Wyrok z dnia 12 grudnia 1997 r.
III SZ 4/97


Sąd dyscyplinarny dla radców prawnych, który przed rozpoczęciem po-
siedzenia mógł zapoznać się z treścią notatki służbowej o niemożności stawie-
nia się, prawidłowo wezwanego obwinionego, a mimo to nie rozważył, czy
treść tej notatki uzasadnia uznanie niestawiennictwa za usprawiedliwione,
dopuszcza się rażącego naruszenia przepisów postępowania, które miało
wpływ na wynik sporu.


Przewodniczący SSN: Jerzy Kwaśniewski, Sędziowie SN: Józef Skwierawski,
Andrzej Wróbel (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 12 grudnia 1997 r. sprawy z odwołania
Mariana F. od orzeczenia Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego w Opolu
z dnia 24 września 1997 r. [...] skazującego za czyn z art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 6
lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. Nr 19, poz. 145 ze zm.)


u c h y l i ł zaskarżone orzeczenie i przekazał sprawę Okręgowemu Sądowi
Dyscyplinarnemu w Opolu do ponownego rozpoznania.

U z a s a d n i e n i e


Rzecznik Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w O. w akcie ob-
winienia z dnia 24 marca 1997 r. [...] domagał się ukarania radcy prawnego Mariana
F. za to, że począwszy od 1993 r. do 31 grudnia 1996 r. i nadal nie opłaca składek
na rzecz samorządu radców prawnych, to jest za czyn z art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 6
lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. Nr 19, poz. 145 ze zm.).

Okręgowy Sąd Dyscyplinarny przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w O.
orzeczeniem z dnia 24 września 1997 r. [...] uznał Mariana F. winnym dokonania
zarzucanego mu czynu i za to na podstawie art. 65 ust. 1 pkt 4 ustawy o radcach
prawnych wymierzył mu karę pozbawienia prawa do wykonywania zawodu radcy
prawnego. Sąd ustalił, ze obwiniony od początku 1993 r. nie uiszcza składek na
rzecz samorządu radcowskiego. Po otrzymaniu postanowienia o przedstawieniu za-
rzutów obwiniony wyjaśnił, że nie płacił składek, ponieważ w 1993 r. podjął prowa-
dzenie indywidualnej kancelarii prawniczej. Duże wydatki, które w związku z tym po-
niósł, spowodowały według jego twierdzeń, że nie był w stanie uiszczać składek.
Obwiniony zobowiązał się wprawdzie do uregulowania zaległości i uiszczania bieżą-
cych składek, lecz nie wywiązał się z tego zobowiązania. W świetle zebranego mate-
riału dowodowego wina Mariana F., który przyznał się do popełnienia zarzucanego
mu czynu, nie budzi wątpliwości. Uchylanie się od obowiązku uiszczania składek na
rzecz samorządu radców prawnych stanowi zagrożenie dla realizacji celów i zadań
tego samorządu, bowiem wpływy ze składek są podstawowym źródłem finansowania
jego działalności. Z tego względu uchylanie się od obowiązku płacenia składek na-
leży ocenić jako rażące naruszenie obowiązków radcy prawnego. Postępowanie ob-
winionego, który od czterech lat nie płaci składek na rzecz samorządu radców praw-
nych wyczerpuje znamiona czynu określonego w art. 64 ust. 1 pkt 2 ustawy o rad-
cach prawnych i dlatego Sąd wymierzył mu karę pozbawienia prawa wykonywania
zawodu radcy prawnego uznając, że kara ta jest współmierna do stopnia zawinienia
obwinionego.

W odwołaniu od powyższego orzeczenia Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego
w O. obwiniony zarzucił obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść
orzeczenia, a mianowicie § 32 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
6 kwietnia 1984 r. w sprawie zasad i trybu postępowania dyscyplinarnego w stosunku
do radców prawnych i aplikantów radcowskich (Dz.U. Nr 27, poz. 138 ze zm.)
,,wyrażającą się w ustaleniu okoliczności faktycznych w oparciu o niekompletny ma-
teriał dowodowy ( z wyeliminowaniem dowodu z przesłuchania obwinionego pomimo
usprawiedliwienia swojej nieobecności przez obwinionego) - bez umotywowania ta-
kiego stanowiska w uzasadnieniu orzeczenia" oraz rażącą niewspółmierność kary,
,,polegającą na pominięciu innych rodzajów kar, a zastosowaniu środka najbardziej
represyjnego i niewspółmiernego do rodzaju przewinienia."


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Zgodnie z przepisem § 31 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z
dnia 6 kwietnia 1984 r. w sprawie zasad i trybu postępowania dyscyplinarnego w
stosunku do radców prawnych i aplikantów radcowskich (Dz.U. Nr 27, poz. 138 ze
zm.) nie usprawiedliwione niestawiennictwo obwinionego lub jego obrońcy na roz-
prawę nie stanowi przeszkody do rozpoznania sprawy, chyba że sąd dyscyplinarny
uzna ich obecność za konieczną. Z kolei z przepisu § 32 ust. 5 wynika obowiązek
sądu dyscyplinarnego odroczenia rozprawy w razie niestawiennictwa strony, której
wezwanie nie zostało doręczone lub usprawiedliwionego niestawiennictwa obwinio-
nego. W rozpatrywanej sprawie jest niesporne, że wezwanie obwinionego do osobis-
tego stawiennictwa na rozprawę w dniu 24 września 1997 r. zostało mu prawidłowo
doręczone. Sąd przeoczył jednak, że w aktach sprawy znajdowała się notatka służ-
bowa z dnia 24 września 1997 r. z przeprowadzonej w tym dniu o godz. 9.15 rozmo-
wy telefonicznej z osobą podającą się za Cezara J. radcę prawnego z C., który
twierdząc, iż jest kolegą a zarazem wspólnikiem obwinionego, poinformował, że
Marian F. jest od 22 września 1997 r. ( i nadal) chory, w związku z czym nie może się
stawić na rozprawę dnia 24 września 1997 r. a zaświadczenie lekarskie wysyła
pocztą (zaświadczenie wpłynęło do Sądu dnia 25 września 1997 r.) . Sąd miał moż-
liwość zapoznania się z tą notatką, bowiem zgodnie z protokółem z dnia 24 września
1997 r. rozprawa dyscyplinarna rozpoczęła się o godz. 12.00. Sąd jednakże w ogóle
nie rozważył, czy treść powyższej notatki służbowej uzasadnia uznanie, że niesta-
wiennictwo obwinionego jest usprawiedliwione, co nakazywałoby odroczenie roz-
prawy dyscyplinarnej, czym dopuścił się rażącego naruszenia przepisu § 32 ust. 5
rozporządzenia, a zatem obrazy przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ
na wynik sprawy. Trafnie podkreśla obwiniony, że wskutek nieznajomości jego wy-
jaśnień Sąd nie mógł prawidłowo ustalić okoliczności, które były przyczyną zaległości
w uiszczaniu składek na rzecz samorządu radców prawnych i ocenić stopień za-
winienia w niedopełnieniu powyższego obowiązku. W tej sytuacji zasadny jest także
zarzut rażącej niewspółmierności kary polegającej na zastosowaniu środka najbar-
dziej represyjnego i niewspółmiernego do rodzaju przewinienia.

Biorąc powyższe pod rozwagę Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji
========================================