Wyrok z dnia 6 lipca 2005 r.
III PK 52/05

1. Odprawa przewidziana w art. 12 ustawy z dnia 3 marca 2000 r. o wyna-
gradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi (Dz.U. Nr 26,
poz. 306 ze zm.) może być przyznana w umowie o pracę.
2. Przepis art. 18 § 3 k.p. dotyczy równego traktowania w zatrudnieniu w
umowach o pracę i nie może być naruszony przez nierówne traktowanie pra-
cowników w postanowieniach układu zbiorowego pracy w zakresie nabycia
prawa do nagrody jubileuszowej.

Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Jerzy Kwaśniewski, Maria Tyszel.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 6 lipca 2005 r. sprawy z
powództwa Krzysztofa S. przeciwko Zakładom Mięsnym ,,Ł." SA w Ł. o nagrodę jubi-
leuszową i odprawę pieniężną, na skutek kasacji strony pozwanej od wyroku Sądu
Apelacyjnego w Lublinie z dnia 2 grudnia 2004 r. [...]

o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e


Pozwane Zakłady Mięsne ,,Ł." SA w Ł., w sprawie z powództwa Krzysztofa S.
o odprawę pieniężną i wyrównanie nagrody jubileuszowej, wniosły kasację od wyroku
Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 2 grudnia 2004 r. [...]. Zaskarżonym wyrokiem
oddalono apelację pozwanego od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie zasądzają-
cego na rzecz powoda 29.559,33 zł odprawy pieniężnej i 17.484,33 zł tytułem wy-
równania nagrody jubileuszowej - obie kwoty z ustawowymi odsetkami oraz koszty
procesu.

W kasacji strona pozwana zarzuciła naruszenie - w odniesieniu do odprawy -
art. 379 § 1 i art. 17 w związku z art. 629 k.s.h., art. 5 k.p. i pkt 5 umowy o pracę oraz
- w stosunku do wyrównania różnicy nagrody jubileuszowej - naruszenie art. 6 ust. 1 i
2 załączników nr 1 i 2 do zakładowego układu zbiorowego pracy oraz art. 8 i art. 18 §
3 k.p. Zarzucono także naruszenie art. 233 § 1 i art. 328 § 2 k.p.c.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Kasacja jest nieuzasadniona. Prawo powoda do odprawy jest określone
ustawą, uchwałą nadzwyczajnego walnego zgromadzenia akcjonariuszy strony po-
zwanej oraz umową o pracę. Do powoda, będącego członkiem zarządu pozwanej
Spółki, miała zastosowanie ustawa z dnia 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób
kierujących niektórymi podmiotami prawnymi (Dz.U. Nr 26, poz. 306 ze zm.). Jak
stanowi art. 12 tej ustawy, w razie odwołania ze stanowiska lub rozwiązania umowy o
pracę przez podmiot zatrudniający, z innych przyczyn niż naruszenie podstawowych
obowiązków ze stosunku zatrudnienia, osobom określonym w art. 2 (co dotyczy po-
woda) może być przyznana odprawa w wysokości nie wyższej niż trzykrotność wy-
nagrodzenia miesięcznego. Z tego przepisu nie wynikało prawo powoda do spornej
odprawy, gdyż zależało ono od stanowiska pracodawcy. Zgodnie z § 25 pkt 19 i 20
statutu Spółki, wynagrodzenie członków zarządu ustala walne zgromadzenie akcjo-
nariuszy. Uchwała nr 1 nadzwyczajnego walnego zgromadzenia akcjonariuszy z dnia
30 sierpnia 2000 r. stanowiła, że w razie odwołania ze stanowiska lub rozwiązania
umowy o pracę z innych przyczyn niż naruszenie podstawowych obowiązków wyni-
kających ze stosunku zatrudnienia, członkom zarządu może być przyznana odprawa
w wysokości nie wyższej niż trzykrotność wynagrodzenia miesięcznego. Także więc
odprawa uregulowana w tej uchwale miała charakter fakultatywny. Prawo powoda do
odprawy wynika natomiast z pkt 5 umowy o pracę, według którego: ,,inne warunki
zatrudnienia 3 miesięczna odprawa, zgodnie z uchwałą [...] z 30.08.2000 r." Zdaniem
pozwanej Spółki ustalenie Sądu, że z tego postanowienia wynika prawo powoda do
odprawy, narusza art. 233 k.p.c. Sąd nie rozważył bowiem odpowiednio zeznań
świadków w przedmiocie tego postanowienia umowy. Następstwem tego było naru-
szenie przepisów art. 17 i art. 379 § 1 k.s.h. w związku z at. 629 k.s.h., gdyż do na-
bycia przez powoda prawa do odprawy konieczna była uchwała rady nadzorczej.

Wywody kasacji w tym zakresie są niejasne. Nie wiadomo, czy kwestionuje się
w niej tylko ustalenie faktyczne, że punkt 5 umowy o pracę przyznaje powodowi
prawo do odprawy, czy zarzut dotyczy w ogóle niedopuszczalności zamieszczenia w
umowie takiego postanowienia. Ta druga kwestia odnoszona jest bowiem nie w czę-
ści kasacji zatytułowanej ,,uzasadnienie podstaw kasacyjnych", lecz w części o na-
zwie ,,przedstawienie okoliczności uzasadniających rozpoznanie kasacji (art. 3933 § 1
pkt 3 k.p.c.)". Nawet jednak przy przyjęciu, iż stanowi to uzasadnienie podstawy ka-
sacyjnej, to ten zarzut jest bezpodstawny. Sąd ocenił zeznania świadków bez na-
ruszenia art. 233 k.p.c. Poza tym w kasacji nie postawiono zarzutu naruszenia art. 65
k.c. (w związku z art. 300 k.p.), czyli przepisu określającego sposób wykładni
oświadczeń woli. Sąd Najwyższy rozpoznaje sprawę w granicach kasacji i jej pod-
staw (art. 39311 § 1 k.p.c.). Nie może więc w niniejszej sprawie dokonać innej wy-
kładni punktu 5 umowy niż to uczyniły Sądy, a samo brzmienie tego postanowienia
jest niesporne.

W odniesieniu do dopuszczalności umownego określenia prawa do odprawy
wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 czerwca 2004 r., III PK 21/04
(OSNP 2005 nr 4, poz. 51). W tezie stwierdził, że z art. 12 ustawy z dnia 3 marca
2000 r. nie wynika zakaz przyznania pracownikowi prawa do odprawy w razie odwo-
łania ze stanowiska lub rozwiązania umowy o pracę. Z uzasadnienia wynika, że cho-
dzi o przyznanie odprawy w umowie o pracę. Sprawa toczyła się z powództwa
członka zarządu (prezesa) tego samego pozwanego pracodawcy i opierała się na
analogicznym stanie prawnym oraz faktycznym. W uzasadnieniu zaskarżonego wy-
roku Sąd Apelacyjny powołał się na ten wyrok Sądu Najwyższego, bez szczegóło-
wego przedstawienia argumentów Sądu Najwyższego i ich oceny. Zdaniem wnoszą-
cego kasację narusza to art. 328 § 2 k.p.c. Ten zarzut jest nietrafny dlatego, że zo-
stał postawiony przez stronę, która zna motywy rozstrzygnięcia Sądu Najwyższego,
jako że była stroną w sprawie rozpoznanej przez Sąd Najwyższy, a sprawa dotyczyła
takiego samego stosunku prawnego. Akceptujące odwołanie się do wyroku Sądu
Najwyższego jest dla tej strony wystarczająco informacyjne. Nie może skutecznie
zarzucić naruszenia art. 328 § 2 k.p.c., polegającego na akceptującym odwołaniu się
sądu do dotyczącego takiej samej sprawy wyroku Sądu Najwyższego, bez szczegó-
łowego przytoczenia jego argumentów, ta strona, która była stroną także w sprawie
rozpoznanej przez Sąd Najwyższy. Sąd Najwyższy podziela pogląd przedstawiony w
powołanym wyroku z dnia 8 czerwca 2004 r. Przepis art. 12 ustawy z dnia 3 marca
2000 r. nie określa bowiem, w jaki sposób ma nastąpić przyznanie odprawy, nie jest
zatem wyłączony sposób umowny. Sens tej regulacji sprowadza się do zakazu
ukształtowania prawa do odprawy w wysokości wyższej niż trzykrotność wynagro-
dzenia miesięcznego. Pozostawienie przyznania prawa do odprawy wyłącznie uzna-
niu pracodawcy, i to po rozwiązaniu przez niego stosunku pracy, przenosiłoby oma-
wianą odprawę raczej w sferę fikcji.

Kończąc rozważania dotyczące odprawy trzeba stwierdzić, że skoro prawo do
niej wynikało z umowy o pracę, której ważność nie jest kwestionowana, to nie mogły
być naruszone przepisy Kodeksu spółek handlowych, mające zastosowanie przy
przyjęciu, że odprawę może przyznać tylko pracodawca jednostronnym oświadcze-
niem woli.

Także nie są zasadne zarzuty kasacji dotyczące nagrody jubileuszowej. Po-
wód nabył do niej prawo już po odwołaniu go z zarządu. Strona pozwana nie kwe-
stionowała prawa powoda do tej nagrody i wypłaciła ją według najwyższej stawki wy-
nagrodzenia przewidzianego dla dyrektora do spraw zaopatrzenia surowcowego.
Twierdzi się w kasacji, że powód będąc członkiem zarządu wykonywał także tę funk-
cję dyrektorską i pełnił ją nadal po odwołaniu z zarządu. Dlatego zgodnie z zakłado-
wym układem zbiorowym, stawka zaszeregowania właściwa dla tego stanowiska,
powinna być podstawą do ustalenia wysokości nagrody jubileuszowej. Układ zbioro-
wy stanowi bowiem, że podstawą wyliczenia tej nagrody jest wynagrodzenie zasad-
nicze. Stosowanie wynagrodzenia członka zarządu narusza art. 8 k.p. oraz świadczy
o nierównym traktowaniu pracowników, sprzecznie z art. 18 § 3 k.p.

Rozpoznawanie tych zarzutów należy rozpocząć od stwierdzenia, że powód
nabył prawo do nagrody jubileuszowej na podstawie zakładowego układu zbiorowe-
go pracy. W dniu, gdy spełnił warunki wymagane do jej nabycia nie był już członkiem
zarządu i nie miało do niego zastosowania wyłączenie stosowania tego układu prze-
widziane w art. 24126 § 2 k.p., dotyczące wynagrodzenia osób zarządzających zakła-
dem pracy w imieniu pracodawcy. Ustalone od kilku lat orzecznictwo Sądu Najwyż-
szego przyjmuje, że nagroda jubileuszowa, gdy są ustalone warunki nabycia do niej
prawa, jest wynagrodzeniem w rozumieniu tego przepisu (jest premią). Powód nie był
jednakże już osobą zarządzającą zakładem pracy w imieniu pracodawcy.

W odniesieniu do nagrody jubileuszowej sporna jest jedynie kwestia podstawy
obliczenia jej wysokości. Zdaniem Sądu Najwyższego jest nią wynagrodzenie powo-
da ustalone w umowie o pracę na stanowisku członka zarządu. Po odwołaniu powo-
da z zarządu nie wykonywał on pracy z uwagi na chorobę, a następnie wypowiedzia-
no mu umowę o pracę. Nie ma więc żadnych podstaw do przyjęcia, iż strony w spo-
sób dorozumiany zmieniły umowę o pracę w ten sposób, iż powód zgodził się na wy-
konywanie pracy dyrektora - a nie członka zarządu - za niższym wynagrodzeniem.
Po odwołaniu z zarządu powód nie mógł faktycznie wykonywać pracy dyrektora,
gdyż w ogóle nie wykonywał pracy. Pozwany sam stwierdza, że nie mógł w tym
okresie zmienić powodowi warunków umowy o pracę. Byłoby to sprzeczne z art. 41
w związku z art. 42 § 1 k.p.

Powód rzeczywiście był w korzystnej sytuacji, gdyż nie będąc już członkiem
zarządu nabył prawo do nagrody jubileuszowej z mocy układu zbiorowego pracy, a
ponieważ jego wynagrodzenie nie zostało zmienione, to podstawą obliczenia tej na-
grody było wynagrodzenie członka zarządu. Nie oznacza to jednak, że skorzystanie z
tej sytuacji usprawiedliwia zarzut nadużycia prawa (art. 8 k.p.), bliżej zresztą nieuza-
sadniony w kasacji. Zarzut ten łączony jest z zarzutem naruszenia art. 18 § 3 k.p., tj.
naruszeniem polegającym na nierównym traktowaniu pracowników. Wobec ogółu
pracowników podstawą obliczenia nagrody jest bowiem płaca zasadnicza określona
zgodnie z układem zbiorowym, a wobec powoda zastosowano wynagrodzenie mie-
sięczne ustalone na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 3 marca 2000 r. o wyna-
gradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi. Ten przepis (art. 18 §
3 k.p.) nie mógł być naruszony z dwóch przyczyn. Po pierwsze, nakazuje on równe
traktowanie w umowach o pracę, a w rozpoznawanej sprawie chodzi o prawo wyni-
kające z układu zbiorowego pracy. Po drugie, w czasie nabycia przez powoda prawa
do nagrody przepis ten dotyczył równego traktowania tylko ze względu na płeć, co
nie jest podnoszone w kasacji. Innych kryteriów równości w zatrudnieniu dotyczy on
dopiero od dnia 1 stycznia 2004 r. (art. 1 pkt 5 w związku z art. 20 ustawy z dnia 14
listopada 2003 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych innych
ustaw, Dz.U. Nr 213, poz. 2081).

Z tych względów na podstawie art. 39312 k.p.c. orzeczono jak w sentencji.
========================================