Kodeks spółek handlowych szczegółowo reguluje dwa rodzaje tytułów uczestnictwa w * *zysku lub w podziale majątku spółki akcyjnej, które pełnia rolę surogatów wynagrodzenia: * *świadectwa założycielskie oraz świadectwa użytkowe.
Zgodnie z art. 304 § 2 pkt 1 Kodeksu spółek handlowych statut spółki akcyjnej powinien zawierać (pod rygorem bezskuteczności wobec spółki) postanowienia dotyczące m.in. liczby i rodzajów tytułów uczestnictwa w zysku lub w podziale majątku oraz związanych z nimi praw. Tytuły uczestnictwa, o których mowa w tym przepisie, ucieleśniają w sobie określone prawa obligacyjne (majątkowe). W odróżnieniu natomiast do posiadacza akcji, posiadaczowi wspomnianych tytułów uczestnictwa nie przysługują żadne prawa korporacyjne.
Prawa obligacyjne wynikające z takiego tytułu uczestnictwa powiązane są ze spółką akcyjną jedynie w tym sensie, że przesłanką ich realizacji jest osiągnięcie przez nią zysku bądź pozostawienie majątku do podziału po jej likwidacji. Kodeks spółek handlowych szczegółowo reguluje dwa rodzaje wspomnianych tytułów uczestnictwa, to jest: świadectwa założycielskie (art. 355 Ksh) oraz świadectwa użytkowe (art. 361 Ksh).
Świadectwo założycielskie
Spółka akcyjna może wydawać świadectwa założycielskie, ale tylko w celu wynagrodzenia usług świadczonych wyłącznie przy jej powstawaniu (np. prawnik świadczący usługi w trakcie zawiązywania spółki może otrzymać tytułem wynagrodzenia za świadczone na rzecz spółki usługi stosowne świadectwo założycielskie). Świadectwa te dają prawo uczestniczenia w podziale zysku spółki akcyjnej w granicach ustalonych przez statut, po uprzednim odliczeniu na rzecz akcjonariuszy określonej w statucie minimalnej dywidendy.
Jak to zostało wspomniane wyżej, uprawnienia wynikające z tego tytułu uczestnictwa są uprawnieniami tylko obligacyjnymi i nie są związane ze stosunkiem członkostwa w spółce, choć mogą być przyznane nie tylko osobom trzecim, ale również akcjonariuszom. Mając powyższe na uwadze, należy stwierdzić, że świadectwo założycielskie jest swoistym wynagrodzeniem za świadczone usługi, którego wymagalność jest odroczona, a sposób jego obliczenia powinien być określony w statucie. Wypłata zaś tego wynagrodzenia będzie uzależniona od osiągnięcia przez spółkę akcyjną w przyszłości odpowiedniego zysku.
Czytaj więcej [ ( http://static1.money.pl/i/h/138/197514.jpg ) ] (http://prawo.money.pl/aktualnosci/okiem-eksperta/artykul/co;moze;ograniczyc;zbycie;udzialow;w;spolce;z;o;o;,82,0,1047378.html) *Co może ograniczyć zbycie udziałów w spółce z o. o. * Jeśli wspólnicy w spółce nie wyrażą zgody na sprzedaż udziałów, umowa zbycia staje się bezskuteczna.
Aby jednak uprawnienie ze świadectwa założycielskiego mogło być zrealizowane, walne zgromadzenie akcjonariuszy musi wcześniej podjąć uchwałę o wypłacie minimalnej dywidendy. W konsekwencji statut spółki akcyjnej, przewidujący wydanie świadectw założycielskich, poza wskazaniem okresu, na jaki mogą być wydawane (nie więcej niż 10 lat) oraz wskazaniem wysokości, w jakiej świadectwa założycielskie uczestniczą w zysku, musi określać również tzw. minimalną dywidendę, którą odlicza się z zysku spółki na rzecz akcjonariuszy przed obliczeniem wypłat na świadectwa założycielskie (art. 355 § 2 Ksh).
Podjęcie przez walne zgromadzenie uchwały o wypłacie dywidendy nie mniejszej niż zapisana w statucie wielkość minimalna powoduje, że roszczenie z tytułu świadectw założycielskich staje się wymagalne. Oczywiście statut może określać inny termin wymagalności.
Świadectwa użytkowe
Kolejnym z tytułów uczestnictwa w zysku lub podziale majątku spółki akcyjnej, uregulowanym w Kodeksie spółek handlowych, jest świadectwo użytkowe. Zgodnie z art. 361 § 1 Ksh statut spółki akcyjnej może przewidywać, że w zamian za akcje umorzone spółka wydaje świadectwa użytkowe bez określonej wartości nominalnej. W konsekwencji dopuszczalność wydawania świadectw użytkowych uzależniona jest od wcześniejszego umorzenia akcji, a inkorporowane w takim świadectwie uprawnienie stanowi swoisty surogat wynagrodzenia za utratę praw udziałowych wynikających z umorzonej akcji.
Świadectwa użytkowe (podobnie jak świadectwa tymczasowe) nie korzystają z żadnych praw korporacyjnych, a jedynie przyznają wskazane w art. 361 § 2 Ksh prawa obligacyjne, czyli:
- prawo do dywidendy oraz
- prawo do nadwyżki majątku spółki, pozostałej po pokryciu wartości nominalnej akcji.
Wskazane wyżej uprawnienia mogą być jednak zmodyfikowane przez statut spółki akcyjnej w ten sposób, że przykładowo zostanie ograniczona wysokość dywidendy wypłacanej na świadectwo użytkowe w porównaniu z wysokością dywidendy przypadającej na akcję. Jeżeli statut będzie milczał w tej kwestii, to świadectwa użytkowe będą uczestniczyć na równi z akcjami w dywidendzie.
Trzeba jednak wyraźnie zaznaczyć, że statut nie może posiadaczom świadectw użytkowych przyznawać innych praw niż wymienione w przepisie art. 361 § 2 Ksh. Świadectwa użytkowe mogą być zarówno imienne, jak i na okaziciela i mogą być przedmiotem obrotu. Uprawniony zaś ze świadectwa użytkowego nie ponosi żadnej odpowiedzialności za zobowiązania związane z umorzoną akcją.
| Inne artykuły dotyczące firm znajdziesz w Money.pl | |
|---|---|
| Fuzja i przejęcie firmy. Jak ograniczyć ryzyko Audyt prawny jest badaniem sytuacji prawnej firmy, która ma być przejęta, a jego celem ocena potencjalnych zagrożeń związanych z transakcją. | |
| Kiedy w spółce akcyjnej potrzebny jest biegły rewident? Uzyskanie pozytywnej opinii biegłego rewidenta może być warunkiem, a także głównym kryterium podjęcia przez akcjonariuszy kluczowych dla spółki decyzji. | |
| Kto odpowiada za długi w spółce partnerskiej? Partnerzy ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania firmy całym swoim majątkiem osobistym wyłącznie, gdy wierzyciel nie uzyska zaspokojenia z majątku spółki partnerskiej. |
Autor jest radcą prawnym w Chałas i Wspólnicy Kancelaria Prawna w Warszawie