Wyrok z dnia 9 czerwca 1994 r.

III ARN 34/94

Rolnik, będący nabywcą towarów zaopatrzeniowych i inwestycyjnych,
może dla celów podatkowych wykazać sprzedawcy takich towarów prowadzenie
działalności gospodarczej, zgłoszonej do ewidencji lub wpisanej do rejestru,
pisemnym oryginalnym dokumentem lub uwierzytelnionym odpisem dokumentu
stwierdzającego prowadzenie działalności gospodarczej (§ 2 ust. 6 pkt 2
rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 17 kwietnia 1991 r. w sprawie stawek
podatku obrotowego od jednostek gospodarki uspołecznionej oraz ulg i zwolnień
od tego podatku - Dz. U. Nr 38, poz. 166 ze zm.)

Przewodniczący SSN: Andrzej Wróbel, Sędziowie SN: Kazimierz Jaśkowski,
(sprawozdawca), Adam Józefowicz, Janusz Łętowski, Walery Masewicz,

Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora Waldemara Grudzieckiego, po rozpozn-
aniu w dniu 9 czerwca 1994 r., sprawy ze skargi Gminnej Spółdzielni "Samopomoc
Chłopska" w T.P. na decyzję Izby Skarbowej w P. z dnia 6 lipca 1993 r. [...] w
przedmiocie określenia zobowiązania z tytułu podatku obrotowego za 1991 rok, na
skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości [...] od wyroku Naczelnego Sądu
Administracyjnego w Warszawie-Ośrodek Zamiejscowy w Poznaniu z dnia 18 stycznia
1994 r., [...]

u c h y l i ł zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Naczelnemu Sądowi
Administracyjnemu-Ośrodkowi Zamiejscowemu w Poznaniu do ponownego rozpozna-
nia.


U z a s a d n i e n i e
Decyzją z dnia 13 kwietnia 1993 r. [...] Pierwszy Urząd Skarbowy w P.
zobowiązał Gminną Spółdzielnię "Samopomoc Chłopska" w T.G. do zapłaty kwoty
45.949.200 zł tytułem wyrównania podatku obrotowego za 1991 r. Zdaniem tego
Urzędu Spółdzielnia nie może korzystać ze zwolnienia od podatku obrotowego z tytułu
sprzedaży produktów zaopatrzeniowych i inwestycyjnych rolnikom indywidualnym, gdyż
§ 2 ust. 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 17 kwietnia 1991 r. w sprawie
stawek podatku obrotowego od jednostek gospodarki uspołecznionej oraz ulg i zwolnień
od tego podatku (Dz. U. Nr 38, poz. 166 ze zm.) przewiduje zwolnienie tylko wtedy, gdy
nabywca prowadzi działalność gospodarczą wpisaną do rejestru.
Po rozpoznaniu odwołania podatniczki Izba Skarbowa w P. decyzją z dnia 6 lipca
1993 r., [...] utrzymała w mocy powyższą decyzję wskazując, iż według wyżej
wymienionego rozporządzenia Ministra Finansów zwolnienie od podatku obrotowego
następuje między innymi pod warunkiem, że nabywca nie będący jednostką gospodarki
uspołecznionej okaże sprzedawcy dokument stwierdzający prowadzenie działalności
gospodarczej. Ponieważ rolnik nie może okazać takiego dokumentu, to obroty ze
sprzedaży na jego rzecz podlegają opodatkowaniu.
Wyrokiem z dnia 18 stycznia 1994 r. [...] Naczelny Sąd Administracyjny-Ośrodek
w Poznaniu oddalił skargę podatniczki. W uzasadnieniu Sąd ten powołał się na przepisy
rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 17 kwietnia 1991 r. w sprawie stawek podatku
obrotowego od osób fizycznych oraz nie będących jednostkami gospodarki
uspołecznionej osób prawnych i innych jednostek organizacyjnych nie posiadających
osobowości prawnej, ulg, zwolnień i trybu płatności tego podatku (Dz. U. Nr 38, poz.
165 ze zm.). Rozporządzenie to stanowi w § 1 ust. 1, że jego przepisy dotyczą
podatników wymienionych w art. 1 ustawy z dnia 16 grudnia 1972 r. o podatku
obrotowym (jednolity tekst Dz. U. z 1983 r., Nr 43, poz. 191 ze zm.). Jednakże art. 3
ust. 1 pkt 6 tej ustawy zwalnia od podatku obrotowego sprzedaż produktów roślinnych i
zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy lub hodowli, nie przerobionych sposobem
przemysłowym, dokonywaną bez utrzymywania odrębnych stałych miejsc sprzedaży
poza obrębem uprawy lub hodowli. Rolnik, jako producent produktów roślinnych i
zwierzęcych, nie jest zatem obciążony podatkiem obrotowym i nie dotyczą go przepisy
rozporządzenia określające stawki tego podatku oraz ulgi i zwolnienia od jego
opłacania. Mimo że rolnik prowadzi działalność gospodarczą, nie podlegającą
zgłoszeniu do ewidencji działalności gospodarczej (art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 23
grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej - Dz. U. Nr 41, poz. 324 ze zm.), to
ponieważ nie opłaca on podatku obrotowego od sprzedaży swych produktów, nie może
korzystać ze zwolnień i ulg w tym podatku odnośnie do zakupu w jednostce handlowej
towarów zaopatrzeniowych.
Wyrok ten zaskarżył rewizją nadzwyczajną Minister Sprawiedliwości zarzucając
mu rażące naruszenie art. 207 § 2 pkt 1 k.p.a. w zw. z § 2 ust. 1 rozporządzenia
Ministra Finansów z dnia 17 kwietnia 1991 r. w sprawie stawek podatku obrotowego od
jednostek gospodarki uspołecznionej [...] oraz wnosząc o jego uchylenie i przekazanie
sprawy Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu-Ośrodek Zamiejscowy w Poznaniu do
ponownego rozpoznania. Zdaniem skarżącego błędnie zastosowano w sprawie
rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 17 kwietnia 1991 r. w sprawie stawek podatku
obrotowego od osób fizycznych [...], gdyż zwolnienie od podatku obrotowego nie
dotyczy zakupu towarów zaopatrzeniowych przez rolnika, lecz sprzedaży tego towaru
przez jednostkę gospodarki uspołecznionej. Należy więc stosować rozporządzenie
Ministra Finansów z dnia 17 kwietnia 1991 r. w sprawie stawek podatku obrotowego od
jednostek gospodarki uspołecznionej [...], z którego nie można wyprowadzić wniosku,
że sprzedaż towaru zaopatrzeniowego jest zwolniona od podatku obrotowego tylko
wtedy, gdy nabywca jest podatnikiem tego podatku. Sprzedawca towarów
zaopatrzeniowych korzysta ze zwolnienia podatkowego, jeżeli są spełnione warunki z §
2 ust. 6 tego rozporządzenia.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Rewizja nadzwyczajna jest uzasadniona. Według § 2 ust. 6 rozporządzenia
Ministra Finansów z dnia 17 kwietnia 1991 r. w sprawie stawek podatku obrotowego od
jednostek gospodarki uspołecznionej oraz ulg i zwolnień od tego podatku zwolnienie od
podatku obrotowego przy sprzedaży produktów zaopatrzeniowych i inwestycyjnych
następuje w razie spełnienia dwóch warunków:
1) złożenia sprzedawcy przez nabywcę oświadczenia, że nabywany produkt jest
przeznaczony na cele określone w § 2 ust. 2 rozporządzenia,
2) złożenia sprzedawcy przez nabywcę nie będącym jednostką gospodarki
uspołecznionej oryginału lub uwierzytelnionego odpisu dokumentu stwierdzającego
prowadzenie działalności gospodarczej, np. koncesji, umowy agencyjnej (na warunkach
umowy zlecenia) zawartej z jednostką gospodarki uspołecznionej, zaświadczenia o
wpisie do ewidencji działalności gospodarczej, wpisu do rejestru handlowego lub
potwierdzenia zgłoszenia obowiązku podatkowego oraz stwierdzenia przez sprzedawcę
na oświadczeniu, że nabywca okazał właściwy dokument a także wpisania rodzaju,
numeru, daty i nazwy organu, który dokument ten sporządził.
Z brzmienia tego przepisu wynika wprost, iż dopuszczalne jest wykazywanie
faktu prowadzenia działalności gospodarczej przy pomocy wszelkich pisemnych
dokumentów przedstawionych sprzedawcy w oryginale lub uwierzytelnionym odpisie.
Mimo więc, że rolnik jako podmiot prowadzący działalność gospodarczą nie podlega
zgłoszeniu do ewidencji tej działalności (art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1988 r.
o działalności gospodarczej), to może on wykazywać prowadzenie działalności
gospodarczej przy pomocy innych dokumentów. Przy ponownym rozpoznawaniu
sprawy należy zbadać spełnienie przez nabywców przesłanek z § 2 ust. 6 pkt 1 i 2
wyżej wskazanego rozporządzenia.
Nie jest trafny pogląd wyrażony w zaskarżonym wyroku, iż zwolnienie
sprzedawcy od omawianego podatku powiązane jest z istnieniem obowiązku płacenia
podatku obrotowego przez nabywcę towarów inwestycyjnych lub zaopatrzeniowych. Ani
rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 17 kwietnia 1991 r. w sprawie stawek podatku
obrotowego od jednostek gospodarki uspołecznionej [...], ani żaden inny przepis prawa
nie warunkują zwolnienia sprzedawcy od podatku obrotowego istnieniem obowiązku
zapłaty tego podatku przez nabywcę. Dokonana w zaskarżonym wyroku wykładnia
prawa narusza także zasadę swobody działalności gospodarczej (art. 6 Konstytucji)
stwarzając nierówne szanse dwóm sektorom gospodarki rolnej. W razie sprzedaży
przez jednostkę gospodarki uspołecznionej materiałów inwestycyjnych i
zaopatrzeniowych na rzecz innej jednostki gospodarki uspołecznionej cena sprzedaży
byłaby niższa, niż w przypadku sprzedaży rolnikom indywidualnym, gdyż nie
zawierałaby cenotwórczego podatku obrotowego.
Z powyższych względów na mocy art. 422 § 2 k.p.c. w zw. z art. 211 k.p.a.
orzeczono jak w sentencji.

========================================