Wyrok z dnia 24 marca 1995 r.
II URN 6/95

Przy ustalaniu prawa i wysokości świadczeń emerytalno-rentowych okres
nauki w szkole wyższej za granicą uwzględnia się jako okres nieskładkowy w
rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 10 ustawy z dnia 17 października 1991 r. o
rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie
niektórych ustaw (Dz. U. Nr 104, poz. 450 ze zm.) na zasadach określonych w tym
przepisie, jeżeli uzyskany dyplom i tytuł zawodowy zostały nostryfikowane.

Przewodniczący SSN: Stefania Szymańska (sprawozdawca), Sędzia SN: Maria
Tyszel, Sędzia SA: Jerzy Kuźniar,

Sąd Najwyższy, przy udziale prokuratora Iwony Kaszczyszyn, po rozpoznaniu w
dniu 24 marca 1995 r. sprawy z wniosku Ninel S. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń
Społecznych Oddział w W. o wysokość emerytury, na skutek rewizji nadzwyczajnej
Ministra Sprawiedliwości [...] od wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 8
marca 1993 r., [...]

u c h y l i ł zaskarżony wyrok i poprzedzający go wyrok Sądu Wojewódzkiego-
-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie z dnia 10 listopada 1992 r. [...] i
przekazał sprawę temuż Sądowi do ponownego rozpoznania.

U z a s a d n i e n i e

Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W., decyzją z dnia 21 maja 1992 r.
odmówił Ninel S. wliczenia do stażu pracy, od którego zależy wysokość emerytury,
okresu studiów w Moskiewskim Państwowym Uniwersytecie im. M. W. Łomonosowa, na
tej podstawie, że na studia te nie została skierowana przez władze polskie, lecz była
obywatelką ZSRR.
W odwołaniu od powyższej decyzji wnioskodawczyni domagała się zaliczenia
okresu nauki do stażu pracy, podnosząc, że w 1955 r. wyszła za mąż za obywatela
polskiego i od 1966 r. posiada obywatelstwo polskie.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie wyrokiem
z dnia 10 listopada 1992 r. oddalił odwołanie wnioskodawczyni. W uzasadnieniu wyroku
Sąd wywiódł, że z mocy art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 17 października 1991 r. o
rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie
niektórych ustaw (Dz. U. Nr 104, poz. 450) w przedmiotowej sprawie mają zas-
tosowanie przepisy ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym
pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267 ze zm.). Stosownie zatem do ure-
gulowania zawartego w art. 1 tej ustawy, według którego świadczenia określone ustawą
przysługują obywatelom polskim z tytułu zatrudnienia na obszarze Państwa Polskiego,
a okres nauki w szkole wyższej wymieniony jest w rozdziale 3 ustawy dotyczącym
okresów zatrudnienia, to zgodnie z art. 9 ustawy, zaliczeniu do stażu pracy podlega
jedynie okres studiów ukończonych na terenie Państwa Polskiego.
Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie wyrokiem z
dnia 8 marca 1993 r. oddalił rewizję wnioskodawczyni. Sąd Apelacyjny podzielił
stanowisko Sądu Wojewódzkiego, że wobec braku szczególnego uregulowania spornej
kwestii, zaliczeniu do stażu pracy z mocy art. 1 i 9 ustawy o z.e.p. podlega tylko okres
studiów ukończonych na terenie Państwa Polskiego.
Od wyroku tego założył rewizję Minister Sprawiedliwości.
Zarzucając rażące naruszenie prawa, a w szczególności art. 4 ust. 1 pkt 10 ustawy z
dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, Minister wniósł o uchylenie
zaskarżonego wyroku i poprzedzającego go wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie z dnia 10 listopada 1992 r., [...], i orzeczenie
co do istoty sprawy w ten sposób, że okres studiów wnioskodawczyni od 1952 r. do
1959 r. jest okresem nieskładkowym, albo o przekazanie sprawy Sądowi Woje-
wódzkiemu-Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie do ponownego
rozpoznania.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Rewizja nadzwyczajna jest uzasadniona.
Wyrok Sądu Apelacyjnego istotnie rażąco narusza prawo. Wnioskodawczyni
przedstawiła zaświadczenie Ministerstwa Oświaty i Szkolnictwa Wyższego z dnia 9
czerwca 1967 r. stwierdzające, że w związku z uzyskaniem w dniu 24 czerwca 1959 r.
dyplomu ukończenia studiów wyższych w ZSRR na Wydziale Ekonomi Politycznej w
Uniwersytecie im. W. Łomonosowa w Moskwie, posiada uprawnienia wynikające z
ukończenia studiów wyższych II stopnia oraz prawo do używania tytułu magistra eko-
nomii.
Powyższe zaświadczenie wydane przez centralny organ administracji państwo-
wej stanowi nostryfikację dyplomu, tj. uznanie go za równoważny z dyplomem wydanym
przez analogiczną polską uczelnię wyższą.
Podnieść ponadto należy, że stosownie do uregulowania zawartego w rozporzą-
dzeniu Ministra Oświaty i Zdrowia z dnia 10 maja 1950 r. w sprawie uznawania studiów
wyższych odbywanych w ZSRR (Dz. U. Nr 25, poz. 227), ukończenie szkoły wyższej w
ZSRR po 1 października 1917 r. jest równoważne z ukończeniem odpowiedniej szkoły
wyższej w Polsce.
Powołane rozporządzenie zastąpione zostało porozumieniem z 10 maja 1974 r.
między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Związku Socjalistycz-
nych Republik Radzieckich o równowartości dokumentów o wykształceniu, stopniach i
tytułach naukowych wydawanych w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i Związku
Socjalistycznych Republik Radzieckich (D. U. z 1975 r., Nr 4, poz. 14).
Również obecnie obowiązujące rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z
dnia 10 grudnia 1991 r. w sprawie zasad nostryfikacji dyplomów i tytułów zawodowych
uzyskanych za granicą (Dz. U. z 1992 r., Nr 16, poz. 64) przewiduje uznawanie dyplo-
mów uczelni zagranicznych za równorzędne z dyplomami uzyskanymi na uczelniach
krajowych.
Możliwość uznania za równoważny dyplomu i tytułu naukowego uzyskanego za
granicą z dyplomem i tytułem naukowym uzyskanym na uczelniach polskich nie jest
zastrzeżona wyłącznie dla obywateli polskich. Takie uznanie dyplomu zagranicznego
zrównuje w uprawnieniach absolwentów uczelni polskich i zagranicznych. Prowadzi to
do stwierdzenia, że przy ustalaniu prawa i wysokości świadczeń okres nauki w szkole
wyższej za granicą uwzględnia się jako okres nieskładkowy w rozumieniu art. 4 ust. 1
pkt 10 powołanej ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent
na zasadach określonych w tym przepisie, jeżeli uzyskany dyplom i tytuł zawodowy
zostały nostryfikowane. Takie stanowisko w analogicznych sprawach zajął Sąd
Najwyższy w wyrokach z dnia 6 stycznia 1994 r., II UR 1/94, z dnia 19 kwietnia 1994 r.,
II URN 7/94 i z dnia 22 czerwca 1994 r. , II URN 15/94. Skład orzekający w sprawie
podziela to stanowisko.
Zasadny jest wniosek rewizyjny o uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu Apela-
cyjnego i poprzedzającego go wyroku Sądu Wojewódzkiego i przekazanie sprawy
Sądowi Wojewódzkiemu do ponownego rozpoznania wobec niewyjaśnienia wymiaru
czasu nauki określonego w programie studiów. Akta sprawy nie zawierają żadnych
danych na tę okoliczność, również z treści odpisu dyplomu nie wynika, czy w programie
studiów określony był 7-letni okres nauki, czy też był to faktyczny czas studiów
wnioskodawczyni.
Zaskarżony wyrok narusza interes Rzeczypospolitej Polskiej, bowiem niepra-
widłowe obliczenie świadczeń należnych osobom uprawnionym i wypłacanie ich w
zaniżonej wysokości narusza konstytucyjną zasadę Państwa prawa. Dlatego uwzględ-
nieniu rewizji nadzwyczajnej nie przeszkadza upływ terminu określonego w art. 421 § 2
k.p.c.

========================================