Wspólność małżeńska a odpowiedzialność członka zarządu spółki z o.o. za długi

Zgodnie z przedmiotowym przepisem jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. W przypadku bezskuteczności egzekucji prowadzonej przeciwko spółce wierzyciel może więc wystąpić z powództwem przeciwko członkom zarządu spółki z o.o., wnosząc o zasądzenie od nich na swoją rzecz kwot których, z uwagi na brak majątku, nie udało się wyegzekwować od samej spółki.

Mając na uwadze powyższe często pojawia się pytanie, jak uchronić osoby piastujące funkcje członków zarządu w spółkach z o.o. od ryzyka związanego z przedmiotową odpowiedzialnością. Nie chodzi przy tym o kwestie uniknięcia samej odpowiedzialności za zobowiązania spółki (art. 299 § 2 ksh wskazuje bowiem na okoliczności pozwalające na uwolnienie się od odpowiedzialności), lecz takie ułożenie stosunków majątkowych małżeńskich, aby w maksymalny sposób zabezpieczyć majątek przed egzekucją zasądzonej należności.
Odpowiedzialność za długi spółki z .o.o.
Jednym z możliwych rozwiązań jest istnienie pomiędzy małżonkami ustroju rozdzielności majątkowej. Zabezpiecza ono majątek przed egzekucją, pod warunkiem jednak, iż wszelkie wartościowe składniki majątkowe wchodzą w skład majątku odrębnego drugiego z małżonków (są nabywane wprost do majątku odrębnego, bądź gdy ustrój rozdzielności majątkowej ustanawiany jest w trakcie trwania małżeństwa wchodzą w skład tego majątku na skutek dokonanego, wraz z ustanowieniem rozdzielności majątkowej podziału majątku wspólnego, poprzez przyznanie wchodzących doń składników majątkowych w całości małżonkowi nie będącemu członkiem zarządu spółki z o.o.).

Rozwiązanie o którym mowa powyżej, z uwagi na różne sytuacje życiowe, może okazać się jednak nie do końca racjonalne. De facto prowadzi bowiem do sytuacji, w której członek zarządu pozbawiony jest majątku. Pojawia się więc pytanie, czy możliwe jest inne, korzystniejsze z punktu widzenia ochrony interesów członka zarządu spółki z o.o. rozwiązanie.

Analiza odpowiednich regulacji kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej: kro) wskazuje, iż najbardziej optymalnym rozwiązaniem jest istnienie pomiędzy małżonkami ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej (art. 31 § 1 kro). Zgodnie bowiem z art. 41 kro1 jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie za zgodą drugiego małżonka, wierzyciel może żądać zaspokojenia także z majątku wspólnego małżonków (§ 1). Jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie bez zgody drugiego małżonka albo zobowiązanie jednego z małżonków nie wynika z czynności prawnej, wierzyciel może żądać zaspokojenia z majątku osobistego dłużnika, z wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, jak również z korzyści uzyskanych z jego praw, o których mowa w art. 33 pkt 9, a jeżeli wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa, także z przedmiotów majątkowych wchodzących w skład przedsiębiorstwa (§ 2).

Zobowiązania spółki a odpowiedzialność członków zarządu

Jeżeli wierzytelność powstała przed powstaniem wspólności lub dotyczy majątku osobistego jednego z małżonków, wierzyciel może żądać zaspokojenia z majątku osobistego dłużnika, z wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, jak również z korzyści uzyskanych z jego praw, o których mowa w art. 33 pkt 9 (§ 3).

W przypadku odpowiedzialności członka zarządu spółki z o.o. na podstawie art. 299 ksh zastosowanie znajdzie regulacja art. 41 § 2 kro. Powyższe wynika z faktu, iż zobowiązanie małżonka będącego członkiem zarządu spółki z o.o. do zapłaty kwot zasądzonych na rzecz wierzyciela na podstawie art. 299 ksh nie wynika z czynności prawnej. Jest to zobowiązanie, którego źródłem jest przepis prawa i wydane na jego podstawie orzeczenie Sądu.

W razie więc istnienia pomiędzy małżonkami ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej egzekucja zasądzonych na podstawie art. 299 ksh kwot możliwa będzie jedynie z majątku osobistego małżonka będącego członkiem zarządu oraz z wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, jak również z korzyści uzyskanych z jego praw autorskich i praw pokrewnych, prawa własności przemysłowej oraz innych praw twórcy. Składniki majątkowe objęte wspólnością majątkową małżeńską pozostają zaś w takiej sytuacji niezagrożone.

Istnienie ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej i nabywanie składników majątkowych właśnie do tego majątku wydaje się więc być rozwiązaniem nie tylko najprostszym, ale i najbardziej optymalnym. Członek zarządu spółki z o.o. pozostaje bowiem współwłaścicielem majątku, który to majątek jest jednak chroniony przed ewentualną egzekucją prowadzoną w trybie art. 299 ksh.

1) rozważania poczynione w ramach niniejszego artykułu dotyczą stanu prawnego obowiązującego po dniu 20 stycznia 2005 r., tj. po wejściu w życie ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks rodziny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw, która to ustawa w istotny sposób przemodelowała dotychczas obowiązujące regulacje w zakresie ustrojów majątkowych małżeńskich.

Autorka jest adwokatem w Kancelarii Siwek Gaczyński & Partners