Dla kogo pozwy grupowe?

Nic więc dziwnego, że postępowanie grupowe wzbudziło spore zainteresowanie mediów, a co za tym idzie rozbudziło nadzieje wielu osób, które dopatrują się w tym rozwiązaniu szansy na dochodzenie swoich praw. Należy jednak pamiętać, że Ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym wyraźnie wskazuje kto i jakich roszczeń może dochodzić przed sądem korzystając ze szczególnych regulacji zawartych w ww. ustawie.

Postępowanie grupowe może zostać wszczęte w sprawach, które dotyczą roszczeń o ochronę konsumentów, roszczeń z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny, oraz roszczeń z tytułu czynów niedozwolonych, z wyjątkiem roszczeń o ochronę dóbr osobistych.

Natomiast jeśli chodzi o zakres podmiotowy, to roszczeń w postępowaniu grupowym mogą dochodzić nie tylko konsumenci, ale też inne osoby nie będące konsumentami. Warunkiem dochodzenia roszczeń w tym trybie jest to, aby zebrało się co najmniej 10 osób, a ich roszczenia oparte były na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej.

Postępowanie grupowe prowadzone jest w interesie wielu podmiotów (ale nie mniej niż 10 osób), a dochodzone w nim roszczenia są jednego rodzaju i wynikają z jednakowej podstawy faktycznej. Przykładowo mogą to być roszczenia związane z zamieszczaniem w umowie bardzo drobnym drukiem informacji ważnych dla konsumenta skutkujących powstaniem zobowiązań po jego stronie lub niedotrzymaniem warunków organizacji wycieczki przez biuro podróży lub też sprzedażą środków farmaceutycznych bez rzetelnego informowania o skutkach ubocznych ich działania.

*Roszczenia mogą mieć charakter pieniężny lub niepieniężnym. *W pierwszym przypadku poszkodowani domagają się określonej sumy pieniędzy, w drugim -sąd orzekał w sprawie co do zasady, czy naruszyciel (podmiot, przeciwko któremu skierowane zostało powództwo zbiorowe) ponosi odpowiedzialność za szkodę czy nie.

Zgodnie z ograniczeniami wynikającymi z ustawy w postępowaniu grupowym można dochodzić roszczeń kontraktowych oraz roszczeń deliktowych. W pierwszym przypadku będziemy mieć do czynienia z roszczeniami o ochronę konsumentów (roszczenia z umów zawartych pomiędzy konsumentami a profesjonalnymi zbywcami lub usługodawcami) oraz z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny.

Do tych ostatnich roszczeń zaliczamy roszczenia przeciwko producentowi produktu niebezpiecznego, osobie podającej się za producenta, importerowi oraz profesjonalnym sprzedawcom takiego produktu.

W przypadku roszczeń deliktowych z tytułu czynów niedozwolonych (takich jak np. wydatek drogowy, katastrofa budowlana itp.) wyłączono z nich sprawy o roszczenia o ochronę dóbr osobistych. Ponadto należy wskazać, że w postępowaniach grupowych nie będzie również można dochodzić roszczeń pracowniczych czy roszczeń przeciwko Skarbowi Państwa innych niż roszczenia z czynów niedozwolonych.

Roszczenia o ochronę konsumentów, o których była mowa wcześniej – to sprawy niezadowolonych osób fizycznych, które dokonały czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z ich działalnością gospodarczą lub zawodową. Konsumentem jest przysłowiowy _ Pan Kowalski _, którego roszczenia wynikają z zawartej wcześniej umowy sprzedaży, najmu, kredytu czy pożyczki dla własnych potrzeb (a nie z w związku z prowadzonym przedsiębiorstwem czy wykonywanym zawodem) z podmiotem profesjonalistą – przedsiębiorcą.

Ponadto z przepisów ustawy (zwłaszcza z art. 1 ust. 1 ustawy, gdzie ustawodawca posługuje się szerokim pojęciem _ osoby _) można wywnioskować, że roszczeń na podstawie omawianej ustawy dochodzić mogą także inne kategorie podmiotów prawa cywilnego, tj. osoby prawne oraz ułomne osoby prawne.

Z powyższego można wywnioskować, że członkami grupy w postępowaniu grupowym mogą być również przedsiębiorcy, którzy zawodowo (w sposób powtarzalny) prowadzą w celu osiągnięcia zysku działalność gospodarczą. Przedsiębiorcami są zarówno osoby fizyczne jak i osoby prawne, jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną - prowadzące działalność gospodarczą we własnym imieniu.

W grupie tej podmiotów znajdą się także spółki osobowe prawa handlowego, spółki kapitałowe w organizacji, wspólnoty mieszkaniowe właścicieli wyodrębnionych lokali, wspólnicy – przedsiębiorcy spółki cywilnej. Wymienieni powyżej przedsiębiorcy w oparciu o przepisy ustawy będą mogli dochodzić także roszczeń wynikających z naruszeń prawa konkurencji.

Należy przypuszczać, że w dobie Internetu i portali społecznych zebranie zainteresowanej grupy ww. dziesięciu osób, które doznały szkody w wyniku jednego zdarzenia zapewne nie będzie nastręczało kłopotów. Dodać w tym miejscu należy, że polski ustawodawca przyjął zasadę nabywania członkostwa w grupie według modelu opt-in, polegającego na tym, że każdy zainteresowany, aby stać się członkiem grupy i zostać wymienionym w wyroku, musi opowiedzieć się za grupą poprzez złożenie stosownego oświadczenia o przystąpieniu do grupy i zawarcie odpowiedniej umowy z reprezentantem grupy, pełniącym funkcję powoda w sporze sądowym.

Głównym założeniem regulacji zawartych w ustawie o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym jest ułatwienie dostępu do sądu oraz przyśpieszenie postępowania przy znacznym obniżeniu jego kosztów osobom.

Dorota Żurowska jest radcą prawnym z Kancelarii Rachelski i Wspólnicy