151/1/B/2012

POSTANOWIENIE

z dnia 15 listopada 2011 r.

Sygn. akt Ts 221/11

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marek Kotlinowski,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Huberta N. w sprawie zgodności:

art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. a i c ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594, ze zm.) z art. 2, art. 7 oraz art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 15 lipca 2011 r. Hubert N. (dalej: skarżący) zarzucił niezgodność art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. a i c ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594, ze zm.; dalej: ustawa o kosztach sądowych) z art. 2, art. 7 oraz art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji.

Skarga konstytucyjna została wniesiona na tle następującego stanu faktycznego. Postanowieniem z 20 września 2010 r. (sygn. akt II C 25/09) Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie - II Wydział Cywilny oddalił wniosek skarżącego o zwrot opłat sądowych uiszczonych w postępowaniu przed tym sądem. Od tego postanowienia skarżący wniósł zażalenie, które zostało oddalone postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Warszawie - I Wydział Cywilny z 7 kwietnia 2011 r. (sygn. akt I ACz 413/11), doręczonym skarżącemu 15 kwietnia 2011 r.

Zdaniem skarżącego zaskarżony art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. a i c ustawy o kosztach sądowych dyskryminują skarżącego, odmawiając mu zwrotu połowy uiszczonej opłaty sądowej w sprawie zakończonej ugodą dotyczącą cofnięcia pozwu zawartą przez strony bez udziału sądu, podczas gdy zwrot taki przysługuje stronom, które zawarły ugodę sądową oraz tym, które wycofały pozew przed rozpoczęciem posiedzenia, na które sprawa została skierowana. Skarżący podnosi, że w jego sprawie pozew został wycofany natychmiast po rozpoczęciu się posiedzenia, co było wynikiem zawartej przez strony ugody, która nie miała jednak charakteru ugody sądowej. Jego zdaniem brak zwrotu opłaty w takiej sytuacji stanowi pułapkę dla strony postępowania, która nie angażuje sądu w zawarcie ugody. Narusza więc zasadę równości wobec prawa (art. 32 ust. 1 Konstytucji), zakaz dyskryminacji (art. 32 ust. 2 Konstytucji), zasadę demokratycznego państwa prawnego oraz zasadę sprawiedliwości społecznej (art. 2 Konstytucji), a także zasadę praworządności (art. 7 Konstytucji).

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 12 września 2011 r. pełnomocnik skarżącego został wezwany do usunięcia braku formalnego skargi konstytucyjnej przez doręczenie pełnomocnictwa szczególnego do sporządzenia skargi konstytucyjnej i reprezentowania skarżącego w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym.

Pismem z 26 września 2011 r. (data nadania) pełnomocnik skarżącego przesłał pismo, w którym ustosunkował się do powyższego zarządzenia. Załączył do niego pełnomocnictwo, w którym skarżący upoważnia pełnomocnika między innymi do sporządzania i wnoszenia w jego imieniu skarg konstytucyjnych oraz reprezentowania go w postępowaniach przed Trybunałem Konstytucyjnym, a także zatwierdza czynności dokonane przez pełnomocnika w sprawie o sygn. Ts 221/11.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, zakwestionować zgodność z Konstytucją przepisów ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie których sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego prawach lub wolnościach albo obowiązkach określonych w Konstytucji. Zasady, na jakich dopuszczalne jest korzystanie z tego środka ochrony wolności i praw, precyzuje ustawa z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm., dalej: ustawa o TK). W świetle powyższych unormowań konstytucyjnych i ustawowych nie ulega wątpliwości, że przesłanką dopuszczalności złożenia skargi konstytucyjnej nie jest każde naruszenie Konstytucji, ale tylko naruszenie wyrażonych w niej norm regulujących wolności lub prawa człowieka i obywatela. Skarga konstytucyjna musi zatem zawierać zarówno wskazanie konstytucyjnych wolności lub praw, które zostały naruszone, jak i określenie sposobu ich naruszenia (art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK). Skarga wniesiona w niniejszej sprawie nie spełnia tego wymogu.

Skarżący zarzuca zaskarżonemu przepisowi ustawy o kosztach sądowych niezgodność z art. 2, art. 7 oraz art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji. Nie powołuje jednocześnie żadnych innych wzorców kontroli. Tymczasem zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego żaden z wymienionych przepisów Konstytucji nie może stanowić samodzielnego wzorca kontroli w postępowaniu inicjowanym wniesieniem skargi konstytucyjnej.

W odniesieniu do art. 2 Konstytucji Trybunał zauważa, że skarżący, wskazując ten przepis jako wzorzec kontroli zaskarżonej regulacji, powołał się jedynie ogólnie na zasadę demokratycznego państwa prawnego oraz zasadę sprawiedliwości społecznej. Jak wielokrotnie wskazywał w swoim orzecznictwie Trybunał, tak sformułowany na gruncie art. 2 Konstytucji zarzut nie może być przedmiotem rozpoznania w procedurze inicjowanej wniesieniem skargi konstytucyjnej. Ani zasada demokratycznego państwa prawnego, z której wynikają bardziej szczegółowe zasady ustrojowe, ani zasada sprawiedliwości społecznej nie przybiera bowiem postaci konstytucyjnej wolności lub prawa podmiotowego, których ochronie służy - w myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji - skarga konstytucyjna (zob. np. postanowienia TK z 26 czerwca 2002 r., SK 1/02, OTK ZU nr 4/A/2002, poz. 53 i 15 grudnia 2009 r., Ts 5/08, OTK ZU nr 1/B/2010, poz. 13 oraz wyrok TK z 3 kwietnia 2006 r., SK 46/05, OTK ZU nr 4/A/2006, poz. 39).

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego wynikające z art. 2 Konstytucji zasady mogą stanowić w postępowaniu skargowym jedynie pomocniczy wzorzec kontroli, pod warunkiem jednoczesnego wskazania innej naruszonej normy konstytucyjnej statuującej wolność lub prawo (zob. wyrok TK z 26 kwietnia 2005 r., SK 36/03, OTK ZU nr 4/A/2005, poz. 40). Zarzut niezgodności z tymi zasadami mógłby być więc rozpatrywany wyłącznie w ramach oceny sposobu naruszenia konstytucyjnych wolności i praw (zob. postanowienie TK z 26 czerwca 2002 r., SK 1/02 oraz wyrok TK z 13 stycznia 2004 r., SK 10/03, OTK ZU nr 1/A/2004, poz. 2). W niniejszej sprawie skarżący nie wskazuje jednak, aby zarzucane przez niego naruszenie zasad demokratycznego państwa prawnego oraz sprawiedliwości społecznej miało związek z naruszeniem jakiegokolwiek innego przepisu Konstytucji gwarantującego prawa lub wolności jednostki. Dlatego zarzut ten nie może być rozpoznany w procedurze kontroli konstytucyjności norm prawnych inicjowanej wniesieniem skargi konstytucyjnej.

Również wyrażona w art. 7 Konstytucji zasada legalizmu (czy też zasada praworządności) nie może stanowić samodzielnego wzorca kontroli konstytucyjności norm prawnych dokonywanej w wyniku wniesienia skargi konstytucyjnej. Istotą tej zasady jest nakaz działania organów władzy publicznej w granicach wyznaczonych przez prawo, w którym powinna być zawarta zarówno podstawa działania, jak i zakreślone granice ich działania. Ma ona charakter zasady ustrojowej, z której nie można wywodzić konstytucyjnych wolności lub praw jednostki. Zarzut jej naruszenia nie może być więc przedmiotem skargi konstytucyjnej (zob. np. wyroki TK z 13 stycznia 2004 r., SK 10/03 i 26 kwietnia 2005 r., SK 36/03 oraz postanowienie TK z 19 kwietnia 2006 r., SK 12/05, OTK ZU nr 4/A/2006, poz. 50).

Podobnie samodzielnego wzorca w postępowaniu inicjowanym skargą konstytucyjną nie może stanowić art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji. Jak bowiem stwierdził Trybunał w sprawie o sygn. SK 10/01, prawo do równego traktowania ma „charakter niejako prawa >>drugiego stopnia<< (>>metaprawa<<), tzn. przysługuje ono w związku z konkretnymi normami prawnymi lub innymi działaniami organów władzy publicznej, a nie w oderwaniu od nich - niejako >>samoistnie<<. Jeżeli te normy lub działania nie mają odniesienia do konkretnych określonych w Konstytucji wolności i praw, prawo do równego traktowania nie ma w pełni charakteru prawa konstytucyjnego, a to sprawia, że nie może ono być chronione za pomocą skargi konstytucyjnej” (postanowienie TK z 24 października 2001 r., SK 10/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 225). Art. 32 Konstytucji, podobnie jak art. 2 Konstytucji, może więc być powołany jako wzorzec kontroli w postępowaniu skargowym tylko wówczas, gdy zostanie odniesiony do treści innych norm konstytucyjnych chroniących poszczególne wolności i prawa naruszone kwestionowaną w skardze konstytucyjnej regulacją (zob. np. postanowienie TK z 13 marca 2002 r., Ts 108/01, OTK ZU nr 2/B/2002, poz. 138 i cytowane tam orzecznictwo). W niniejszej sprawie skarżący nie wskazał jednak związku naruszenia zasady równości z jakimkolwiek konstytucyjnie chronionym prawem podmiotowym.

Powołanie przez skarżącego jako jedynych wzorców kontroli zaskarżonego przepisu art. 2, art. 7 oraz art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji powoduje, że skarga konstytucyjna nie spełnia wymagań określonych w art. 79 Konstytucji oraz art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK, co stanowi samodzielną podstawę odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

Mając powyższe na względzie, Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

3