Wyrok z dnia 24 stycznia 1996 r.
II URN 52/95



Pięcioletni okres zatrudnienia, o którym mowa w przepisie
art. 33 ust. 1 pkt 1 w związku z ust. 2 ustawy z dnia 14
grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich
rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267 ze zm.) powinien przypadać w
ciągu ostatniego dziesięciolecia liczonego wstecz od daty
powstania inwalidztwa, jeżeli wnioskodawca w chwili zgłoszenia
wniosku o rentę inwalidzką, nie pozostaje w stosunku pracy.


Przewodniczący SSN: Stefania Szymańska, Sędziowie SN:
Jerzy Kuźniar (sprawozdawca), Jadwiga Skibińska-Adamowicz,


Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora Iwony Kaszczyszyn,
po rozpoznaniu w dniu 24 stycznia 1996 r. sprawy z powództwa
Stefana L. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w W. o rentę inwalidzką, na skutek rewizji nadzwyczajnej
Ministra Pracy i Polityki Socjalnej [...] od wyroku Sądu Woje-
wódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu
[...] z dnia 24 lutego 1995 r. [...]


u c h y l i ł zaskarżony wyrok i o d d a l i ł
odwołanie wnioskodawcy Stefana L. od decyzji Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. z dnia 13 czerwca 1994 r.
[...]

U z a s a d n i e n i e


Wnioskodawca Stefan L., urodzony 20 kwietnia 1943 r.,
dochodził przyznania renty inwalidzkiej, zaś wniosek
sporządzony w dniu 2 maja 1993 r., wpłynął do organu rentowego
- Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. w dniu 11 maja
1993 r. Do wniosku dołączono świadectwa pracy dokumentujące
zatrudnienie od 16 stycznia do 5 października 1961 r., od 1
listopada 1969 r. do 31 grudnia 1987 r., oraz zaświadczenie
wskazujące na pracę wnioskodawcy w charakterze kiero-
wcy-montera od dnia 3 sierpnia 1992 r. w zakładzie naprawy
sprzętu chłodniczego i gospodarstwa domowego. To ostatnie
zatrudnienie zostało potwierdzone przez Wydział Dochodów i
Rozliczeń Zakładu Ubezpieczeń Społecznych dokonanym
zgłoszeniem do ubezpieczenia. Decyzją z dnia 31 maja 1993 r.
organ rentowy odmówił przyznania dochodzonego świadczenia,
wobec orzeczenia Obwodowej Komisji Lekarskiej d/s Inwalidztwa
i Zatrudnienia [...] w O. nie zaliczającego wnioskodawcy do
żadnej z grup inwalidzkich, ale przyznał świadczenie
rehabilitacyjne za okres od 4 maja 1993 r. do 28 kwietnia 1994
r. (decyzja z dnia 5 czerwca 1993 r.), [...]. W dniu 28
kwietnia 1994 r. wniosek o rentę inwalidzką został ponowiony,
zaś decyzją z dnia 13 czerwca 1994 r. organ rentowy odmówił
przyznania świadczenia, stwierdzając, że nie został wykazany
okres 5 lat zatrudnienia w ostatnim 10-leciu, czyli od 28
kwietnia 1984 r. do 28 kwietnia 1994 r., licząc od daty
złożenia wniosku. Należy zauważyć, że OKiZ [...] w O.
zaliczyła wnioskodawcę do III grupy inwalidów, stwierdzając że
inwalidztwo istnieje od dnia badania, tj. od 18 maja 1994 r. w
związku z rozpoznanym stanem po złamaniu obu kostek podudzia
prawego z dużym stopniem upośledzenia funkcji ruchowej stawu
skokowo - goleniowego prawego.

Rozpoznając odwołanie wnioskodawcy, Sąd Wojewódzki-Sąd
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu przeprowadził
postępowanie dowodowe z opinii biegłych chirurga-ortopedy i
neurologa dla ustalenia czy inwalidztwo III grupy istniało już
w dniu 26 czerwca 1992 r., tj. w dniu wypadku komunikacyjnego,
jakiemu uległ odwołujący się i po potwierdzeniu powyższego,
wyrokiem z dnia 24 lutego 1995 r. [...] zmienił zaskarżoną
decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do renty inwalidzkiej w
III grupie z ogólnego stanu zdrowia, poczynając od daty
ustania prawa do świadczeń rehabilitacyjnych. W uzasadnieniu
sporządzonym na żądanie Sądu Najwyższego (art. 419 § 3
k.p.c.), Sąd orzekający wskazał jednak, że wnioskodawca nie
udowodnił 5 letniego okresu zatrudnienia w 10-leciu przed
zgłoszeniem wniosku, tj. w okresie od 28 kwietnia 1984 r. do
28 kwietnia 1994 r. i dlatego nie nabył prawa do renty inwa-
lidzkiej, zaś wyrok, jako wydany wbrew przepisom powinien być
zmieniony.

Powyższy wyrok zaskarżył rewizją nadzwyczajną Minister
Pracy i Polityki Socjalnej i zarzucając rażące naruszenie
prawa, a to art. 32 pkt 3 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o
zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr
40, poz. 267 ze zm.) dochodził jego uchylenia i oddalenia
odwołania wnioskodawcy od decyzji Oddziału ZUS w W. z dnia 13
czerwca 1994 r. Według rewidującego inwalidztwo wnioskodawcy
powstało w dniu 26 czerwca 1992 r., a więc ani w okresie
zatrudnienia, ani też w ciągu 18 miesięcy od ustania
zatrudnienia, stąd też brak warunków określonych w art. 32 pkt
3 cyt. ustawy o z.e.p.

Rewizja nadzwyczajna jest uzasadniona wobec trafności
zarzutów w niej podniesionych, zaś jej uwzględnienie powoduje
uchylenie zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania
wnioskodawcy Stefana L. od decyzji Oddziału ZUS w W. z dnia 13
czerwca 1994 r. W świetle niekwestionowanych ustaleń Sądu
Wojewódzkiego, wnioskodawca jest inwalidą III grupy od dnia 26
czerwca 1992 r. (data początkowa inwalidztwa) tj. od daty
wypadku komunikacyjnego jakiemu uległ, spełnia więc jedną z
trzech przesłanek koniecznych dla przyznania świadczenia
rentowego - określoną w art. 32 pkt 1 ustawy z dnia 14 grudnia
1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin
(Dz. U. Nr 40, poz. 267 ze zm.).W sprawie jednak konieczne
jest spełnienie pozostałych przesłanek, a to wymaganego okresu
zatrudnienia - art. 32 pkt 2 ustawy o z.e.p.,- oraz daty
powstania inwalidztwa - art. 32 pkt 3 ustawy ze zmianą
wynikającą z art. 6 pkt. 2 ustawy z dnia 17 października 1991
r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania
emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr
104, poz. 450 ze zm.). W toku postępowania wnioskodawca
dowiódł przedstawionymi świadectwami pracy okresy zatrudnienia
i okresy z nimi równorzędne (obecnie nieskładkowe - art. 4
ust. 1 pkt 3 lit. a i b ustawy o rewaloryzacji emerytur i
rent...) od 16 stycznia 1961 r. do 5 października 1961 r., od
1 listopada 1969 r. do 31 grudnia 1987 r., od 3 do 6 sierpnia
1992 r. oraz okres zasiłku chorobowego od 7 sierpnia 1992 r.
do 3 maja 1993 r., a także świadczenia rehabilitacyjnego od 4
maja 1993 r. do 28 kwietnia 1994 r. Zważywszy datę złożenia
wniosku - 28 kwietnia 1994 r., - oraz fakt niepozostawania w
tym dniu w zatrudnieniu, wymagany pięcioletni okres
zatrudnienia (art. 33 ust. 1 pkt 5 ustawy o z.e.p.) powinien
przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia (art. 33 ust. 2
cyt. ustawy) przed dniem powstania inwalidztwa, tj. do dnia 26
czerwca 1992 r. W okresie tym (26 czerwca 1982 r. - 26 czerwca
1992 r.), Stefan L. wykazał co prawda nieprzerwane
zatrudnienie przez wymagany prawem czas, ale nie została
spełniona trzecia z koniecznych ustawowych przesłanek, tj.
data powstania inwalidztwa w czasie zatrudnienia lub w okresie
równorzędnym z okresem zatrudnienia, albo nie później niż w
ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów, skoro inwalidztwo -
co niekwestionowane - powstało od dnia 26 czerwca 1992 r.
(data wypadku).

Trafny więc jest zarzut rewizji nadzwyczajnej, iż w
sprawie doszło do rażącego naruszenia prawa, a to przepisu
art. 32 pkt 3 cyt. ustawy o z.e.p., w związku z czym
wnioskodawca nie nabył uprawnień do dochodzonej renty inwa-
lidzkiej. Odmienne stanowisko zawarte w zaskarżonym wyroku nie
może być w związku z tym uznane za prawidłowe w świetle
powyższych wskazań. Sąd orzekający okoliczność tę pominął, zaś
ustalając w wyroku prawo do renty inwalidzkiej, przyjął
posiadanie wymaganego okresu zatrudnienia, co nie może być
jednak uznane za wystarczające dla nabycia uprawnień do renty
inwalidzkiej. Trzeba wspomnieć, choć nie ma to znaczenia
prawnego wobec daty powstania inwalidztwa, że w dniu 28
kwietnia 1994 r. wnioskodawca nie pozostawał w stosunku pracy,
kończył bowiem w tym dniu pobieranie przyznanego świadczenia
rehabilitacyjnego, zaś okres pobierania zasiłku chorobowego
wyczerpał się z dniem 3 maja 1993 r.

Stąd więc w uwzględnieniu rewizji nadzwyczajnej, należało
uchylić zaskarżony wyrok i oddalić odwołanie wnioskodawcy od
decyzji organu rentowego na podstawie art. 422 § 1 k.p.c.
Uwzględnieniu rewizji nadzwyczajnej nie sprzeciwia się też
upływ sześciomiesięcznego terminu od uprawomocnienia się
zaskarżonego orzeczenia (art. 421 § 2 k.p.c.), skoro
zaskarżony wyrok narusza nadto interes Rzeczypospolitej
Polskiej. Przyznanie renty inwalidzkiej, a więc świadczenia
powtarzającego się, bez spełnienia koniecznych prawnych
przesłanek, obciąża bez uzasadnienia Fundusz Ubezpieczeń
Społecznych oraz podważa zaufanie do organów wymiaru spra-
wiedliwości co narusza interes Rzeczypospolitej Polskiej jako
demokratycznego państwa prawa. Należy zauważyć, że oceniając
złożoną w sprawie rewizję organu rentowego, Sąd Wojewódzki
poprzestał jedynie na rozpatrzeniu zawartego w niej wniosku o
przywrócenie terminu, natomiast nie odniósł się do samej
rewizji wbrew przepisowi art. 372 k.p.c. Wydając postanowienie
o odmowie przywrócenia terminu do złożenia rewizji ("oddala
wniosek") na posiedzeniu niejawnym, Sąd naruszył nadto przepis
art. 168 § 1 zd. 2 k.p.c., który dopuszcza jedynie
uwzględnienie wniosku o przywrócenie terminu na posiedzeniu
niejawnym, a więc postanowienie oddalające wniosek może być
wydane tylko po przeprowadzeniu rozprawy (por. orzeczenie Sądu
Najwyższego z dnia 13 lutego 1987 r. III CZP 4/87; OSNCP 1988
z. 2-3 poz. 35)
=======================================