Adresat nie odbiera listu poleconego. Jak ze skutecznością wypowiedzenia?

W praktyce często zdarzają się sytuacje, gdy adresat przesyłki poleconej, w której znajduje się pismo z oświadczeniem woli nadawcy (np. wypowiedzeniem lub odstąpieniem od umowy)
świadomie nie odbiera tej przesyłki, chcąc w ten sposób uniemożliwić skuteczne złożenie wspomnianego oświadczenia woli. Obowiązujące przepisy oraz przeważająca linia orzecznicza sądów powszechnych chronią jednak interesy nadawcy i pozwalają na przyjęcie, że w takiej sytuacji oświadczenie woli zostało złożone skutecznie.

Zgodnie z art. 61 §1 Kodeksu cywilnego (dalej: K.c.) oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Na gruncie zacytowanego wyżej przepisu mogą pojawić się jednak pewne wątpliwości, jak zinterpretować sytuację, gdy adresat przesyłki poleconej wysłanej za pośrednictwem Poczty Polskiej, w której znajduje się pismo z oświadczeniem woli nadawcy, świadomie jej nie odbiera, chcąc w ten sposób uniemożliwić nadawcy skuteczne złożenie wspomnianego oświadczenia.

W tym miejscu należy zaznaczyć, że w wypadku wszelkich pism sądowych oraz urzędowych wysyłanych w ramach odpowiednich postępowań, przepisy jasno wskazują, że w razie niemożności doręczenia pisma bezpośrednio adresatowi (lub jego domownikowi, dozorcy domu itd.) pismo pozostawia się we właściwej placówce pocztowej i uznaje za skutecznie doręczone po dwukrotnej bezskutecznej awizacji (tak m.in. art. 44 Kodeksu postępowania administracyjnego oraz art. 139 Kodeksu postępowania cywilnego).

Obowiązujące przepisy niestety nie regulują tej kwestii w tak jednoznaczny sposób w odniesieniu do innych pism wysyłanych za pośrednictwem Poczty Polskiej (w tym pism zawierających oświadczenia woli). Luka ta została jednak wypełniona przez orzecznictwo sądów powszechnych.

Co do zasady przyjmuje się więc, że list polecony z oświadczeniem woli, w razie braku odbioru tego pisma przez adresata (pomimo dwukrotnej awizacji), został doręczony z upływem ostatniego dnia, w którym możliwy był odbiór tego pisma przez adresata z właściwej placówki pocztowej. W tym miejscu należy jednak podkreślić, że w reprezentowany jest również dalej idący pogląd (szczególnie w najnowszym orzecznictwie), iż oświadczenie woli zostaje złożone w takiej sytuacji już w dniu pierwszego awizowania listu (o ile adresat miał już wtedy możliwość odebrania przesyłki i zapoznania się z jej treścią).

Należy również podkreślić, że zaprezentowane wyżej reguły interpretacyjne nie muszą znaleźć automatycznego zastosowania w każdym stanie faktycznym. W razie sporu, adresat korespondencji może bronić się więc przed domniemaniem, że oświadczenie woli dotarło do niego w sposób umożliwiający zapoznanie się z jego treścią, wykazując, że w czasie kiedy doszło do próby doręczenia listu (jak i okresie jego awizacji) nie miał możliwości odbioru przesyłki oraz zapoznania się z nią.

Środkiem mogącym przynajmniej częściowo rozwiązać zaprezentowany wyżej problem może być umieszczanie w umowach zapisów analogicznych do treści powołanych wyżej przepisów, przewidujących przykładowo, że przesłana za pośrednictwem Poczty Polskiej na aktualny adres drugiej strony korespondencja, w razie jej niepodjęcia, zostaje uznana za skutecznie doręczoną po upływie 14 dni od dnia pierwszej awizacji. Należy jednak pamiętać, że (szczególnie w umowach zawieranych z konsumentami), w razie ich zbyt rygorystycznej treści, takie zapisy mogą zostać uznane za niedozwolone postanowienia umowne.

Autor jest aplikantem radcowskim w Kancelarii Malinowski, Płachta i Wspólnicy