65

WYROK Z DNIA 30 MARCA 2005 R.
WA 4/05

Sam fakt, że oskarżony w toku postępowania przygotowawczego nie
przyznał się do popełnienia zarzuconego mu przestępstwa, a uczynił to dopiero
na rozprawie głównej, nie stoi na przeszkodzie uznaniu przez sąd, iż
,,okoliczności popełnienia przestępstwa nie budzą wątpliwości" w rozumieniu
art. 387 § 2 k.p.k.

Przewodniczący: sędzia SN A. Tomczyk.
Sędziowie SN: A. Kapłon (sprawozdawca), M. Pietruszyński.
Prokurator Naczelnej Prokuratury Wojskowej: płk J.
Balcerak.

Sąd Najwyższy w sprawie płk. rez. Zdzisława K., oskarżonego o popełnienie
przestępstw określonych w art. 231 § 2 k.k. i innych, po rozpoznaniu w Izbie
Wojskowej na rozprawie w dniu 30 marca 2005 r. apelacji, wniesionej przez
obrońcę oskarżonego od wyroku Wojskowego Sądu Okręgowego w W. z dnia 11
stycznia 2005 r.

zaskarżony wyrok u t r z y m a ł w mocy (...)

Z u z a s a d n i e n i a :

Wyrokiem Wojskowego Sądu Okręgowego w W. z dnia 11 stycznia 2005 r. płk
rez. Zdzisław K., w uwzględnieniu wniosku złożonego w trybie art. 387 § 1 k.p.k.,
został uznany za winnego popełnienia trzech przestępstw określonych w: 1) art. 231
§ 2 k.k., 2) 231 § 2 k.k. w zb. z art. 270 § 3 k.k., 3) art. 263 § 2 k.k. i za to skazany
odpowiednio:
- na karę roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności i na 150 stawek dziennych
grzywny w wysokości 50 zł każda,
- na karę roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności i 150 stawek dziennych
grzywny w wysokości 50 zł każda, z orzeczeniem zakazu pełnienia funkcji
publicznych na okres 4 lat,
- na karę roku pozbawienia wolności, z orzeczeniem przepadku na rzecz Skarbu
Państwa dowodów rzeczowych w postaci wymienionej w opisach czynów amunicji
i rewolweru.
W miejsce orzeczonych kar jednostkowych pozbawienia wolności wymierzono
oskarżonemu płk. rez. Zdzisławowi K. karę łączną 2 lat pozbawienia wolności,
której wykonanie warunkowo zawieszono tytułem próby na okres 4 lat. W miejsce
orzeczonych jednostkowych kar grzywny orzeczono karę łączną 150 stawek
dziennych grzywny po 50 zł każda.
Wyrok ten został zaskarżony apelacją obrońcy płk. rez. Zdzisława K., który
zarzucił ,,temuż wyrokowi obrazę przepisów prawa materialnego, a to przepisu art.
1 § 2 k.k., przepisów postępowania przez błędne zastosowanie art. 387 § 1 i 2 k.p.k.,
wydając wyrok bez przeprowadzenia rozprawy, mimo że oskarżony w
postępo ani pr goto a c m nie pr
na ał się do popełnienia ar can ch
mu czynów i złożył wyjaśnienia, które niczym nie zostały odparte, zaś w
odniesieniu do czynu trzeciego opis tego czynu wymaga gruntownej zmiany.
Przypisano mu bowiem posiadanie znacznej ilości amunicji, której nigdy nie
posiadał i potwierdzają to w sposób oczywisty dokumenty znajdujące się w aktach
sprawy. Brak też jest pewności, czy posiadany przez oskarżonego rewolwer Bull
Dog jest bronią, na której posiadanie wymagane jest zezwolenie, z uwagi na
niemożność pewnego ustalenia daty jego produkcji. Po przeprowadzeniu rozprawy
może się okazać, że pierwsze dwa czyny zarzucane oskarżonemu cechuje znikoma
szkodliwość społeczna i z tego powodu przestępstwa nie stanowią, natomiast
zmiana opisu czynu trzeciego sprawi, że wymierzona za ten czyn kara okaże się
rażąco surowa. Końcowe, jak to określił sąd w wyroku, przyznanie się oskarżonego
bez zmiany istotnych dla sprawy wyjaśnień, nie czyni zadość wymogom art. 387 § 2
k.p.k., gdyż przepis ten można zastosować <popełnienia przestępstwa nie budzą wątpliwości>>".
W oparciu o te zarzuty skarżący wniósł o ,,uchylenie w całości zaskarżonego
wyroku i przekazanie sprawy Wojskowemu Sądowi Okręgowemu w W. do
rozpoznania na rozprawie".
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Apelacja nie jest zasadna.
Na wstępie trzeba zaznaczyć, że sama konstrukcja zarzutów apelacyjnych jest
niefortunna. Otóż autor tego środka zaskarżenia stawia zarzut obrazy prawa
materialnego, a równocześnie podnosi zarzut obrazy przepisów postępowania
,,przez błędne zastosowanie art. 387 § 1 i 2 k.p.k.", rozwinięty następnie, w istocie
rzeczy, w kwestionowanie ustaleń faktycznych. W takiej sytuacji, jeśli nadto
skarżący stawia wniosek o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy
sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania, to zarzut obrazy prawa
materialnego jawi się jako bezprzedmiotowy. Poza tym zupełnie błędna jest ta część
zarzutu obrazy prawa procesowego, w której wskazuje, że wyrok został wydany bez
przeprowadzenia rozprawy, kiedy w rzeczywistości rozprawa została
przeprowadzona w całości, a jedynie częściowo przeprowadzono postępowanie
dowodowe.
Art. 1 pkt 158 ustawy z dnia 10 stycznia 2003 r. o zmianie ustawy - Kodeks
postępowania karnego, ustawy o świadku koronnym oraz ustawy o ochronie
informacji niejawnych (Dz.U. Nr 17, poz. 155 ze zm.) wprowadza nowe brzmienie
art. 387 § 1 i 2 k.p.k., którego ratio legis stanowiło niewątpliwie przyspieszenie
postępowania karnego - sądowego, oczywiście pod określonymi warunkami. Owe
warunki to: złożenie wniosku do chwili zakończenia pierwszego przesłuchania
wszystkich oskarżonych na rozprawie głównej, czyn zarzucany oskarżonemu
stanowi występek, okoliczności popełnienia przestępstwa nie budzą wątpliwości i
cele postępowania zostaną osiągnięte, a nadto uwzględnieniu wniosku nie
sprzeciwia się prokurator oraz pokrzywdzony.
W apelacji, jej autor szczególnie podkreśla, że w sprawie niniejszej nie został
zachowany jeden z wymogów, a mianowicie to, iż sąd może uwzględnić wniosek
oskarżonego złożony w trybie przewidzianym w art. 387 § 1 k.p.k. tylko wtedy, gdy
okoliczności popełnienia przestępstwa nie budzą wątpliwości. Jego zdaniem o
spełnieniu wskazanego wymogu nie może być mowy, skoro oskarżony w
postępowaniu przygotowawczym nie przyznawał się do winy, szczególnie jeśli
chodzi o dwa pierwsze zarzuty.
Zdaniem Sądu Najwyższego, pogląd ten nie jest trafny.
Oskarżony istotnie w postępowaniu przygotowawczym nie przyznawał się do
winy (niekiedy odmawiał wyjaśnień) i taką postawę procesową gwarantuje mu
prawo do obrony. Oskarżony ma także prawo do zmiany stanowiska i przyznania
się do winy. Podkreślić trzeba, że nieprzyznanie się oskarżonego do popełnienia
zarzucanych mu czynów, zwłaszcza w tej fazie postępowania, o której była mowa
wyżej, nie zostało określone w art. 387 k.p.k. jako przesłanka negatywna do
uwzględnienia wniosku przewidzianego w tym przepisie. Tak więc, gdy oskarżony
na rozprawie zmienia swoje stanowisko, przyznaje się do popełnienia zarzucanych
mu przestępstw, a następnie sam składa wniosek w trybie art. 387 § 1 k.p.k.,
zachodzą formalne warunki do zastosowania tej instytucji.
Taka oto sytuacja zaistniała w sprawie niniejszej. Sąd pierwszej instancji był w
pełni uprawniony do uwzględnienia postawionego wniosku, tym bardziej jeśli
weźmie się pod uwagę osobę oskarżonego, a to oficera w stopniu pułkownika,
zajmującego odpowiedzialne stanowisko służbowe, sprawnego intelektualnie,
zdrowego psychicznie, zdającego doskonale sobie sprawę ze swoich i swego
obrońcy czynności na rozprawie. A zatem Wojskowy Sąd Okręgowy w W., po
przyznaniu się oskarżonego na rozprawie i przeanalizowaniu materiału
dowodowego sprawy zgromadzonego w postępowaniu przygotowawczym, wniosek
uwzględnił i wydał wyrok bez prowadzenia, w dalszej części rozprawy,
postępowania dowodowego w pełnym zakresie. Na owej rozprawie, co wynika z jej
protokołu, sąd pierwszej instancji uznał wszak za ujawnione bez odczytywania
wymienione tamże wyjaśnienia oskarżonych, zeznania świadków oraz dokumenty.
Strony do tej czynności sądu nie wniosły żadnych zastrzeżeń.
W motywach swego wyroku sąd pierwszej instancji powołał się na dowody, o
których była mowa wyżej, bez ich bliższej analizy, wskazując, że okoliczności
sprawy nie budzą wątpliwości, a w konsekwencji podał też dlaczego uwzględnił,
także w zakresie szczegółowych rozstrzygnięć, wnioski oskarżonego i jego obrońcy.
Sąd Najwyższy, generalnie rzecz ujmując, aprobuje stanowisko Wojskowego
Sądu Okręgowego w sprawie niniejszej.
Należy podkreślić, że niezależnie od procesowego stanowiska prezentowanego
przez oskarżonego w trakcie śledztwa, wspomniane już, ujawnione na rozprawie
dowody, w pełni przemawiają za przypisaniem oskarżonemu płk. rez. Zdzisławowi
K. zarzucanych mu w akcie oskarżenia czynów (...)
Wracając jeszcze raz do kwestii wyjaśnień oskarżonego złożonych w
postępowaniu przygotowawczym (niezależnie od stanowiska zaprezentowanego
przezeń na rozprawie), to zauważyć należy, że treść tych wyjaśnień, wbrew temu co
wywodzi w apelacji jej autor, nie stoi całkowicie w sprzeczności z pozostałym
materiałem dowodowym. Jeśliby mówić o sprzeczności, to dotyczy to głównie
oceny intencji działania oskarżonego, a nie bezspornych faktów, które obiektywnie
rzecz biorąc miały miejsce.
Reasumując, Sąd Najwyższy uznał, że Wojskowy Sąd Okręgowy w W., mając na
uwadze przyznanie się oskarżonego płk. rez. Zdziaława K. na rozprawie do
popełnienia zarzucanych mu przestępstw i złożenia stosownych wniosków co do
kary, a także właściwie oceniając materiał dowodowy ujawniony na tejże rozprawie,
był w pełni uprawniony do zastosowania instytucji procesowej przewidzianej w art.
387 § 1 k.p.k. Z tych też względów, nie znajdując podstaw do uwzględnienia
apelacji, orzeczono jak na wstępie.