Zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego w każdej sprawie cywilnej podlegającej rozpoznaniu przez sąd lub sąd polubowny, każda strona lub uczestnik postępowania może żądać udzielenia zabezpieczenia przed wszczęciem postępowania lub w jego toku, jeżeli uprawdopodobni roszczenie oraz interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia (art. 730-7301 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego).
Przed wszczęciem lub przy wszczęciu sprawy zabezpieczenia udziela sąd właściwy miejscowo i rzeczowo do rozpoznania sprawy. Przy ustalaniu właściwości miejscowej i rzeczowej w postępowaniu zabezpieczającym stosuje się ogólne reguły o właściwości określone w art. 15-43 K.p.c. Zauważyć jednak należy, iż w przypadku zgłoszenia wniosku o zabezpieczenie w sądzie niewłaściwym, sąd ten przekaże go sądowi właściwemu (art. 200 § 1 K.p.c.).
Wniosek o udzielenie zabezpieczenia złożony przed wszczęciem postępowania powinien odpowiadać wymaganiom przewidzianym dla pisma procesowego, tj. zawierać:
- oznaczenie sądu, do którego jest skierowane,
- imię i nazwisko lub nazwę stron (tj. wnioskodawcy i obowiązanego), oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedziby i adresy stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników. Konieczność podania imienia i nazwiska przedstawiciela ustawowego istnieje wówczas, gdy strona nie ma zdolności procesowej i działa przez niego,
- oznaczenie rodzaju pisma, czyli zatytułowanie go - zgodnie z jego treścią i merytorycznym przeznaczeniem, przy czym mylne oznaczenie pisma nie ma wpływu na jego dalszy bieg
- osnowę wniosku;
- podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;
- wymienienie załączników.
Przede wszystkim jednak wniosek o zabezpieczenie powinien zawierać:
- wskazanie sposobu zabezpieczenia,
- uprawdopodobnienie okoliczności uzasadniających wniosek,
- zwięzłe przedstawienie przedmiot sprawy.
Sąd rozpoznaje wniosek o udzielenie zabezpieczenia w jego granicach, biorąc za podstawę orzeczenia materiał zebrany w sprawie (art. 738 K.p.c.). Zauważyć trzeba, że granice rozpoznania przez sąd wniosku o udzielenie zabezpieczenia wyznacza żądanie zgłoszone przez uprawnionego we wniosku (tak co do sposobu zabezpieczenia, jak i zabezpieczanego roszczenia) oraz wskazana w uzasadnieniu podstawa zabezpieczenia.
Uprawdopodobnienie roszczenia w postępowaniu zabezpieczającym, przy uwzględnieniu treści art. 243 K.p.c., należy rozumieć w ten sposób, że uprawniony powinien przedstawić i należycie uzasadnić twierdzenia, które stanowią podstawę dochodzonego roszczenia. Uprawdopodobnienie dotyczy w praktyce dwóch aspektów. Odnosi się ono zarówno do okoliczności faktycznych, na których opiera się roszczenie i które powinny być przedstawione, a ich istnienie uznane za prawdopodobne w świetle dowodów oferowanych przez uprawnionego, jak i do podstawy prawnej roszczenia, która powinna być również prawdopodobna w tym znaczeniu, że dochodzone roszczenie znajduje podstawę normatywną
Zwrócić jednak należy uwagę, że przy zabezpieczaniu roszczeń niepieniężnych sąd udziela zabezpieczenia w taki sposób, jaki stosownie do okoliczności uzna za odpowiedni, nie wyłączając sposobów przewidzianych dla zabezpieczenia roszczeń pieniężnych. W szczególności sąd może:
- 1) unormować prawa i obowiązki stron lub uczestników postępowania na czas trwania postępowania;
- 2) ustanowić zakaz zbywania przedmiotów lub praw objętych postępowaniem;
- 3) zawiesić postępowanie egzekucyjne lub inne postępowanie zmierzające do wykonania orzeczenia;
- 4) uregulować sposób roztoczenia pieczy nad małoletnimi dziećmi i kontaktów z dzieckiem;
- 5) nakazać wpisanie stosownego ostrzeżenia w księdze wieczystej lub we właściwym rejestrze (art. 755 § 1 K.p.c.).
Dodatkowe przesłanki wymagane są przy zabezpieczeniu niektórych rodzajów roszczeń. I tak np. w sprawach o ochronę dóbr osobistych zabezpieczenie polegające na zakazie publikacji może być udzielone tylko wtedy, gdy nie sprzeciwia się temu ważny interes publiczny. Sąd, dokonując oceny zasadności wniosku o udzielenie zabezpieczenia, winien mieć na uwadze nie tylko interes prawny uprawnionego i konsekwencje ustanowienia zabezpieczenia dla obowiązanego, lecz także interes publiczny, jakim jest w tym np. prawo do uzyskiwania prawdziwych i rzetelnych informacji. Udzielając zabezpieczenia, sąd określa czas trwania zakazu, który nie może być dłuższy niż rok.
W sprawach o rozwód, o separację oraz o unieważnienie małżeństwa, sąd może również orzec o wydaniu małżonkowi, opuszczającemu mieszkanie zajmowane wspólnie przez małżonków, potrzebnych mu przedmiotów.
Wniosek o udzielenie zabezpieczenia podlega rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej (art. 735 k.p.c.) Jednak w sprawach dotyczących pieczy nad małoletnimi dziećmi i kontaktów z dzieckiem sąd orzeka w przedmiocie zabezpieczenia po przeprowadzeniu rozprawy, chyba że chodzi o wypadek niecierpiący zwłoki (art. 7561 K.p.c.).
Sąd powinien bezzwłocznie rozpoznać wniosek o udzielenie zabezpieczenia, nie później niż w terminie tygodnia od jego złożenia w sądzie. Jeśli jednak ustawa przewiduje rozpoznanie wniosku na rozprawie, należy ją wyznaczyć tak, aby mogła się ona odbyć w terminie miesięcznym od dnia wpływu wniosku (art. 737 K.p.c.).
Na postanowienie sądu pierwszej instancji w przedmiocie zabezpieczenia przysługuje zażalenie (art. 741 K.p.c.).
Udzielając zabezpieczenia przed wszczęciem postępowania w sprawie, sąd wyznacza termin, w którym pismo wszczynające postępowanie powinno być wniesione pod rygorem upadku zabezpieczenia. Termin ten nie może przekraczać dwóch tygodni (art. 733 K.p.c.)
Upadek zabezpieczenia z mocy prawa następuje w razie prawomocnego zwrotu albo odrzucenia pozwu lub wniosku, oddalenia powództwa lub wniosku albo umorzenia postępowania. Zabezpieczenie upada również, gdy zostało udzielone przed wszczęciem postępowania, jeżeli uprawniony nie wystąpił we wszczętym postępowaniu w sprawie o całość roszczenia lub też wystąpił o roszczenia inne niż to, które zostało zabezpieczone (art. 744 K.p.c.)
Jeżeli uprawniony nie wniósł pisma wszczynającego postępowanie w wyznaczonym przez sąd terminie albo cofnął pozew lub wniosek, jak również gdy pozew lub wniosek zwrócono albo odrzucono albo powództwo bądź wniosek oddalono lub postępowanie umorzono, a także jeżeli uprawniony nie wystąpił we wszczętym postępowaniu w sprawie o całość roszczenia lub też wystąpił o roszczenia inne niż to, które zostało zabezpieczone, obowiązanemu przysługuje przeciwko uprawnionemu roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej wykonaniem zabezpieczenia. Roszczenie wygasa, jeżeli nie będzie dochodzone w ciągu roku od dnia jego powstania. Roszczenie o naprawienie szkody powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu o odrzuceniu pozwu, umorzeniu postępowania albo o oddaleniu żądania, albo z chwilą uprawomocnienia się zarządzenia o zwrocie pozwu bądź też z upływem terminu zakreślonego uprawnionemu do wytoczenia postępowania (chyba że niewytoczenie sprawy nastąpiło wskutek zaspokojenia wierzyciela przez dłużnika). Naprawienia
szkody obowiązany może dochodzić tylko w odrębnym procesie.
| Czytaj więcej w Money.pl | |
|---|---|
| Umowa z kontrahentem. Co w razie sporu? Jeśli silniejszy przedsiębiorca przygotuje umowę, wymagając od słabszego kontrahenta zaakceptowania, to przyjmuje na siebie odpowiedzialność z tytułu wątpliwości. | |
| Nie odebrany polecony? Adresat nie uniknie... Polecony, w razie braku odbioru przez adresata, uważa się za doręczony z upływem ostatniego dnia, w którym możliwy był jego odbiór na poczcie. | |
| Umowa deweloperska - kiedy jest nieważna? Jeśli deweloper i nabywca mieszkania zechcą zawrzeć umowę deweloperską w zwykłej formie pisemnej, będzie ona bezwzględnie nieważna. |
Autorka jest adwokatem w kancelarii prawnej Chałas i Wspólnicy