Wyrok z dnia 19 października 2006 r.
III KRS 5/06

Dopuszczalny jest kolejny wniosek o wyrażenie przez Krajową Radę Są-
downictwa zgody na dalsze zajmowanie stanowiska sędziego po ukończeniu
65 roku życia, który powinien być złożony najpóźniej na sześć miesięcy przed
upływem okresu, na jaki sędzia uzyskał zgodę Rady w wyniku rozpoznania po-
przedniego wniosku (art. 69 § 1 i 3 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o
ustroju sądów powszechnych, Dz.U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.).

Przewodniczący SSN Jerzy Kwaśniewski, Sędziowie SN: Józef Iwulski (spra-
wozdawca), Andrzej Wróbel.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 października 2006 r.
sprawy z odwołania Andrzeja Jacka G. od uchwały Krajowej Rady Sądownictwa [...]
z dnia 7 czerwca 2006 r. w sprawie odmowy wyrażenia zgody na dalsze zajmowanie
stanowiska sędziego

o d d a l i ł odwołanie.

U z a s a d n i e n i e

Krajowa Rada Sądownictwa uchwałą [...] z dnia 7 czerwca 2006 r. na podsta-
wie art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa
(Dz.U. Nr 100, poz. 1082 ze zm.; dalej ustawa o KRS) i art. 69 § 1 ustawy z dnia 27
lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.;
dalej Prawo o u.s.p.) postanowiła nie wyrazić zgody na dalsze zajmowanie stanowi-
ska sędziego przez Andrzeja Jacka G. sędziego Sądu Rejonowego w B. W uzasad-
nieniu Krajowa Rada Sądownictwa wskazała, że w uchwale z dnia 19 maja 2005 r.
wyraziła zgodę na dalsze zajmowanie przez zainteresowanego stanowiska sędziego
na okres do dnia 4 października 2006 r. Sędzia w dniu 27 kwietnia 2006 r. złożył ko-
lejny wniosek o udzielenie zgody na dalsze zajmowanie stanowiska sędziego przez
okres trzech lat, ale przekroczony został termin wynikający z art. 69 § 3 Prawa o
u.s.p.
Odwołanie od tej uchwały wniósł sędzia Andrzej Jacek G., zarzucając sprzecz-
ność zaskarżonej uchwały z art. 69 § 3 Prawa o u.s.p. Sędzia, domagając się uchyle-
nia zaskarżonej uchwały i przekazania sprawy Krajowej Radzie Sądownictwa do po-
nownego rozpoznania, wniósł o przedstawienie przez Sąd Najwyższy Trybunałowi
Konstytucyjnemu pytania prawnego co do zgodności § 29 ust. 2 rozporządzenia Pre-
zydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 grudnia 2001 r. w sprawie szczegóło-
wego trybu działania Krajowej Rady Sądownictwa oraz postępowania przed Radą
(Dz.U. Nr 152, poz. 1725) z art. 12 ust. 6 ustawy o KRS w związku z art. 69 § 1 i 3
Prawa o u.s.p oraz z art. 92 ust. 1 Konstytucji RP. W ocenie skarżącego, art. 69 § 3
Prawa o u.s.p. nie może stanowić wystarczającej podstawy do negatywnego rozpo-
znania jego wniosku, gdyż ,,w hierarchicznym systemie źródeł prawa brak jest normy,
która mogłaby znaleźć uzasadnienie jako zgodna z art. 92 ust. 1 Konstytucji RP" do
rozpoznania jego wniosku w sposób zaprezentowany w zaskarżonej uchwale. Prze-
pis art. 69 § 3 Prawa o u.s.p., zdaniem odwołującego się, dotyczy tylko złożenia
pierwszego wniosku o wyrażenie zgody na dalsze zajmowanie stanowiska sędziego,
natomiast brak jest jakiegokolwiek ustawowego uregulowania co do konieczności
zachowania terminów dla złożenia dalszych wniosków, zaś ,,dotychczasowa praktyka
orzecznicza nie budzi wątpliwości, że dalsze przedłużanie prawa zajmowania stano-
wiska jest dopuszczalne aż do ukończenia 70 roku życia". Skarżący wskazał po-
nadto, że sędzia posiada ustawowo zagwarantowane prawo do zajmowania swego
stanowiska do ukończenia 70 roku życia.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 69 § 1 Prawa o u.s.p., sędzia przechodzi w stan spoczynku z
dniem ukończenia 65 roku życia, chyba że Krajowa Rada Sądownictwa na wniosek
sędziego, po zasięgnięciu opinii kolegium właściwego sądu, wyrazi zgodę na dalsze
zajmowanie stanowiska, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez sędziego 70 roku
życia. Zasadą jest więc przejście sędziego w stan spoczynku z dniem ukończenia 65
roku życia, a możliwość dalszego pozostawania na stanowisku powinna być trakto-
wana jako wyjątek (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 czerwca 2003 r.,
III AO 25/02, OSNP 2004 nr 13, poz. 236). Dalsze zajmowanie stanowiska sędziego
(nie dłużej niż do ukończenia przez sędziego 70 roku życia) uzależnione jest od
zgody wyrażonej przez Krajową Radę Sądownictwa na wniosek sędziego. Złożenie
przez sędziego wniosku jest więc materialnoprawną przesłanką uchwały Krajowej
Rady Sądownictwa wyrażającej zgodę na dalsze zajmowanie stanowiska sędziego
po ukończeniu 65 roku życia. Inaczej mówiąc, Rada nie może podjąć takiej uchwały z
urzędu, czy na wniosek innego podmiotu. Według art. 69 § 3 Prawa o u.s.p., wniosek
sędziego o wyrażenie zgody na dalsze zajmowanie stanowiska po ukończeniu 65
roku życia (o którym mowa w art. 69 § 1 Prawa o u.s.p.) składa się do Krajowej Rady
Sądownictwa najpóźniej na sześć miesięcy przed ukończeniem przez sędziego 65
roku życia. Zachowanie tego terminu również jest materialnoprawną przesłanką po-
zytywnej uchwały Krajowej Rady Sądownictwa, a jego przywrócenie jest niemożliwe
(wyroki Sądu Najwyższego z dnia 4 listopada 2003 r., III KRS 4/03, OSNP 2004 nr
16, poz. 291 oraz z dnia 14 grudnia 2004 r., III KRS 8/04, OSNP 2005 nr 14, poz.
219).
Z literalnego odczytania treści art. 69 § 1 i 3 Prawa o u.s.p. (ścisła wykładnia
językowa) wynika, że wniosek o wyrażenie zgody na dalsze zajmowanie stanowiska
można złożyć tylko jeden raz. Stwierdzenie w art. 69 § 3 Prawa o u.s.p., że wniosek
taki (o którym mowa w art. 69 § 1 Prawa o u.s.p.) należy złożyć na sześć miesięcy
przed ukończeniem przez sędziego 65 roku życia oznacza, iż nie można takiego
wniosku powtórzyć, gdyż byłby on wówczas składany po ukończeniu 65 roku życia.
Gdyby więc poprzestać na takiej ścisłej, językowej wykładni (za czym opowiada się
skarżący), to w ogóle niedopuszczalny byłby powtórny (kolejny) wniosek sędziego,
choćby złożony przed ukończeniem 70 roku życia. Taka wykładnia byłaby jednak nie-
funkcjonalna i przeciwko niej przemawiają względy celowościowe (życiowe). Warunki
funkcjonowania sądów oraz sytuacja osobista sędziego są zmienne w czasie. Dla-
tego przyjęcie możliwości ostatecznego rozstrzygania o przedłużeniu okresu zajmo-
wania stanowiska tylko jeden raz, na samym początku, bez możliwości uwzględnie-
nia całego okresu 5 lat, jest nieracjonalne. Praktyka potwierdza występowanie przy-
padków, w których sędzia kończący 65 rok życia jest przejściowo w gorszym stanie
zdrowia albo w tym momencie nie występuje stan uzasadniający interes służby (wy-
miaru sprawiedliwości) w przedłużeniu zajmowania stanowiska, wobec czego Kra-
jowa Rada Sądownictwa wyraża zgodę na zajmowanie stanowiska przez stosunkowo
krótki okres (np. przez rok), nie uwzględniając wniosku o wyrażenie zgody na cały
okres pięcioletni, po czym sytuacja sędziego albo sądu zmienia się. Przemawia to za
uznaniem dopuszczalności złożenia i uwzględnienia powtórnego (kolejnego) wniosku
o wyrażenie zgody na dalsze zajmowanie stanowiska sędziego. Taka wykładnia jest
usprawiedliwiona także uwzględnieniem, że z art. 69 § 1 Prawa o u.s.p. wynika, iż
sędzia może uzyskać zgodę na dalsze zajmowanie stanowiska aż do ukończenia
przez niego 70 roku życia. Jeżeli więc pierwszy wniosek sędziego nie sięga tej gra-
nicy wiekowej albo też pierwsza uchwała Rady wyraża zgodę na dalsze zajmowanie
stanowiska sędziego do osiągnięcia niższego wieku, to należy przyjąć dopuszczal-
ność złożenia przez sędziego kolejnego wniosku, a przede wszystkim możliwość
jego uwzględnienia przez Radę (oczywiście na okres do ukończenia przez sędziego
70 roku życia).
Taka rozszerzająca wykładnia art. 69 § 1 Prawa o u.s.p., przez dopuszczenie
możliwości składania kolejnych wniosków o wyrażenie zgody na dalsze zajmowanie
stanowiska sędziego, powoduje powstanie problemu sprowadzającego się do pyta-
nia, czy złożenie tego kolejnego wniosku jest ograniczone terminem, skoro art. 69 §
3 Prawa o u.s.p. dotyczy wyraźnie tylko wniosku składanego po raz pierwszy. W oce-
nie Sądu Najwyższego, przepis ten ma także zastosowanie do kolejnych wniosków o
wyrażenie zgody na dalsze zajmowanie stanowiska sędziego. Wprowadzenie tego
terminu nie stanowi tylko ograniczenia sędziów w możliwości składania takich wnio-
sków, ale jest także uzasadnione interesem służby (wymiaru sprawiedliwości).
Uwzględnienie tego interesu wymaga ustanowienia odpowiedniego terminu wyprze-
dzającego ewentualne dalsze zajmowanie stanowiska przez sędziego, zwłaszcza że
w przypadku złożenia tego wniosku sędzia pozostaje w służbie do czasu zakończe-
nia postępowania, w tym postępowania przed Sądem Najwyższym (art. 69 § 3 zda-
nie drugie Prawa o u.s.p.). W tym czasie niemożliwe jest wdrożenie procedury
obsadzenia wolnego stanowiska sędziowskiego. Organy administracji sądowej po-
winny więc z odpowiednim wyprzedzeniem uzyskać informację o tym, czy sędzia za-
mierza złożyć wniosek, czy też nie będzie go składał. Nadto, a może przede wszyst-
kim, uznanie, że złożenie pierwszego wniosku byłoby uzależnione od zachowania
terminu, a takiego ograniczenia nie byłoby przy kolejnym wniosku, oznaczałoby nie-
równe traktowanie bez usprawiedliwionej przyczyny podmiotów znajdujących się w
takiej samej sytuacji. Prowadzi to do uznania, że do kolejnego wniosku sędziego o
wyrażenie zgody na dalsze zajmowanie stanowiska, należy stosować odpowiednio
art. 69 § 3 Prawa o u.s.p. Taki (kolejny) wniosek należy więc złożyć najpóźniej na
sześć miesięcy przed upływem okresu, na który sędzia uzyskał zgodę Krajowej Rady
Sądownictwa w wyniku rozpoznania pierwszego wniosku.
Uzależnienie od zachowania terminu określonego w odpowiednio stosowanym
art. 69 § 3 Prawa o u.s.p. możliwości złożenia kolejnego wniosku o wyrażenie zgody
na dalsze zajmowanie stanowiska sędziego i jego uwzględnienia przez Krajową
Radę Sądownictwa, wynika więc z prawidłowej wykładni przepisów ustawowych. Ter-
min ten nie został ustanowiony w § 29 ust. 2 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypo-
spolitej Polskiej z dnia 22 grudnia 2001 r. Przepisowi temu należy przypisać wyłącz-
nie znaczenie informacyjne i porządkowe. Przykładowo, w powiązaniu z § 28 ust. 1
zdanie drugie tego rozporządzenia, oznacza on, że także dla zachowania terminu do
złożenia kolejnego wniosku decydująca jest data złożenia wniosku przez sędziego
prezesowi właściwego sądu, a rozpatrywanie takiego wniosku następuje według pro-
cedury właściwej dla rozpoznania pierwszego wniosku. Przy tego rodzaju wykładni
nie zachodzi wykroczenie w rozporządzeniu wykonawczym poza granice upoważnie-
nia ustawowego (art. 92 ust. 1 Konstytucji RP) ani sprzeczność przepisów tego roz-
porządzenia z ustawą (podobny kierunek wykładni przedstawił już Sąd Najwyższy w
wyroku z dnia 19 marca 2003 r., III KRS 7/02, OSNP 2004 nr 6, poz. 110).
Wobec tego odwołanie podlegało oddaleniu na podstawie art. 39814 k.p.c. w
związku z art. 13 ust. 6 ustawy o KRS.
========================================