20.

Wyrok z dnia 3 marca 1994 r.
III ARN 8/94

Nawet oczywisto ć naruszenia prawa nie jest wystarczajšcš przesłankš
do uznania, że zaskarżony rewizjš nadzwyczajnš wyrok rażšco narusza prawo
w rozumieniu art. 417 § 1 k.p.c. Za rażšce należy uznać tylko takie naruszenie
prawa w wyniku którego, powstajš skutki niemożliwe do zaakceptowania z
punktu widzenia praworzšdno ci.

Przewodniczšcy SSN: Walery Masewicz, Sędziowie SN: Adam Józefowicz,
Jerzy Kwa niewski, Janusz Łętowski (sprawozdawca), Andrzej Wróbel,

Sšd Najwyższy z udziałem prokuratora Waldemara Grudzieckiego, po
rozpoznaniu w dniu 3 marca 1994 r. sprawy ze skargi Ryszarda W. na decyzję
Wojewody Przemyskiego z dnia 31 sierpnia 1992 r., [...], w przedmiocie
pozwolenia
na budowę budynku gospodarczego na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra
Sprawiedliwo ci [...] od wyroku Naczelnego Sšdu Administracyjnego-O rodek
Zamiejscowy w Krakowie z dnia 23 wrze nia 1993 r. [...]

o d d a l i ł rewizję nadzwyczajnš.

U z a s a d n i e n i e

Minister Sprawiedliwo ci wniósł w dniu 26 stycznia 1994 r. rewizję nadzwy-

czajnš od wyroku Naczelnego Sšdu Administracyjnego-O rodek Zamiejscowy w
Krakowie z dnia 23 wrze nia 1993 r. [...],wydanego w sprawie ze skargi Ryszarda
W. na decyzję Wojewody Przemyskiego z dnia 31 sierpnia 1992 r. [...] w przedmio-

cie pozwolenia na budowę budynku gospodarczego. Powyższemu wyrokowi zarzucił
rażšce naruszenie prawa, w szczególno ci art. 5 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 20
pa dziernika 1974 r. Prawo budowlane (Dz. U. Nr 38, poz. 229 ze zm.) oraz § 12 i
13 rozporzšdzenia Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony
rodowiska z dnia 3 lipca 1980 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny
odpowiadać budynki (Dz. U. Nr 17, poz. 62). w konsekwencji wniósł o uchylenie
zaskarżonego wyroku i o przekazanie sprawy Naczelnemu Sšdowi
Administracyjnemu-O rodek Zamiejscowy w Krakowie do ponownego rozpoznania.
Stan faktyczny sprawy przedstawiał się następujšco:
Wojewoda Przemyski, po kilkakrotnym rozpatrzeniu sprawy, decyzjš z dnia
31 sierpnia 1992 r. z powołaniem się na przepisy art. 138 § 1 pkt 2 k.p.a. oraz
art.
28, 29, 53 i 54 Prawa budowlanego i §§ 43, 44 ust. 1 i 48 rozporzšdzenia
Ministra
Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony rodowiska z dnia 20 lutego 1975
r.
w sprawie nadzoru urbanistyczno - budowlanego (Dz.U. Nr 8, poz. 48 ze zm.)
uchylił
decyzję Wójta Gminy D. z dnia 15 czerwca 1992 r. odmawiajšcš Kazimierzowi O.
pozwolenia na budowę budynku gospodarczo-garażowego na działce [...] w
miejscowo ci [...] i orzekł o udzieleniu pozwolenia na budowę tegoż budynku.
Organ
odwoławczy nie podzielił stanowiska wyrażonego w decyzji organu I instancji
odno nie kolizji projektowanego obiektu z wymogami okre lonymi w § 12 ust. 1 i 2
rozporzšdzenia Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony rodowiska
z dnia 3 lipca 1980 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać
budynki (Dz. U. nr. 17, poz. 62). Zdaniem organu odwoławczego w zwišzku z
istniejšcym zainwestowaniem działki inwestora nie ma innej możliwo ci
lokalizacji
przedmiotowego obiektu niż ta wskazana na planie zagospodarowania. Wskazana
przez inwestora lokalizacja obiektu została poza tym pozytywnie zaopiniowana
przez
Wojewódzkš Komendę Straży Pożarnej w Przemy lu oraz przez Zakład Energety-

czny w Zamo ciu.
Skarga Ryszarda W.-wła ciciela sšsiedniej nieruchomo ci-na tę decyzję
została oddalona zaskarżonym wyrokiem Naczelnego Sšdu Administracyjnego. W
ocenie Sšdu usytuowanie inwestycji Kazimierza O. w niczym nie narusza praw
skarżšcego, skoro sporny obiekt ma być usytuowany naprzeciw takiego samego
budynku inwentarskiego skarżšcego, wybudowanego także z materiałów niepalnych
oraz ze cianš oddzielenia przeciwpożarowego. Skoro poza tym projektowany
budynek ma być budynkiem gospodarczo-garażowym, to-zdaniem Sšdu-na takie
usytuowanie go, jak to okre lono w zaskarżonej decyzji, pozwala także § 13
rozporzšdzenia z dnia 3 lipca 1980 r.
W ocenie rewidujšcego powyższy wyrok rażšco narusza powołane wyżej
przepisy prawa. Zgodnie ze stanowiskiem Ministra Sprawiedliwo ci przepisy
rozporzšdzenia Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony rodowiska
z dnia 3 lipca 1980 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać
budynki (Dz. U. Nr 17, poz. 62) okre lajš w Dziale 2 dwa rodzaje wymogów
odległo ciowych sytuowania budynków mieszkalnych i gospodarczych na działkach
zagrodowych oraz wolnostojšcych jednorodzinnych domów mieszkalnych.
Przewidujš mianowicie minimalne normy odległo ciowe projektowanych budynków w
odniesieniu do istniejšcej już zabudowy na działkach oraz do granic sšsiednich
działek. O ile chodzi o wymóg odległo ciowy sytuowania budynku w odniesieniu do
granic sšsiednich działek, to został on w sposób precyzyjny okre lony w § 12
ust. 1 i
2 powołanego rozporzšdzenia. Stosownie do uregulowania zawartego w § 12 ust. 1
budynki mieszkalne oraz gospodarcze mogš być sytuowane w zasadzie w odległo ci
co najmniej 4 m od granic działki. W przypadku, gdy ciana budynku od strony
sšsiedniej działki nie ma otworów okiennych lub drzwiowych, odległo ć ta może
być
zmniejszona do 3 m. Dalsze zmniejszenie minimalnej odległo ci dozwolone jest
tylko wówczas, gdy na działce sšsiedniej istnieje zabudowa w odległo ci większej
niż
4 m, lecz wówczas odległo ć między budynkiem istniejšcym a projektowanym
powinna wynosić co najmniej 8 m (§ 12 ust. 2).
Wedle wywodów rewizji nadzwyczajnej w sprawie niniejszej bezsporne jest,
że zaaprobowana zaskarżonym wyrokiem decyzja Wojewody Przemyskiego udzieliła
pozwolenia na usytuowanie budynku gospodarczo-garażowego w odległo ci 1,5 m
od granicy z działkš skarżšcego oraz w odległo ci 3 m od jego budynku
inwentarsko-składowego. W takiej sytuacji oczywiste jest, że tego rodzaju
lokalizacja
przedmiotowego obiektu budowlanego nie spełnia żadnego z wymogów
przewidzianych w § 12 ust. 1 i 2 rozporzšdzenia. Nie sposób się też zgodzić ze
stanowiskiem Sšdu, iż usytuowanie obiektu w odległo ci 1,5 m od granicy działki
spełnia wymóg okre lony w § 13 rozporzšdzenia. Przepis ten będšcy wyjštkiem od
zasad okre lonych w § 12 (o czym wiadczy m.in. wymóg uzyskania zgody od
terenowego organu administracji państwowej) dopuszcza sytuowanie bezpo rednio
przy granicy działki budynku gospodarczego, przy spełnieniu okre lonych w nim
warunków. Zarówno wykładnia gramatyczna jak i celowo ciowa tego przepisu nie
może jednak uzasadniać stanowiska, że skoro dopuszcza on możliwo ć sytuowania
budynków gospodarczych bezpo rednio przy granicy działki, to z tego ma wynikać,
że tym bardziej dozwala on na sytuowanie takiego obiektu w odległo ciach
mniejszych aniżeli okre lone § 12 ust. 1 i 2. Dopuszczalno ć sytuowania budynków
gospodarczych bezpo rednio przy granicy działki ma bowiem swoje racjonalne i
pragmatyczne umotywowanie. Zezwala bowiem na zabudowę "zbli niaczonš",
zezwalajšcš wła cicielom sšsiednich działek na optymalne ich wykorzystanie w
procesie inwestycyjnym. Jest za oczywiste, że usytuowanie obiektu budowlanego w
odległo ci np. 1,5 m jak w sprawie niniejszej, nie tylko, że nie pozwoli na
optymalne
wykorzystanie sšsiedniej działki w jej prawidłowej zabudowie, lecz wręcz w
znakomity sposób je utrudni, zmuszajšc jej wła ciciela do usytuowania swojego
budynku gospodarczego w odległo ci 6,5 m od granicy działki (§ 12 ust. 2).
Wedle poglšdu rewidujšcego oznacza to niewštpliwie ograniczenie uprawnień
własno ciowych wła ciciela sšsiedniej działki w zakresie rozporzšdzenia niš na
cele
inwestycyjne, kolidujšce z ustawowymi gwarancjami zawartymi m.in. w art. 140 kc,
a
także godzšce w zasadę ochrony uzasadnionych interesów osób trzecich (art. 5
ust.
1 pkt 6 Prawa budowlanego).
Rewizja nadzwyczajna wywodzi ponadto, iż przepisy prawa budowlanego
należš do bezwzględnie obowišzujšcych i w konsekwencji okre lonymi w nich
wymogami zwišzane sš nie tylko strony postępowania administracyjnego, lecz w
takim samym stopniu organy je stosujšce. Stšd też organ odwoławczy nie był
władny, bez uprzedniego dokonania odstępstwa od przepisów techniczno-budowla-

nych lub norm wydanych w trybie art. 10 Prawa budowlanego, udzielić pozwolenia
na budowę z oczywistym naruszeniem wymogów odległo ciowych okre lonych w
Dziale 2 rozporzšdzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny
odpowiadać budynki. W żadnym za wypadku nie można uznać za zasadny
argumentu majšcego przemawiać za konieczno ciš takiej lokalizacji przedmiotowe-

go budynku istniejšcym zainwestowaniem działki inwestora, w sytuacji, gdy
zainwestowanie to ma oczywiste znamiona samowoli budowlanej.

Sšd Najwyższy zważył, co następuje:

Zgodnie z wyra nie brzmišcym przepisem art. 417 § 1 k.p.c. Sšd Najwyższy
może uwzględnić rewizję nadzwyczajnš tylko wówczas, gdy zaskarżony wyrok
rażšco narusza prawo. Pojęcie "rażšcego naruszenia" prawa było już wielokrotnie
wyja niane w orzecznictwie. W wietle wielu orzeczeń zarówno Sšdu Najwyższego
jak i Naczelnego Sšdu Administracyjnego (por. m.in. rekapitulujšcy owo
orzecznic-

two wyrok Sšdu Najwyższego z 18 listopada 1993 r. w sprawie III ARN 56/93)
rysuje
się wyra nie stanowisko, zgodnie z którym rażšcym naruszeniem prawa jest tylko
takie jego naruszenie, w wyniku którego powstajš skutki niemożliwe do
zaakceptowania z punktu widzenia praworzšdno ci. Nawet oczywisto ć naruszenia
prawa nie jest wystarczajšcym warunkiem, by tylko z tego względu uznać to
naruszenie za rażšce. Różni się ono bowiem od zwykłego naruszenia prawa
cechami, które powodujš, że nie jest możliwe zaakceptowanie decyzji, jako aktu
wydanego przez organy praworzšdnego państwa (orzeczenie Naczelnego Sšdu
Administracyjnego z dnia 26 lipca 1987 r., SA 929/86). Podobnie stanowisko
zajmował też SN w odniesieniu do spraw cywilnych (III CRN 265/67, III CRN
314/87). Można zatem stwierdzić, że mamy w tym zakresie do czynienia z
jednolitym
orzecznictwem, a Sšd Najwyższy w obecnym składzie nie widzi powodu, aby w
odniesieniu do tej wła nie sprawy powyższš linię orzecznictwa naruszać.
W sprawie niniejszej mamy do czynienia nie tylko z abstrakcyjnš problema-

tykš naruszenia przepisów prawa lecz z konieczno ciš wyważenia sprzecznych
interesów stron postępowania, będšcych wła cicielami sšsiadujšcych ze sobš
działek. Jeden z sšsiadów wystawił budynek gospodarczo-garażowy w niewielkiej
odległo ci od wspólnej granicy obu działek, co naruszało przepisy lokalizacyjne,
ale -
jak wyja nił na rozprawie przed Sšdem Najwyższym pełnomocnik Wojewody
Przemyskiego - praktyka liberalnego traktowania tego rodzaju wymogów jest
powszechna na terenie województwa, pod warunkiem dochowania wymagań
przeciwpożarowych i w takich sytuacjach administracja skłonna jest wydawać
decyzje pozytywne. Obecnie z podobnym zamiarem wystšpił także drugi sšsiad, co
jednak wywołuje opór pierwszego, domagajšcego się rygorystycznego stosowania
wobec sšsiada tych samych przepisów, które wobec niego samego zostały
zastosowane przez administrację ze znacznym liberalizmem. Naczelny Sšd
Administracyjny - uwzględniajšc stanowisko administracji wojewódzkiej, która
bardzo
skrupulatnie przeprowadziła cało ć postępowania w tej sprawie, łšcznie z
uzyskaniem pozytywnej opinii Wojewódzkiej Komendy Straży Pożarnej - doszedł do
przekonania, że zaskarżona decyzja w wietle materiału dowodowego zgroma-

dzonego w sprawie nie powinna być uznana za naruszajšcš prawo i oddalił skargę.
Stanowisko to - jak wspomniano wyżej-kwestionuje wnoszšcy rewizję
nadzwyczajnš Minister Sprawiedliwo ci.
Sšd Najwyższy nie może jednak podzielić stanowiska rewizji nadzwyczajnej,
iż zaskarżony wyrok narusza prawo w sposób rażšcy, co mogłoby stanowić
podstawę do jego uchylenia.
Należy bowiem mieć na względzie, iż wzruszenie zakwestionowanego wyroku
NSA w istocie rzeczy prowadziłoby do zgoła nieuzasadnionego faktycznego
uprzywilejowania tylko jednej ze stron postępowania: tej mianowicie, która
postawiła
swój budynek wcze niej. Jest to jednak zbyt wštła przesłanka, by na jej
podstawie
osłabiać działanie fundamentalnej konstytucyjnej zasady, iż wszyscy obywatele sš
równi wobec prawa.
Sšd Najwyższy podziela w tym zakresie stanowisko wyrażone w orzeczeniu
NSA z dnia 10 pa dziernika 1983 r. (I SA 367/83) zgodnie z którym
niedopuszczalne
byłoby takie prowadzenie postępowania, w którym uwzględnionoby tylko interesy
jednej ze stron, nie uwzględniajšc przeciwnych interesów drugiej. Również w
orzeczeniu z 30 czerwca 1987 r. (IV SA 129/87) Naczelny Sšd Administracyjny
zwrócił uwagę, że je li prawo pozostawia organowi administracji pewnš sferę
uznania, wówczas naruszenie zasady równo ci stron wobec prawa może być
podstawš uchylenia decyzji i to stanowisko - zdaniem obecnego składu Sšdu
Najwyższego - zasługuje na aprobatę.
Również w orzecznictwie Sšdu Najwyższego - odwołujšcym się w tym zakre-

sie do stanowiska Trybunału Konstytucyjnego - wyrażone jest zbliżone stanowisko.
M.in. w orzeczeniu Sšdu Najwyższego z 29 maja 1991 r. (III ARN 18/91)
wypowiedziano poglšd, iż obywatele, których prawna i faktyczna sytuacja jest
zbliżona, mogš oczekiwać od organów administracji, iż zostanš wobec nich podjęte
decyzje o podobnej, je li nie o tożsamej tre ci. Różnicowanie sytuacji obywateli
w
podobnych okoliczno ciach możliwe jest tylko w oparciu o zasadniczš różnš
sytuację faktycznš, wyra ny nakaz prawa lub ze względu na wyra ny interes
publiczny. Muszš to być jednak okoliczno ci wyra nie w uzasadnieniu decyzji
przedstawione, udowodnione i ocenione, jako stwarzajšce konkretnš podstawę do
kształtowania tre ci decyzji.
Takie jednak okoliczno ci w niniejszej sprawie nie zachodzš. Przeciwnie,
organy administracji wojewódzkiej wydały w stosunku do obu sšsiadów identyczne
pozwolenia budowlane, czemu obecnie sprzeciwia się jeden z sšsiadów, domagajšc
się w istocie dla siebie uprzywilejowanej sytuacji, wbrew stanowisku
administracji
wojewódzkiej i NSA. Skoro jednak tego rodzaju stanowisko strony postępowania nie
może podlegać ochronie, nie ma też podstaw, by uznać zaskarżony wyrok NSA za
rażšco naruszajšcy prawo.
Bioršc te wszystkie okoliczno ci pod uwagę, Sšd Najwyższy na zasadzie art.
421 § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.
========================================