Zadośćuczynienie przybiera, zgodnie z przepisem, postać majątkową, a zatem wiąże się z przyznaniem uprawnionemu odpowiedniej kwoty pieniężnej. Mimo, iż żadna suma nie jest w stanie zrekompensować straty osoby bliskiej, przyjęcie takiego rozwiązania przez ustawodawcę ocenić należy pozytywnie.

Zmiana przepisów w omawianym zakresie to rezultat powolnej ewolucji koncepcji uznającej możliwość pieniężnego zadośćuczynienia za tego typu zdarzenia, która wcześniej była na tyle kontrowersyjna, iż odrzucano możliwość jej zastosowania. Należy jednak pamiętać, iż art. 446 § 4 nie ustanawia obowiązku przyznania tego typu rekompensaty. Przyznanie zadośćuczynienia każdorazowo będzie zależne od decyzji sądu, opartej na analizie całokształtu okoliczności faktycznych i prawnych danej sprawy. Na tej samej zasadzie ustalany będzie wymiar zasądzonego zadośćuczynienia, ponieważ przepis stanowi, iż powinno ono być _ odpowiednie _.

Kto dziedziczy, gdy nie ma testamentu
Pamiętać także należy, że zgodnie z ogólnie przyjętą zasadą, iż prawo nie działa wstecz, przepis art. 446 § 4 k.c. nie znajdzie zastosowania do zdarzeń które nastąpiły przed dniem 3 sierpnia 2008 roku, czyli przed wejściem komentowanej regulacji w życie (II CSK 248/10). W przypadku, gdy zdarzenie miało miejsce przed 3 sierpnia 2008 roku, zgodnie z tegoroczną Uchwałą Sądu Najwyższego (Uchwała z 13 lipca 2011 r., sygn. III CZP 32/11), istnieje możliwość odwołania się do innych przepisów Kodeksu cywilnego.

Zastosowanie znaleźć powinny przepisy art. 448 k.c. i 24 k.c., które określają zasady przyznawania zadośćuczynienia za krzywdę związaną z naruszeniem dóbr osobistych. Ponieważ katalog dóbr tych nie jest zamknięty, zaliczyć do nich można również posiadanie pełnej rodziny. W tym miejscu wyjaśnić należy, że momentem decydującym o tym, które przepisy znajdą zastosowanie w konkretniej sprawie będzie chwila śmierci osoby, a nie powstania uszkodzenia jej ciała czy rozstroju zdrowia.

Na koniec należy dodać, że znaczną rolę w procesie legislacyjnym, który doprowadził do zmiany kodeksu cywilnego w omawianym zakresie, odegrał Rzecznik Praw Obywatelskich, który wystąpił do Ministra Sprawiedliwości o uregulowanie tej kwestii, mając na uwadze przede wszystkim sytuacje związane z wypadkami drogowymi. W praktyce więc, roszczenia o zadośćuczynienie za śmierć osoby bliskiej są kierowane najczęściej bezpośrednio do firm ubezpieczeniowych.

Autor jest aplikantem radcowskim w Kancelarii MPiW