Traktat Konstytucyjny UE ratyfikowało dotychczas 18 z 27 państw Unii Europejskiej, a odrzuciły - w referendum - dwa: Francja i Holandia. To jednak owo podwójne "nie" wywołało kryzys we Wspólnocie i spowodowało powrót do dyskusji nad treścią i znaczeniem nowego traktatu dla Unii Europejskiej.
Tekst Traktatu Konstytucyjnego UE uzgodnili - po 9 miesiącach burzliwych negocjacji, poprzedzonych prawie półtorarocznymi pracami Konwentu Europejskiego - przywódcy 25 państw Unii Europejskiej 18 czerwca 2004 r. na unijnym szczycie w Brukseli. W atmosferze niepewności i targów szczyt przedłużył się do późnych godzin wieczornych. Wówczas to rzecznik prezydencji irlandzkiej poinformował, że przywódcy krajów UE formalnie zaakceptowali tekst Traktatu Konstytucyjnego zjednoczonej Europy. Ten historyczny moment uczczono szampanem.
W dokumencie, oficjalnie zwanym "Traktatem ustanawiającym Konstytucję dla Europy", zebrano teksty wszystkich dotychczasowych unijnych traktatów i tekst Karty Praw Podstawowych.
Jedną z najbardziej dyskusyjnych kwestii w czasie prac nad Traktatem był system głosowania w Radzie UE. Ostatecznie zgodzono się na system podwójnej większości - do podjęcia decyzji potrzeba co najmniej 55 proc. państw Unii (nie mniej niż 15 państw) reprezentujących co najmniej 65 proc. jej ludności, a do zablokowania decyzji - ponad 45 proc. państw lub 35 proc. ludności zamieszkującej co najmniej cztery państwa. W pewnych, delikatnych sprawach wprowadzono "superwiększość": 72 proc. państw zamieszkanych przez 65 proc. ludności.
Na czerwcowym szczycie w Brukseli, który przyjął Traktat, Polska wywalczyła ponadto "hamulec bezpieczeństwa", umożliwiający odwlekanie decyzji przez "rozsądny czas", jeśli kwestionują ją państwa zamieszkane przez ponad 26,25 proc. unijnej ludności (dokładnie trzy czwarte z 35 proc.).
Reprezentujący wówczas Polskę premier Marek Belka szczycił się tym, że jako jedyny przywódca "do ostatniej sekundy" walczył o polskie postulaty, w tym o "hamulec bezpieczeństwa".
Uroczyste podpisanie Traktatu nastąpiło 29 października 2004 r. w Rzymie, na spotkaniu szefów państw i rządów oraz ministrów spraw zagranicznych 25 państw Unii. Podpisanie otworzyło dwuletni okres, w którym Traktat miał być ratyfikowany.
Jednak - po tym, jak w pierwszej połowie 2005 roku Francuzi i Holendrzy odrzucili w referendach Traktat - na czerwcowym szczycie UE w Brukseli w 2005 r., unijni przywódcy przedłużyli termin ratyfikacji unijnej konstytucji poza wyznaczoną wcześniej datę listopada 2006 roku.
Rok później - w czerwcu 2006 roku - na brukselskim szczycie przywódcy państw UE zdecydowali, że najpóźniej do drugiej połowy 2008 roku podejmą decyzję, w jakim stopniu zmienić obecny projekt konstytucji UE. W dokumencie przyjętym na zakończenie obrad przewidziano, że Niemcy (podczas swojego przewodnictwa w UE, w pierwszym półroczu 2007 r.) przygotują raport na temat "możliwych przyszłych rozwiązań" w sprawie unijnej konstytucji.
Do tej pory konstytucję UE ratyfikowało 18 z 27 państw UE: Litwa (11.11.2004 - parlament); Węgry (20.12. 2004 - parlament); Słowenia (1.02.2005 - parlament); Hiszpania (20.02.2005 - referendum); Włochy (6.04.2005 - parlament); Grecja (19.04.2005 - parlament); Słowacja (11.05.2005 - parlament); Austria (25.05.2005 - parlament); Niemcy (27.05.2005 - parlament, jednak procedura nie została jeszcze zakończona); Łotwa (2.06. 2005 - parlament); Cypr (30.06.2005 - parlament); Malta (6.07.2005 - parlament); Luksemburg (10.07.2005 - referendum); Belgia (8.02. 2006 - parlament); Estonia (9.05.2006 - parlament); Finlandia (5.12.2006 - parlament); Bułgaria i Rumunia, które weszły do UE 1 stycznia 2007 r., ratyfikowały Traktat w parlamentach w 2005 r., wraz z traktatem akcesyjnym.
Dwa kraje - Francja (29.05.2005) i Holandia (1.06.2005) - odrzuciły Konstytucję UE w referendach.
Pozostałe siedem państw UE - Dania, Wielka Brytania, Polska, Czechy, Portugalia, Szwecja i Irlandia - wstrzymało proces ratyfikacyjny.
Warto dodać, że w Niemczech - mimo ratyfikacji przez obie izby parlamentu - do tej pory Traktatu nie podpisał prezydent Horst Koehler.
Bezpośrednio po głosowaniu w Bundesracie 27 maja 2005 r. deputowany CSU Peter Gauweiler złożył bowiem do Federalnego Trybunału Konstytucyjnego wniosek o unieważnienie ratyfikacji. Według niego, Traktat Konstytucyjny ogranicza istotnie kompetencje niemieckiej konstytucji - Ustawy Zasadniczej. Dlatego, jego zdaniem, o przyjęciu bądź odrzuceniu unijnej konstytucji powinni zdecydować w referendum obywatele Niemiec, a nie parlament i prezydent. Niemiecka konstytucja nie dopuszcza jednak możliwości przeprowadzenia referendum.
15 czerwca 2005 r prezydent Koehler zapowiedział, że wstrzyma się z podpisaniem konstytucji Unii Europejskiej do czasu wydania przez Federalny Trybunał Konstytucyjny orzeczenia w sprawie skargi, którą złożył Gauweiler. Tymczasem, w październiku 2006 r. Trybunał Konstytucyjny odroczył postępowanie w sprawie tej skargi do czasu wyjaśnienia jej przyszłych losów. (PAP)
agt/ bba/ la/ jra/
