21

WYROK Z DNIA 4 GRUDNIA 2003 R.
WA 55/03

W wypadku orzeczenia na podstawie art. 67 § 3 k.k. świadczenia
pieniężnego wymienionego w art. 39 pkt 7 k.k., sąd nie wyznacza w żadnej
formie terminu jego spełnienia, albowiem wykonanie wyroku w tej części
następuje po jego uprawomocnieniu się, w sposób określony w art. 196 § 1
k.k.w.

Przewodniczący: sędzia SN S. Kosmal.
Sędziowie SN: Z. Stefaniak (sprawozdawca), A. Tomczyk.
Prokurator Naczelnej Prokuratury Wojskowej: płk F.
Szymański.

Sąd Najwyższy w sprawie Grzegorza C., podejrzanego o popełnienie
przestępstwa określonego w art. 178a § 1 k.k. w zw. z art. 111 § 1 k.k., po
rozpoznaniu w Izbie Wojskowej na rozprawie w dniu 4 grudnia 2003 r. apelacji,
wniesionej przez prokuratora na niekorzyść, od wyroku Wojskowego Sądu
Okręgowego w P. z dnia 25 września 2003 r.

z m i e n i ł zaskarżony wyrok w części dotyczącej orzeczonego środka karnego -
świadczenia pieniężnego - w ten sposób, że uchylił określenie ,,płatne w terminie
miesiąca od uprawomocnienia się wyroku", a w pozostałej części zaskarżony wyrok
u t r z y m a ł w m o c y (...)

U z a s a d n i e n i e :

W dniu 13 sierpnia 2003 r. Prokurator Wojskowej Prokuratury Garnizonowej w
B. wystąpił do sądu z wnioskiem o warunkowe umorzenie postępowania karnego
przeciwko Grzegorzowi C., podejrzanemu o to, że w dniu 18 listopada 2002 r., po
zjechaniu z promu ,,Pomerania" cumującego w porcie w K., będąc w stanie
nietrzeźwości, prowadził po przystani na terytorium Królestwa Danii swój
samochód osobowy marki Fiat Siena, tj. o popełnienie przestępstwa określonego w
art. 178a § 1 k.k. w zw. z art. 111 § 1 k.k.
Aprobując ten wniosek, Wojskowy Sąd Okręgowy w P., wyrokiem z dnia 25
września 2003 r., warunkowo umorzył postępowanie karne wobec Grzegorza C. na
roczny okres próby, a ponadto orzekł środek karny w postaci zakazu prowadzenia
wszelkich pojazdów mechanicznych na okres roku oraz świadczenie pieniężne w
wysokości 1 000 zł na rzecz Fundacji Pomocy Poszkodowanym w Wypadkach
Drogowych w P., płatne w terminie jednego miesiąca od uprawomocnienia się
wyroku.
Od orzeczenia tego apelację wniósł prokurator zarzucając ,,obrazę przepisów
prawa materialnego, tj. art. 67 § 3 k.k. w zw. z art. 39 pkt 7 k.k. i art. 49 k.k.,
polegającą na określeniu terminu płatności orzeczonego wobec Grzegorza C. środka
karnego w postaci świadczenia pieniężnego w wysokości 1 000 zł na rzecz Fundacji
Pomocy Poszkodowanym w Wypadkach Drogowych w P., na jeden miesiąc od
pra omocnienia się
rok
c ego konsek encją jest po ba ienie
mienionej
fundacji możliwości wystąpienia do sądu o nadanie prawomocnemu wyrokowi,
będącemu tym samym tytułem egzekucyjnym, klauzuli wykonalności przez okres
jednego miesiąca", i dlatego też, wniósł o ,,zmianę zaskarżonego wyroku w części
dotyczącej orzeczonego, na podstawie art. 67 § 3 k.k. w zw. z art. 39 pkt 7 k.k.,
środka karnego poprzez uchylenie określenia terminu płatności świadczenia
pieniężnego i utrzymanie w pozostałej części zaskarżonego orzeczenia w mocy".
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Apelacja prokuratora jest zasadna, choć nie sposób zgodzić się z całością
wywodów skarżącego, zawartych w uzasadnieniu środka odwoławczego, a w
szczególności ze stwierdzeniem, że ,, Error iuris w tym przypadku polega na
niewłaściwym zastosowaniu przepisu art. 67 § 3 k.k. i wskazanych w zarzucie
apelacji przepisów związkowych", gdyż sugeruje to, że podstawą orzeczenia
środków karnych przy warunkowym umorzeniu postępowania powinny być inne
przepisy, a tak nie jest. Kompletnie niezrozumiały jest zarzut obrazy prawa
materialnego - art. 49 k.k., gdy skarżący w uzasadnieniu stwierdza, że ,,... sąd
słusznie nie powołał art. 49 k.k.". Także odwoływanie się do orzecznictwa nie jest
zasadne, gdyż poglądy w nim wyrażane dotyczyły innych stanów faktyczno-
prawnych.
Zasługuje natomiast na pełną aprobatę pogląd skarżącego, że sąd nie może w
wyroku o warunkowym umorzeniu postępowania określić sposobu i terminu
wykonania orzeczonego środka karnego, bowiem żaden przepis prawa karnego nie
nakłada nań takiego obowiązku, ani nie daje mu takiego uprawnienia.
Z wykładni językowej art. 67 § 3 k.k. jednoznacznie wynika, że przepis ten
wyraźnie czyni rozróżnienie między obowiązkami (do których zalicza zobowiązanie
sprawcy do naprawienia szkody w całości lub w części oraz zobowiązanie
skazanego do informowania sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby;
przeproszenia pokrzywdzonego; wykonywania obowiązku łożenia na utrzymanie
innej osoby i powstrzymywania się od nadużywania alkoholu lub używania innych
środków odurzających) a środkami karnymi (tj. świadczeniem pieniężnym
wymienionym w art. 39 pkt 7 k.k. oraz zakazem prowadzenia pojazdów
mechanicznych wymienionym w art. 39 pkt 3 k.k.). O tym, że tak jest świadczy
użyta po spójniku ,,a" partykuła ,,ponadto", która nawiązując do wcześniej
wymienionych obowiązków, wprowadza jednak odrębne od nich środki karne.
Według M. Bańko: Inny słownik języka polskiego, Warszawa 2000, s. 176, słowem
,,ponadto" wprowadza się nową informację na omawiany temat. Identycznie
rozumie tę partykułę S. Dubisz: Uniwersalny słownik języka polskiego, Warszawa
2003, s. 661, gdy stwierdza, że następuje wówczas wprowadzenie nowej informacji:
,,oprócz tego", ,,poza tym".
Tak więc, partykuła ,,ponadto" w art. 67 § 3 k.k. rozgranicza środki probacyjne
od środków karnych. Rozgraniczenie to ma szalenie istotne znaczenie, bowiem w
sytuacji nałożenia obowiązków probacyjnych sąd zobowiązany jest do określenia
czasu i sposobu ich wykonania - art. 74 § 1 k.k., natomiast przy orzeczeniu środków
karnych tak postąpić nie może, bowiem żaden przepis materialnoprawny nie daje
mu ku temu podstaw.
Z powołanych w zaskarżonym wyroku podstaw orzeczenia świadczenia
pieniężnego, tj. art. 67 § 3 k.k. w zw. z art. 39 pkt 7 k.k., nie wynika konieczność
ani uprawnienie do zakreślenia przez sąd terminu, w którym świadczenie to ma być
płatne. Zgodnie z art. 196 § 1 k.k.w., ,,w razie orzeczenia świadczenia pieniężnego
sąd
r ęd i be pobierania jakichkol iek opłat pr es ła t t ł eg ek c jn
pokrzywdzonemu lub innej osobie uprawnionej", a czyni to bezzwłocznie, gdy
orzeczenie staje się wykonalne, tj. z chwilą uprawomocnienia się wyroku.
Przesłanie tytułu kończy czynności sądu w postępowaniu wykonawczym, gdyż
dalej, to podmioty, którym sąd przesłał tytuły egzekucyjne, same wzywają
skazanego do zaspokojenia ich należności, a gdy ten tego nie uczyni, to wówczas z
własnej woli mogą skierować wyrok do komornika, by wszczął egzekucję.
Zupełnie inaczej problem ten przedstawia się w sytuacji nałożenia obowiązków,
gdyż wówczas klauzula wykonalności może być nadana po upływie terminu, do
którego skazany miał spełnić świadczenie i dopiero wtedy roszczenie majątkowe, w
myśl przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, będzie wymagalne.
Powyższe przesądza o tym, że sąd orzekając przy warunkowym umorzeniu
postępowania środek karny w postaci świadczenia pieniężnego wymienionego w
art. 39 pkt 7 k.k., nie może w ogóle wypowiadać się co do terminu jego wykonania.
Zawarcie w orzeczeniu takiego zwrotu: ,,płatne w terminie miesiąca od
uprawomocnienia się wyroku" jest stwierdzeniem nieopartym na jakiejkolwiek
podstawie prawnej, chociaż każda kara czy środek karny zastosowany wobec
sprawcy czynu, musi mieć oparcie w konkretnie wskazanym przepisie i pozostawać
w zgodzie z zasadami wykonania kary.
Dlatego też należało orzec, jak wyżej.