Wyrok z dnia 8 kwietnia 1994 r.III ARN 13/94


Piwo przywiezione z zagranicy i przeznaczone do spożycia przez
członków obsługi i pasażerów samolotów Polskich Linii Lotniczych "Lot" nie
należy do kategorii środków spożywczych wolnych od cła na podstawie art. 14
ust. 1 pkt. 22 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. Prawo celne (jednolity tekst: Dz.
U. z 1994 r., Nr 71, poz. 312).


Przewodniczący SSN: Walery Masewicz, Sędziowie SN: Adam Józefowicz,
Jerzy Kwaśniewski (sprawozdawca), Janusz Łętowski, Andrzej Wróbel,


Sąd Najwyższy, przy udziale prokuratora Waldemara Grudzieckiego, po roz-
poznaniu w dniu 8 kwietnia 1994 r. sprawy ze skargi Przedsiębiorstwa Handlu Za-
granicznego "B." Spółki Akcyjnej w G. na decyzję Prezesa Głównego Urzędu Ceł w
Warszawie z dnia 22 kwietnia 1992 r., [...] w przedmiocie zwolnienia od cła na skutek
rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości [...] od wyroku Naczelnego Sądu
Administracyjnego-Ośrodek Zamiejscowy w Poznaniu z dnia 10 sierpnia 1993 r. [...],


o d d a l i ł rewizję nadzwyczajną

U z a s a d n i e n i e


Przedsiębiorstwo Handlu Zagranicznego-Spółka Akcyjna"B." żądało zwolnie-
nia od należności celnych sprowadzonej z zagranicy partii piwa Dortmunder, pod-
danej odprawie celnej w Urzędzie Celnym w Rz. w dniu 1 marca 1991 r., ze względu
na przeznaczenie tego piwa do spożycia w międzynarodowych przewozach pasaż-
erów przez Polskie Linie Lotnicze "Lot" (art. 14 ust. 1 pkt 22 ustawy z dnia 28 grud-
nia 1989 r. Prawo celne (Dz. Nr 75, poz. 445 ze zm.).

Organy celne obu instancji nie uwzględniły wniosku Przedsiębiorstwa "B."
uważając, że przewidziane w art. 14 ust. 1 pkt 22 Prawa celnego ustawowe zwolnie-
nie od cła przywozowego środków spożywczych przeznaczonych do spożycia w
międzynarodowych przewozach nie obejmują wyrobów alkoholowych, które według
taryfy celnej przywozowej zgodnej z nomenklaturą krajów Wspólnoty Europejskiej
"CN" potraktowane są odrębnie od gotowych artykułów przemysłu spożywczego tj.
od "środków spożywczych".

Stanowisko organów celnych podzielił Naczelny Sąd Administracyjny-Ośrodek
Zamiejscowy w Poznaniu w wyroku z dnia 10 sierpnia 1993 r. [...], którym oddalona
została skarga "B." na ostateczną decyzję Prezesa Głównego Urzędu Ceł w War-
szawie z dnia 22 kwietnia 1992 r. [...]. Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że
dokonana przez organy celne wykładnia art. 14 ust. 1 pkt 22 Prawa celnego od-
powiada treści tego przepisu z uwzględnieniem jego brzmienia oraz z uwzględnie-
niem innych, poza ustawą Prawo celne, przepisów prawa celnego, w których napoje
alkoholowe, w tym piwo, traktowane są jako odrębna od "środków spożywczych"
kategoria towarów. Takie wyodrębnienie napojów zawierających alkohol od innych
artykułów spożywczych zostało wyraźnie wyrażone w Taryfie Celnej oraz w § 1 pkt 2
i 6 rozporządzenia Ministra Współpracy Gospodarczej z Zagranicą z dnia 19 lipca
1991 r. w sprawie ustanowienia norm ilościowych i wartościowych towarów wolnych
od cła i od pozwolenia na przywóz oraz wprowadzenia stawki celnej ryczałtowej (Dz.
U. Nr 69, poz. 302).

W rewizji nadzwyczajnej od tego wyroku, Minister Sprawiedliwości zarzucił
rażące naruszenie art. 14 ust. 1 pkt 22 Prawa celnego. Minister Sprawiedliwości
uważa, że brak jest dostatecznych podstaw do przyznawania - przy interpretacji
wskazanego przepisu ustawy Prawo celne - istotniejszego znaczenia przepisom
zawartym w aktach wykonawczych do tej ustawy, zwłaszcza, że upoważnienia usta-
wowe nie obejmowały określenia treści pojęć ustawowych. Tymczasem - zdaniem
Ministra Sprawiedliwości - w przepisach Prawa celnego (art. 14 ust. 1 pkt 2, pkt 17
lit. "b" i pkt 22) obok określenia "środki spożywcze" wymienione zostały "wyroby
spirytusowe i winiarskie". Skoro zaś piwo nie jest ani wyrobem spirytusowym ani
winiarskim to - według nomenklatury ustawowej - należy do kategorii środków
spożywczych i w konsekwencji podlega zwolnieniu od cła na zasadzie art. 14 ust. 1
pkt 22 Prawa celnego tak jak inne "środki spożywcze".


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Mający zastosowanie w sprawie art. 14 ust. 1 pkt 22 Prawa celnego określa
jeden z przypadków ustawowego zwolnienia od cła przywozu towarów z zagranicy.
Chodzi tu o środki spożywcze przeznaczone do spożycia w środku przewozowym
przez członków obsługi i pasażerów w międzynarodowych przewozach towarów i
osób. Środki spożywcze, które spełniają wskazane warunki są wolne od cła, w
ramach norm ilościowych, do których ustanowienia upoważniony został Minister
Współpracy Gospodarczej z Zagranicą (art. 14 ust. 2 pkt.2 Prawa celnego). W
powołanym wyżej rozporządzeniu z dnia 19 lipca 1991 r. (Dz. U. Nr 69, poz. 302)
Minister Współpracy Gospodarczej z Zagranicą wykonał ponadto zobowiązanie
ustawowe (art. 14 ust. 2 pkt. 1) do ustanowienia norm ilościowych lub wartościowych
dla środków spożywczych oraz wyrobów spirytusowych, winiarskich i tytoniowych o
których mowa w art. 14 ust. 1 pkt 2 i 3 Prawa celnego. O ile ustawa operuje przy ok-
reślaniu zwolnień od cła nomenklaturą uogólniającą całe grupy towarów używając
określeń właściwych dla kategorii towarów mających pewną wspólną cechę (np.
środki spożywcze, wyroby spirytusowe) to akt wykonawczy do ustawy konkretyzuje
te ustawowe kategorie przez wskazanie ściśle określonych towarów z danej kategorii
i związanej z nimi normy. Taki sposób realizacji przez Ministra Współpracy Gospo-
darczej z Zagranicą wskazanych upoważnień ustawowych nie może nasuwać
zastrzeżeń, skoro regulacja ustawowa zwolnienia od cła nie jest pełna ale odwołuje
się do: "ustanowionych norm". Określenie norm ilościowych wolnych od cła towarów
ustala się w odniesieniu do towarów, które w związku z tym trzeba było w rozpor-
ządzeniu wykonawczym wymienić w sposób skonkretyzowany. Jeżeli chodzi o piwo
to Minister Współpracy Gospodarczej z Zagranicą traktuje je jako jeden z towarów
należących do grupy określonych w ustawie: "wyrobów spirytusowych, winiarskich i
tytoniowych" a ściślej jako "wyrób spirytusowy" (por. zwłaszcza § 1 pkt 2
powołanego wyżej rozporządzenia z dnia 19 lipca 1991 r.).Takie ustalenie treści
ustawowego określenia: "wyroby spirytusowe" odpowiada także - na co zwrócił
uwagę Naczelny Sąd Administracyjny - nomenklaturze przyjętej w Taryfie Celnej
przywozowej, zgodnie z którą piwo należy do kategorii napojów alkoholowych
stanowiącą osobną kategorię towarów w stosunku do towarów określonych jako
środki spożywcze. Wbrew ocenie Ministra Sprawiedliwości, Sąd Najwyższy podziela
stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego, według którego dla wyjaśnienia
treści nieostrych wyrażeń ustawy Prawo celne istotne znaczenie ma to, jak dane
wyrażenie (nomenklatura) rozumiana jest w szerszym kontekście przepisów prawa
celnego. Wprawdzie wskazane uregulowania, znajdują się w aktach prawnych wyk-
onawczych do ustawy, ale oznacza to, że wyznaczają one obowiązujący stan nor-
matywny, chyba że zostałaby wykazana sprzeczność z normą ustawową. Zgodzić
się należy z Naczelnym Sądem Administracyjnym, że zaliczenie piwa do ustawowo
określonej kategorii wyrobów spirytusowych nie jest sprzeczne z regulacją ustawową
wyrażoną w przepisie art. 14 Prawa celnego. Przy określaniu poszczególnych
stanów faktycznych zwolnienia od cła przywozowego w powołanym przepisie zwraca
uwagę wyraźne wyodrębnienie od "środków spożywczych" pewnej ich grupy, które
chociaż mogłyby być definiowane jako środki spożywcze, to przecież zostały
wyodrębnione w osobnej grupie: "wyrobów spirytusowych, winiarskich i tytoniowych".
W tej ostatnio wymienionej grupie jej wspólną cechą jest to, że są to specyficzne
środki spożywcze, których "spożywanie" chociaż uzasadnione kulturowo jednakże -
zwłaszcza jeżeli jest nadużywane - powoduje różnorakie zagrożenia. Drugim ele-
mentem omawianej nomenklatury ustawowej jest jej ogólny charakter, który wska-
zuje tylko na pewną kategorię przedmiotów, a nie na indywidualnie oznaczone to-
wary. Tak np. "wyroby spirytusowe" nie oznaczają jakiegoś konkretnego produktu,
ale ich całą kategorię mającą dwie właściwości. Po pierwsze, że będzie to "wyrób" a
więc rzecz nie w pełni naturalna a przetworzona w jakimkolwiek procesie produkcy-
jnym i po drugie - wyrób spirytusowy tj. zawierający w swym składzie spirytus, w tym
wypadku (skoro chodzi o wyrób przeznaczony do konsumpcji) spirytus etylowy. Po-
nieważ piwo spełnia oba te warunki, to trudno zgodzić się z twierdzeniem Ministra
Sprawiedliwości, iż piwo nie jest wyrobem spirytusowym w rozumieniu Prawa cel-
nego.

Z powyższych przyczyn, wobec braku podstawy do uchylenia zaskarżonego
wyroku Sąd Najwyższy oddalił rewizję nadzwyczajną Ministra Sprawiedliwości.
========================================