20

WYROK Z DNIA 4 GRUDNIA 2003 r.
WA 53/03

1. Skoro art. 273 k.k. penalizuje użycie dokumentu określonego w art. 271
k.k. lub w art. 272 k.k., to sąd skazując za popełnienie tego przestępstwa ma
obowiązek wskazać, zarówno w opisie czynu jak i w kwalifikacji prawnej,
którego z tych dokumentów sprawca użył, a więc czy dokumentu
poświadczającego nieprawdę wskutek winy wystawcy (art. 271 k.k.), czy
dokumentu poświadczającego nieprawdę w wyniku wprowadzenia wystawcy w
błąd (art. 272 k.k.).
2. Dla bytu przestępstwa, które przewiduje art. 273 k.k. obojętne jest, czy
wystawca dokumentu poświadczającego nieprawdę, tj. funkcjonariusz
publiczny lub inna osoba uprawniona do wystawienia dokumentu, działał w
celu osiągnięcia korzyści majątkowej czy w innym celu, jak również z jakich
pobudek.

Przewodniczący: sędzia SN S. Kosmal.
Sędziowie SN: Z. Stefaniak, A. Tomczyk (sprawozdawca).
Prokurator Naczelnej Prokuratury Wojskowej: płk F.
Szymański.

Sąd Najwyższy w sprawie ppłk Leszka W., oskarżonego o popełnienie
dwukrotnie przestępstwa określonego w art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 273 k.k. oraz
trzykrotnie przestępstwa określonego w art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 270 § 1 k.k., po
rozpoznaniu w Izbie Wojskowej na rozprawie w dniu 4 grudnia 2003 r. apelacji
wniesionej przez prokuratora Wojskowej Prokuratury Garnizonowej w R. na
niekorzyść, od wyroku Wojskowego Sądu Okręgowego w W. z dnia 14 września
2003 r.,

u t r z y m a ł w mocy zaskarżony wyrok (...).

Z u z a s a d n i e n i a :

Prokurator Wojskowej Prokuratury Garnizonowej w R. oskarżył ppłk. Leszka
W., m.in. o dwa czyny mające wypełniać dyspozycje przepisów art. 286 § 1 k.k. w
zb. z art. 273 k.k. ( ... )
Wojskowy Sąd Okręgowy w W., wyrokiem z dnia 11 kwietnia 2003 r., uznał
oskarżonego za winnego popełnienia m.in. wyżej opisanych czynów, przy czym
zakwalifikował je jako przestępstwa określone w art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 273
k.k. w zw. z art. 271 § 1 k.k.
Od tej części wyroku apelację wywiódł prokurator Wojskowej Prokuratury
Garnizonowej w R., i zarzucając ,,obrazę przepisów prawa materialnego, a
mianowicie art. 271 § 1 k.k. poprzez jego zastosowanie w kwalifikacji prawnej
czynów przypisanych oskarżonemu pkt I i II sentencji wyroku i przyjęcie, że
dopuścił się on występków z art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 273 k.k. w zw. z art. 271 §
1 k.k., zamiast prawidłowo z art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 273 k.k.", wniósł o
mianę askarżonego
rok popr e
elimino anie
k alifikacji pra nej
czynów przypisanych oskarżonemu ppłk. Leszkowi W. w pkt I i II sentencji wyroku
art. 271 § 1 k.k. i przyjęcie, że dopuścił się on w obu przypadkach przestępstw z art.
286 § 1 k.k. w zb. z art. 273 k.k.
W uzasadnieniu środka odwoławczego skarżący wskazał, że sąd pierwszej
instancji błędnie dokonał korekty kwalifikacji prawnej czynów przypisanych
oskarżonemu w pkt I i II sentencji wyroku, bowiem:
- gdyby przyjąć rozumowanie zaprezentowane w uzasadnieniu zaskarżonego
wyroku, sąd ten powinien zastosować kwalifikację uzupełnioną o art. 271 § 3 k.k.,
gdyż oskarżony użył dokumentu, w którym inna osoba poświadczyła nieprawdę w
celu osiągnięcia korzyści majątkowej;
- przepis art. 273 k.k. w przypadku jego zastosowania, daje samodzielną
podstawę do skazania sprawcy na karę grzywny, ograniczenia wolności lub
pozbawienia wolności do lat 2, niezależnie od tego czy użył on dokumentu
określonego w art. 271 k.k. (o którym mowa w § 1 czy w § 3 tego przepisu) lub 272
k.k. (...).
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Apelacja nie jest zasadna.
Analiza przepisu art. 273 k.k. prowadzi do niewątpliwego wniosku, że penalizuje
on używanie dokumentu:
a) określonego w art. 271 k.k., a więc dokumentu, w którym funkcjonariusz
publiczny lub osoba niebędąca funkcjonariuszem publicznym, ale uprawniona do
wystawienia dokumentu, poświadczyła nieprawdę;
b) określonego w art. 272 k.k., a więc dokumentu, w którym poświadczenie
nieprawdy zostało wyłudzone przez podstępne wprowadzenie w błąd
funkcjonariusza publicznego lub osoby niebędącej funkcjonariuszem publicznym,
ale uprawnionej do wystawienia dokumentu.
Nie chodzi więc w tym przepisie o jakiekolwiek dokumenty, ale o dokumenty
ściśle określone. Przykładowo, poza polem kryminalizacji zakreślonym w art. 272
k.k. pozostaje używanie dokumentu podrobionego lub przerobionego, gdyż
używanie takiego dokumentu jako autentycznego jest zabronione w art. 270 § 1 k.k.
Jeżeli więc w ustalonym stanie faktycznym sprawca używa jednego z dokumentów
wymienionych w art. 273 k.k., to obowiązkiem sądu jest wskazanie którego.
Dopiero bowiem wówczas kwalifikacja prawna oddaje pełen obraz działania
sprawcy. Prawidłowo więc postąpił Wojskowy Sąd Okręgowy w W., uzupełniając
kwalifikację prawną przypisanych oskarżonemu czynów o przepis art. 271 § 1 k.k., i
wskazując tym samym (w ślad za opisem czynu), że ppłk Leszek W. przedstawił
dowódcy jednostki dokument w postaci rachunku, w którym inna osoba uprawniona
do wystawienia tego dokumentu poświadczyła nieprawdę co do okoliczności
mającej znaczenie prawne. W tej sytuacji uznać należy, że zarzut obrazy prawa
materialnego sformułowany w apelacji jest niesłuszny.
Z uzasadnienia środka odwoławczego wynika, że - co do zasady - skarżący
dopuszcza możliwość uzupełnienia kwalifikacji, tyle iż wskazuje w takiej sytuacji
na konieczność jej uzupełnienia o przepis art. 271 § 3 k.k., bowiem oskarżony użył
dokumentu, w którym inna osoba poświadczyła nieprawdę w celu osiągnięcia
korzyści majątkowej.
Z takim rozumowaniem nie można zgodzić się, ponieważ przepis art. 273 k.k.
penalizuje użycie dokumentu poświadczającego nieprawdę i odsyłając do art. 271
lub 272 k.k. wyraźnie wskazuje, że chodzi w nim o dokument właśnie zdefiniowany
każd m
t ch pr episó
a nie o osobę
sta c dok ment
Dla b t
przestępstwa z art. 273 k.k. obojętne jest więc, czy sprawca używał dokumentu
wystawionego przez funkcjonariusza publicznego, czy też przez inną osobę
uprawnioną do wystawienia dokumentu oraz czy ów wystawca dokumentu działał w
celu osiągnięcia korzyści majątkowej, czy też z innych powodów pozwalających np.
na uznanie jego zachowania za wypadek mniejszej wagi. Ważne jest natomiast, by
ów dokument poświadczał nieprawdę niezależnie od motywów, pobudek wystawcy
bądź na skutek wyłudzenia, bo tylko użycie takiego dokumentu jest karalne na
podstawie art. 273 k.k.
Druga teza wskazana w uzasadnieniu środka odwoławczego jest oczywiście
słuszna, ale okoliczność w niej podniesiona nie ma żadnego znaczenia dla
kwalifikacji prawnej będącej przedmiotem zarzutu. (...)