Odprawa po zmarłym pracowniku. Komu i ile się należy?

W sytuacji, gdy pracownik zmarł w czasie trwania stosunku pracy bądź też w okresie pobierania po jego rozwiązaniu zasiłku z tytułu niezdolności do pracy wskutek choroby, zgodnie z Kodeksem Pracy jego najbliższym przysługuje prawo do otrzymania odprawy pośmiertnej. Kto i kiedy ją otrzyma?

Po pierwsze odprawa pośmiertna przysługuje małżonkowi osoby zmarłej. Nie ma żadnych dodatkowych warunków określających jej przyznanie. Trzeba jednak pamiętać, że jeśli przed śmiercią para była w separacji, świadczenia nie otrzymuje mąż lub żona zmarłego pracownika.

- _ Do otrzymania odprawy pośmiertnej uprawnienie są także inni członkowie rodziny, którzy spełniają, w myśl przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej. Są to więc dzieci zmarłej osoby lub jej małżonka, a także dzieci przez nią adoptowane, do 16 roku życia lub jeśli się stale uczą do 25. roku życia. Trzeba tu również dodać, że jeśli dzieci zmarłego pracownika są całkowicie niezdolne do pracy, nie jest istotne ile mają lat - _tłumaczy Marta Kosakowska, aplikant adwokacki TGC Corporate Lawyers.

Odprawa pośmiertna przysługuje również dzieciom przyjętym na utrzymanie i wychowanie (czyli np. wnukom, rodzeństwu którymi pracownik się zaopiekował) przed osiągnięciem przez nie pełnoletniości, o ile przejęcie pieczy nad nimi nastąpiło co najmniej na rok przed jego śmiercią. Wyjątek stanowi tutaj zgon na skutek wypadku przy pracy - w takiej sytuacji nie musi upłynąć wspominany wcześniej okres jednego roku. Ograniczenia wiekowe są analogiczne jak w poprzednim przypadku.

- _ Kolejną grupę, której przysługuje odprawa stanowią rodzice zmarłego (za których uznawani są macocha i ojczym oraz osoby przysposabiające), jeżeli są oni niezdolni do pracy lub ukończyli 50 lat. Prawo to otrzymują także wtedy, gdy wychowują co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwo uprawnione do renty po zmarłym, do których utrzymania pracownik przyczyniał się bezpośrednio przed śmiercią _ - dodaje ekspertka.

Jako _ śmierć w czasie trwania stosunku pracy _ należy rozumieć nie tylko zgon zatrudnionego podczas świadczenia pracy, ale również sytuację, gdy zmarł on, przebywając np. na urlopie wypoczynkowym, macierzyńskim, itp*. *- _ Odprawa przysługuje rodzinie pracownika niezależnie od tego jak długo był zatrudniony, także wtedy, gdy umowa zawarta była na okres próbny. Nieistotna jest również przyczyna śmierci pracownika - uprawnienia nie ustają na przykład w sytuacji, gdy popełnił on samobójstwo _- wyjaśnia Marta Kosakowska

Ponadto jeśli pracownik był zatrudniony u kilku pracodawców, odprawa przysługuje od każdego z nich. Dla rodziny zmarłego ważny jest też fakt, że jest ona wolna od podatku dochodowego Nie należy jednak zwlekać z roszczeniem o jej przyznanie - ulega ono przedawnieniu po upływie 3 lat od dnia jej wymagalności.

Prawo do odprawy pośmiertnej nie wchodzi w skład spadku. Jeśli więc nie ma żadnej z osób ściśle uprawnionych do jej otrzymania, odprawa taka nie zostaje wypłacona.

Wysokość odprawy uzależniona jest od okresu zatrudnienia zmarłego pracownika. Rodzinie przysługuje więc równowartość jego miesięcznego wynagrodzenia, jeśli czas ten wynosił mniej niż 10 lat. Jeżeli zmarły był zatrudniony co najmniej 10 lat, uprawnionym należy się świadczenie w wysokości 3-miesięcznej wypłaty. Na największą odprawę mogą liczyć bliscy osoby pozostającej w stosunku pracy przez okres minimum 15 lat - wtedy osiąga ona wartość półrocznego wynagrodzenia. Oczywiście przepisy obowiązujące w danym zakładzie pracy (np. wynikające z regulaminu wynagradzania), mogą przyznawać wyższą wysokość świadczeń.

Ważny jest również fakt, że odprawa pośmiertna nie jest przyznawana przez pracodawcę jeśli ubezpieczył on pracownika na życie, i w związku z tym odszkodowanie wypłaca firma ubezpieczeniowa, a jego kwota nie jest niższa niż wysokość odprawy. Jeśli kwota odszkodowania jest niższa niż odprawa, pracodawca zobowiązany jest pokryć tę różnicę.