Wyrok z dnia 27 maja 1994 r.
III ARN 29/94


1) Dopuszczalne jest złożenie w jednym piśmie procesowym dwu rewizji
nadzwyczajnych od dwu wyroków tej samej jednostki organizacyjnej Sądu
Administracyjnego (ośrodka zamiejscowego), wydanych w oddzielnie toczą-
cych się sprawach administracyjnych, opartych na jednakowej podstawie fak-
tycznej i prawnej, jeżeli sprawy te pozostają ze sobą w związku podmiotowym i
przedmiotowym.

2) Sąd Najwyższy może zarządzić oddzielne rozpoznanie dwu rewizji
nadzwyczajnych, wniesionych jednym pismem procesowym, złożonych od
dwu wyroków, wydanych przez właściwe miejscowo jednostki organizacyjne
Sądu Administracyjnego (ośrodki zamiejscowe), rozstrzygające skargi na dwie
decyzje administracyjne o odmiennej treści (art. 218 k.p.a.. w związku z art. 423
§ 1 i 393 § 1 k.p.c. oraz art. 211 k.p.a.).


Przewodniczący SSN: Adam Józefowicz (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Jerzy Kwaśniewski, Janusz Łętowski, Walery Masewicz, Maria Mańkowska,


Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora Janiny Antosiewicz, po rozpoznaniu
w dniu 27 maja 1994 r. sprawy ze skargi Spółki z o.o. "P." w Sz. na decyzję Prezesa
Głównego Urzędu Ceł w Warszawie z dnia 30 czerwca 1992 r. [...] i z dnia 10 lipca
1992 r. [...] w przedmiocie wymiaru cła na skutek rewizji nadzwyczajnej Rzecznika
Praw Obywatelskich [...] od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w War-
szawie - Ośrodek Zamiejscowy w Poznaniu z dnia 5 listopada 1993 r., [...],

o d d a l i ł rewizję nadzwyczajną

U z a s a d n i e n i e


Spółka z o.o. "P." w Sz. w dniach 22, 25 i 26 czerwca 1990 r. oraz 6 lipca
1990 r. sprowadziła z zagranicy preparaty do prania i płukania, w tym proszki
"Dixan" i "Persil". Urząd Celny w Sz. dokonując odprawy celnej zastosował
nieprawidłowe pozycje taryfy celnej i niewłaściwe stawki celne. W związku z tym
Prezes Głównego Urzędu Ceł decyzją z dnia 28 czerwca 1991 r. stwierdził
nieważność decyzji wydanych przez Urząd Celny w Sz. i jednocześnie zarządził
dokonanie ponownego wymiaru cła od proszków i płynów do prania, zgłoszonych do
odprawy celnej. Decyzja Prezesa Głównego Urzędu Ceł stała się wykonalna na sku-
tek oddalenia skargi spółki z o.o. "P." wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego
w Warszawie z dnia 19 grudnia 1991 r. w sprawie [...]. Na skutek tego Dyrektor Ur-
zędu Celnego w Sz. decyzjami z dnia 8 i 10 kwietnia 1992 r. [...], ponownie
wymierzył cło od importowanych preparatów do prania i płukania, wymienionych w
zgłoszeniach celnych z dat wskazanych na wstępie.

Po rozpoznaniu odwołania Spółki z o.o. "P." od powyższych decyzji, Prezes
Głównego Urzędu Ceł decyzjami z dnia 30 czerwca 1992 r. [...] i z dnia 10 lipca 1992
r. [...] utrzymał w mocy decyzje o ponownym wymiarze cła, uznając, że zawierają
one prawidłowo wymierzone należności celne, zgodnie z prawem.

Skargę spółki z o.o. "P." w Sz. na powyższe decyzje Prezesa Głównego Ur-
zędu Ceł, Naczelny Sąd Administracyjny-Ośrodek Zamiejscowy w Poznaniu oddalił
wyrokiem z dnia 5 listopada 1993 r. w sprawie [...]. W uzasadnieniu wyroku Naczelny
Sąd Administracyjny stwierdził, że przedmiotem kontroli legalności jest ostateczna
decyzja Prezesa Głównego Urzędu Ceł utrzymująca w mocy decyzję organu I-ej in-
stancji z dnia 8 kwietnia 1992 r. wymierzająca cło od importowanych towarów cel-
nych w sposób prawidłowy, zgodny z taryfą celną. Sąd Administracyjny nie podzielił
zarzutów skarżącej spółki, że nie jest możliwe stwierdzenie nieważności decyzji or-
ganów celnych po dopuszczeniu towaru na polski rynek celny i ich zbyciu, bowiem
pozostaje on w sprzeczności z art. 83 Prawa celnego.

Ponadto w myśl art. 1 ust. 1 Prawa celnego stosuje się przed organami cel-
nymi przepisy k.p.a., jeżeli przepisy Prawa celnego nie stanowią inaczej. Dlatego
mogło nastąpić stwierdzenie nieważności decyzji wydanych w dniu odprawy celnej,
tj. 26 czerwca 1990 r. z powodu rażącego naruszenia prawa materialnego. W tej sy-
tuacji - zdaniem Sądu Administracyjnego - istniała potrzeba wydania nowej decyzji
ustalającej wysokość opłat celnych i ta decyzja oraz utrzymująca ją w mocy decyzja
organu odwoławczego podlega ocenie. Zarzut niezgodności z prawem tych decyzji
Sąd uznał za nieuzasadniony, w związku z czym skarżący podniósł niedopuszczal-
ność wydania nowej decyzji wymiarowej, gdy objęte cłem towary zostały już zbyte.

Naczelny Sąd Administracyjny w uzasadnieniu orzeczenia stwierdził, że skar-
żąca spółka może dochodzić strat spowodowanych wydaniem nieważnej decyzji
celnej na zasadach określonych w art. 160 k.p.a., bowiem prawo celne takiej sytuacji
nie normuje. Ustalenie wysokości opłat celnych Sąd uznał za zgodne z taryfą celną
przywozową, stanowiącą integralną część rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30
grudnia 1989 r. w sprawie ceł za towary przywiezione z zagranicy (Dz .U. Nr 75, poz.
448 ze zm.). Wobec stwierdzenia, że zaskarżona decyzja jest zgodna z prawem ma-
terialnym i formalnym Sąd Administracyjny na zasadzie art. 207 § 5 k.p.a. oddalił
skargę.

Powyższy wyrok zaskarżył w drodze rewizji nadzwyczajnej Rzecznik Praw
Obywatelskich, zarzucając rażące naruszenie prawa materialnego (art. 368 pkt 1
k.p.c.) przez błędne przyjęcie na zasadzie art. 156 § 1 k.p.a. dopuszczalności
stwierdzenia przez organ administracji celnej nieważności wydanej decyzji w sy-
tuacji, gdy dyspozycja tego przepisu nie daje do tego podstaw. Wnosił o uchylenie
zaskarżonego wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 5 listopada 1993
r.w sprawie [...] i związanego z tym wyrokiem wyroku z dnia 19 grudnia 1991 r., [...].


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Rzecznik Praw Obywatelskich połączył w jednym piśmie procesowym dwie
rewizje nadzwyczajne, odnoszące się do dwu różnych spraw administracyjnych,
rozstrzygniętych odrębnymi decyzjami ostatecznymi i orzeczeniami sądowymi, tj.
wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 19 grudnia 1991
r. w sprawie [...] i wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego-Ośrodek Zamie-
jscowy w Poznaniu z dnia 5 listopada 1993 r. [...]. Nie negując w świetle art. 62
k.p.a. dopuszczalności łącznego rozpoznania kilku spraw administracyjnych przez
organ celny I-ej instancji, wynikających z tego samego stanu faktycznego i opartych
na tej samej podstawie prawnej, należy zwrócić uwagę na to, że nowe decyzje wy-
dane po ostatecznej decyzji Prezesa Głównego Urzędu Ceł z dnia 28 czerwca 1991
r. stwierdzającej nieważność poprzednio wydanych decyzji (zaaprobowanej przez
Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 19 grudnia 1991 r. oddalającym skargę Spółki
"P." na tę decyzję) zostały oparte na zastosowaniu innej stawki celnej taryfy przewo-
zowej, czyli na innej podstawie prawnej niż poprzednie decyzje. W związku z tym
odrębne decyzje organów I-ej instancji były objęte osobnymi środkami od-
woławczymi. Z tego względu rewizję nadzwyczajne, od każdego odrębnego wyroku
Sądu Administracyjnego winny zawierać (nawet połączone w jednym piśmie
procesowym) osobno sformułowane zarzuty. Jednakże tak się nie stało, skoro w
piśmie procesowym zawarto łącznie te same zarzuty w odniesieniu do każdego [...]
wyroku Sądu Administracyjnego. Z uzasadnienia rewizji nadzwyczajnej wynika, że
jej zarzuty w istocie odnoszą się do sprawy rozstrzygniętej wyrokiem z dnia 19 grud-
nia 1991 r. przez Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie, w której Prezes
Głównego Urzędu Ceł wydał decyzję kasacyjną, opartą na przepisie art. 156 § 1 pkt
2 k.p.a. W drugiej sprawie rozstrzygniętej wyrokiem Naczelnego Sądu Administracy-
jnego-Ośrodek Zamiejscowy w Poznaniu z dnia 5 listopada 1993 r., mającej niejako
charakter następczy, zarzut ten nie może odnosić się do decyzji Prezesa Głównego
Urzędu Ceł z dnia 30 czerwca 1992 r. utrzymującej w mocy decyzje w postępowaniu
odwoławczym, gdyż przepis art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. nie miał zastosowania. W istocie
zarzuty rewizji nadzwyczajnej odnoszą się tylko do wyroku Naczelnego Sądu Admin-
istracyjnego w Warszawie z dnia 19 grudnia 1991 r.. a w razie ich uwzględnienia w
tej sprawie, mogłyby mieć jedynie ewentualne znaczenie przy rozpoznawaniu rewizji
nadzwyczajnej od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego-Ośrodek Zamiej-
scowy w Poznaniu z dnia 5 listopada 1993 r., który zaakceptował zasadność upr-
zednio wydanej ostatecznej decyzji Prezesa Głównego Urzędu Ceł z dnia 28 czer-
wca 1991 r. stwierdzającej nieważność poprzednio wydanych decyzji organu I-ej
instancji. Rewizja nadzwyczajna w istocie zmierzała do podważenia legalności tej
decyzji, co do której wyczerpano przewidziane prawem środki odwoławcze.

W związku z wymienioną wadliwością pisma procesowego, zawierającego
dwie rewizje nadzwyczajne w jednym piśmie, nasuwa się potrzeba wskazania
przesłanek proceduralnych, uzasadniających połączenie w jednym piśmie dwu
rewizji nadzwyczajnych od wyroków Sądu Administracyjnego wydanych w oddzie-
lnych sprawach ze skargi na ostateczne decyzje administracyjne oraz określenie
sytuacji, w której złożone w jednym piśmie łącznie dwie rewizje nadzwyczajne, winny
być rozdzielone i osobno rozpoznane w odrębnych sprawach.

Zdaniem Sądu Najwyższego dopuszczalne jest złożenie w jednym piśmie
procesowym dwu rewizji nadzwyczajnych od dwu odrębnych wyroków tej samej jed-
nostki organizacyjnej Sądu Administracyjnego (ośrodka zamiejscowego) wydanych
w oddzielnie toczących się sprawach administracyjnych, opartych na jednakowej
podstawie faktycznej i prawnej, jeżeli sprawy te pozostają ze sobą w związku pod-
miotowym i przedmiotowym.

W sprawie niniejszej złożona została rewizja nadzwyczajna od dwu różnych
jednostek organizacyjnych Sądu Administracyjnego ze skargi na ostateczne decyzje
administracyjne, oparte na innych podstawach prawnych prowadzących do od-
miennych rozstrzygnięć co do istoty tych spraw. W związku z tym brak było podstaw
do łącznego rozpoznania obu rewizji nadzwyczajnych od dwu odrębnych wyroków.
W takiej sytuacji Sąd Najwyższy może zarządzić oddzielne rozpoznanie dwu rewizji
nadzwyczajnych, połączonych w jednym piśmie procesowym, złożonym od dwu
odrębnych wyroków, wydanych przez właściwe miejscowo osobne jednostki organi-
zacyjne Sądu Administracyjnego (ośrodki zamiejscowe), rozstrzygające skargi na
osobno wydane ostateczne decyzje administracyjne o odmiennej treści, oznaczone
innymi numerami porządkowymi (art. 218 k.p.c. w związku z art. 423 § 1 i 393 § 1
k.p.c. oraz art. 211 k.p.a.).

Dlatego rewizje nadzwyczajne w dwu odrębnych sprawach administracyjnych
złożone w jednym piśmie procesowym w niniejszej sprawie wymagały rozdzielenia i
osobnego rozstrzygnięcia co do istoty sprawy w dwu sprawach. Tak postąpił Sąd
Najwyższy rozpoznając rewizję nadzwyczajną w odniesieniu do pierwszego z w/w
wyroków z dnia 19 grudnia 1991 r. i wyrokiem z dnia 27 maja 1994 r. w sprawie III
ARN 31/94, rewizję nadzwyczajną oddalił, uznając bezzasadność jej zarzutów.

Rozpoznając w niniejszej sprawie rewizję nadzwyczajną w odniesieniu do
drugiego zaskarżonego wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego-Ośrodek
Zamiejscowy w Poznaniu z dnia 5 listopada 1993 r. Sąd Najwyższy doszedł do prze-
konania, że jest ona bezpodstawna. Sąd Administracyjny oddalając skargę na de-
cyzję Prezesa Głównego Urzędu Ceł z dnia 30 czerwca 1992 r. i 10 lipca 1992 r. w
przedmiocie powtórnego wymiaru cła, zasadnie uznał, że zaskarżona decyzja jest
prawidłowa, a zarzut niezgodności z prawem decyzji organów obu instancji jest chy-
biony, gdyż są one zgodne z prawem materialnym i formalnym. Sąd ten stwierdził
bowiem, że ustalenie na nowo wysokości opłat celnych jest zgodne z taryfą celną,
stanowiącą integralna część rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1989
r. (Dz. U. Nr 75, poz. 448 ze zm.). Tego stanowiska rewizja nadzwyczajna nie pod-
waża, a jedynie bezzasadnie polemizuje z poglądem tego Sądu, akceptującym w/w
decyzję kasacyjną Prezesa Głównego Urzędu Ceł, co zostało już przesądzone przez
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 27 maja 1994 r. w sprawie III ARN 31/94. Wobec
tego, że zarzut kwestionujący zasadność zastosowania art. 156 § 2 pkt 2 k.p.a. nie
odnosi się do niniejszej sprawy i nie może być już w niej rozważany (gdyż ten prze-
pis nie był w niej stosowany), należy uznać rewizję nadzwyczajną w niniejszej
sprawie za nieuzasadnioną.

Dlatego Sąd Najwyższy doszedł do przekonania, że na zasadzie art. 421 § 1
k.p.c. należy oddalić rewizję nadzwyczajną.

Z tych względów Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.
========================================