39

Postanowienie

z dnia 15 grudnia 1992 r.

Sygn. akt (S. 2/92)

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Przewodniczący: Sędzia TK: Wojciech Łączkowski

Sędziowie TK: Czesław Bakalarski (sprawozdawca)

Kazimierz Działocha

Maria Łabor-Soroka

Andrzej Zoll

w związku z rozpoznaniem w dniu 15 grudnia 1992 r. na rozprawie sprawy z wniosku Związku Zawodowego Rolnictwa "Samoobrona" o orzeczenie zgodności art. 33 ust. 1 w zw. z art. 12 ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. - Prawo bankowe (Dz. U. z 1992 r. Nr 72, poz. 359) z art. 1 Konstytucji RP,

postanowił:

zasygnalizować Sejmowi RP lukę w art. 12 ustawy - Prawo bankowe (Dz. U. z 1992 r. Nr 72, poz. 359) polegającą na braku zobowiązania banków do określenia w regulaminach kryteriów zmiany stopy oprocentowania kredytów.

UZASADNIENIE

Trybunał Konstytucyjny podczas rozpoznawania w dniu 15 grudnia 1992 r. sprawy sygn. akt K. 6/92 z wniosku Związku Zawodowego Rolnictwa "Samoobrona" o zbadanie zgodności art. 33 ust. 1 w zw. z art. 12 ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. - Prawo bankowe (Dz. U. z 1992 r. Nr 72, poz. 359) z art. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, pozostawionego w mocy na podstawie art. 77 Ustawy Konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r., uznał wprawdzie zgodność kwestionowanych przepisów z Konstytucją, dostrzegł jednak pewną lukę w prawie bankowym.

Banki na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy - Prawo bankowe wydają regulaminy, w których zastrzegają zmienną stawkę procentową. Nie określają jednak, wykorzystując lukę w prawie, przesłanek, od zaistnienia których zależy skorzystanie z uprawnienia dokonania takiej zmiany, ani nie podają maksymalnej wysokości jej oprocentowania. Brak takich przesłanek powoduje przerzucenie całości ryzyka związanego z zagrożeniem inflacyjnym na kredytobiorcę oraz prowadzi do zupełnej dowolności w kształtowaniu treści stosunku prawnego przez jedną ze stron. Jest to szczególnie niekorzystne w sytuacji kredytobiorcy, który nawet w wypadku odstąpienia od umowy nie jest w stanie niezwłocznie zwrócić bez poniesienia istotnych strat wykorzystanego już kredytu. Zważywszy, że szereg działań gospodarczych (m.in. w zakresie produkcji rolnej) musi opierać się na umowach kredytowych, zaś instytucje bankowe są niemal jedynym podmiotem udzielającym kredytów, umowa o kredyt bankowy powinna podlegać szczególnie dokładnej kontroli z punktu widzenia zasad sprawiedliwości społecznej. Zastrzeżenie w umowie kredytowej zmiennej stawki oprocentowania bez podania przesłanek zmiany tego oprocentowania, ani maksymalnej jego wysokości, uznać należy za sprzeczne z zasadami sprawiedliwości społecznej.

Opisanej luki w prawie nie można usprawiedliwić możliwością dochodzenia przez kredytobiorcę swych uprawnień w drodze procesu cywilnego, skoro ciężar naruszonych zasad współżycia społecznego jest znaczny, dotyka setek tysięcy kredytobiorców a można temu zapobiec przez stosowną zmianę jednego przepisu prawa.

Z tych powodów sygnalizacja uznana została za konieczną.