238

POSTANOWIENIE

z dnia 22 września 2004 r.

Sygn. akt Ts 71/03

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Janusz Niemcewicz - przewodniczący

Mirosław Wyrzykowski - sprawozdawca

Teresa Dębowska-Romanowska,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 września 2003 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Jana Świto,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej Jana Świto zakwestionowano zgodność z Konstytucją RP art. 210 § 1 oraz art. 218 § 2 ustawy z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze (Dz. U. z 1995 r. Nr 54, poz. 288 ze zm.). Wobec zaskarżonych przepisów skarżący sformułował zarzut niezgodności z art. 2, art. 30, art. 67 ust. 1, art. 71 ust. 1 oraz art. 75 ust. 1 Konstytucji. W uzasadnieniu skargi konstytucyjnej podkreślono szczególnie brak unormowań, które pozwalałyby odstępować od orzekania o eksmisji w sytuacji braku winy spółdzielcy w nieregulowaniu opłat czynszowych.

Postanowieniem z 3 września 2003 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. W uzasadnieniu stwierdził, że skarga wniesiona została po upływie ustawowego 3-miesięcznego terminu do występowania z tego rodzaju środkiem prawnym. W przypadku skarżącego termin ten rozpoczął bieg z dniem doręczenia wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie z 11 kwietnia 2002 r., co nastąpiło 25 kwietnia 2002 r. Uwzględniając nawet zawieszenie biegu terminu w okresie pomiędzy datą złożenia przez skarżącego wniosku do Sądu Rejonowego o ustanowienie pełnomocnika z urzędu (18 czerwca 2002 r.) a datą powiadomienia pełnomocnika z urzędu o wyznaczeniu go do sporządzenia skargi konstytucyjnej (3 luty 2003 r.), Trybunał Konstytucyjny biorąc pod uwagę datę wystąpienia ze skargą konstytucyjną (22 kwietnia 2003 r.), stwierdził przekroczenie terminu, o którym mowa w art. 46 ust. 1 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym. Ponadto w zaskarżonym postanowieniu Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że w skardze nie doszło do wskazania, jakie konstytucyjne wolności lub prawa, i w jaki sposób - zdaniem skarżącego - zostały naruszone przez zakwestionowane przepisy Prawa spółdzielczego.

Zażalenie na postanowienie o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu wniósł pełnomocnik skarżącego. Zakwestionował w nim przyjętą przez Trybunał Konstytucyjny interpretację przepisów ustawowych, dotyczących określenia biegu terminu do wystąpienia ze skargą konstytucyjną, w tym konsekwencji, jakie dla tego terminu ma wystąpienie przez skarżącego z wnioskiem do Sądu Rejonowego o ustanowienie pełnomocnika z urzędu. Zdaniem skarżącego, ustalając zachowanie terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej należy przyjąć, że termin biegnie od początku od dnia ustanowienia dla skarżącego pełnomocnika z urzędu celem sporządzenia skargi konstytucyjnej. Argumentacji zażalenia towarzyszy próba wykazania krzywdzących następstw, jakie niosłaby interpretacja przyjęta przez Trybunał Konstytucyjny w sytuacji, gdy skargę kieruje osoba wnosząca o ustanowienie pełnomocnika z urzędu. W zażaleniu zakwestionowano także ustalenie dotyczące niewskazania konstytucyjnych wolności lub praw naruszonych przez zaskarżone przepisy ustawy. Zdaniem skarżącego z zamieszczenia art. 71 oraz art. 75 w rozdziale II Konstytucji wnioskować należy, że przepisy wyrażają również konkretne prawa. Skarżący nie podzielił również oceny Trybunału Konstytucyjnego dotyczącej postulatywnego wyłącznie charakteru argumentów towarzyszących skardze konstytucyjnej. Do zażalenia dołączył pełnomocnik pismo skarżącego, wnioskując o potraktowanie tego pisma jako kontynuacji argumentów zażalenia.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zarzuty zażalenia wniesionego na postanowienie o odmowie nadania skardze dalszego biegu nie zasługują na uwzględnienie.

Argumentacja zażalenia koncentruje się na dwóch przyczynach odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Są nimi stwierdzenie przekroczenia przez skarżącego ustawowego terminu do wystąpienia ze skargą konstytucyjną oraz niedopełnienie ustawowego wymogu wskazania, jakie konstytucyjne wolności lub prawa skarżącego, i w jaki sposób - jego zdaniem - zostały naruszone przez zakwestionowane w skardze przepisy. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, w odniesieniu do obydwu przytoczonych wyżej przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu należy zaaprobować stanowisko zawarte w zaskarżonym postanowieniu.

Rozstrzygnięcie problemu dochowania przez skarżącego ustawowego terminu do wystąpienia ze skargą konstytucyjną wiąże się ściśle z właściwą interpretacją art. 48 ust. 2 zd. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Zgodnie z tym przepisem, do czasu rozstrzygnięcia przez sąd wniosku skarżącego o ustanowienie pełnomocnika z urzędu nie biegnie termin przewidziany w art. 46 ust. 1 tej ustawy. Wbrew twierdzeniom skarżącego, językowa wykładnia powyższego przepisu nie prowadzi wcale do wniosku, iż termin ten rozpoczyna swój bieg dopiero po zakończeniu postępowania sądowego w sprawie ustanowienia pełnomocnika z urzędu. Odwracając argumentację zażalenia można natomiast stwierdzić, że gdyby w intencji ustawodawcy rzeczywiście leżało odroczenie rozpoczęcia biegu terminu, to dałby temu wyraz jednoznacznie wskazując w analizowanym przepisie, iż skutek taki wywołuje złożenie przez skarżącego wniosku, o którym mowa w art. 48 ust. 1 ustawy i wszczęcie w ten sposób stosownego postępowania sądowego. Nie jest także zasadny argument zażalenia wskazujący na dyskryminację kategorii podmiotów występujących ze skargą konstytucyjną za pośrednictwem pełnomocników z urzędu. Przede wszystkim stwierdzić należy, iż ratio legis ustanowienia 3-miesięcznego terminu do występowania ze skargą konstytucyjną wiąże się z dążeniem prawodawcy, aby przedmiotem kontroli Trybunału Konstytucyjnego były unormowania stanowiące źródło naruszenia praw skarżącego, o charakterze bezpośrednim i aktualnym. Taki efekt wywołuje zobligowanie skarżącego do stosunkowo rychłego zapewnienia sobie fachowej opieki prawnej celem sporządzenia skargi konstytucyjnej. Odroczenie rozpoczęcia biegu terminu do wystąpienia ze skargą konstytucyjną do chwili zakończenia postępowania w sprawie ustanowienia pełnomocnika z urzędu powyższy efekt mogłoby zniweczyć, zwłaszcza w sytuacji, gdy skarżący zwlekałby z wniesieniem stosownego wniosku do Sądu Rejonowego aż do ostatnich dni 3-miesięcznego terminu, o którym mowa w art. 46 ust. 1 ustawy. Wbrew więc twierdzeniom pełnomocnika skarżącego mogłoby to prowadzić do nieuzasadnionego - w świetle intencji ustawodawcy - uprzywilejowania osób korzystających z pomocy adwokatów lub radców prawnych ustanowionych w urzędu. Oceniając sytuację faktyczną towarzyszącą skierowaniu niniejszej skargi konstytucyjnej, Trybunał Konstytucyjny słusznie więc przyjął w zaskarżonym postanowieniu, iż skarga wniesiona została z przekroczeniem ustawowego terminu.

Nie znajdują uzasadnienia także zarzuty zażalenia dotyczące problemu niewskazania przez skarżącego konstytucyjnych praw naruszonych zakwestionowanymi przepisami prawa spółdzielczego. Polemika zażalenia koncentruje się przy tym na ocenie zasadności potraktowania art. 71 oraz art. 75 Konstytucji za wzorce kontroli przepisów kwestionowanych skargą konstytucyjną. W związku z powyższym należy podkreślić, że problem systematyki przepisów konstytucyjnych, a zwłaszcza zamieszczenia konkretnych unormowań w poszczególnych rozdziałach Konstytucji, nie ma w tej mierze znaczenia przesądzającego. Z jednej bowiem strony, dopuszczalnych wzorców kontroli przepisów kwestionowanych poprzez skargę konstytucyjną poszukiwać należy nie tylko w rozdziale II Konstytucji, z drugiej zaś, sam tytuł tego rozdziału nie przesądza jeszcze samoistnie, iż wszystkie zamieszczone w nim przepisy dają podstawę dla dekodowania konkretnych podmiotowych praw jednostki. Decyduje bowiem ich treść normatywna i przesądzenie, czy przepisy te pozwalają na precyzyjne określenie zarówno adresata danego uprawnienia, treści uprawnień, jak i korespondujących z nimi powinności innych podmiotów prawa przyznanych (gwarantowanych) przez ustrojodawcę. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego obydwa przywołane w skardze przepisy tego rodzaju konkretnych praw podmiotowych przysługujących skarżącemu nie wyrażają. Zawarte w nich powinności adresowane są do organów władzy publicznej, zaś określenie wynikającego z tych powinności zakresu uprawnień obywateli powierzone zostało ustawodawcy zwykłemu (art. 81 Konstytucji).

Na koniec stwierdzić należy, iż z treści art. 48 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym wynika jednoznacznie, że zażalenie na postanowienie o odmowie nadania skardze dalszego biegu sporządzone być musi przez adwokata lub radcę prawnego. Powyższego wymogu w żaden sposób nie wypełnia „potwierdzanie za zgodność z oryginałem” przez pełnomocnika pism przygotowanych i napisanych przez samego skarżącego.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należało nie uwzględnić zażalenia wniesionego na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

3