Wyrok z dnia 19 października 1995 r.
II URN 35/95


Podstawą wydania wyroku może być jedynie stan rzeczy
istniejący w chwili zamknięcia rozprawy (art. 316 § 1 k.p.c.),
więc w uzasadnieniu wyroku sąd nie może się powoływać na
późniejsze zdarzenia.


Przewodniczący SSN: Maria Tyszel, Sędziowie SN: Andrzej
Kijowski (sprawozdawca), Maria Mańkowska,


Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora Witolda Bryndy, po
rozpoznaniu w dniu 19 października 1995 r. sprawy z wniosku
Tadeusza M. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I
Oddział w W. o dodatek pielęgnacyjny, na skutek rewizji
nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości [...] od wyroku Sądu
Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie
z dnia 21 stycznia 1994 r., [...]


u c h y l i ł zaskarżony wyrok w części odmawiającej
wnioskodawcy przyznania dodatku pielęgnacyjnego przed dniem 22
września 1993 r. i w tym zakresie przekazał sprawę Sądowi
Wojewódzkiemu-Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w
Warszawie do ponownego rozpoznania.

U z a s a d n i e n i e


Decyzją z dnia 10 marca 1993 r., organ rentowy odmówił
wnioskodawcy Tadeuszowi M. dodatku pielęgnacyjnego z tytułu
inwalidztwa I grupy, gdyż badająca go Wojewódzka Komisja do
Spraw Inwalidztwa i Zatrudnienia stwierdziła w dniu 10 marca
1993 r. jedynie inwalidztwo II grupy. Rozpoznając odwołanie
wnioskodawcy, Sąd Wojewódzki powołał biegłego sądowego,
specjalistę neurologa-psychiatrę. [...]

Na tej podstawie Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Warszawie, wyrokiem z dnia 21 stycznia 1994 r.,
[...], zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy
dodatek pielęgnacyjny z tytułu inwalidztwa pierwszej grupy,
poczynając od dnia 22 września 1993 r. Wyroku tego żadna ze
stron nie zaskarżyła, ani też w ustawowym trybie i terminie
nie zgłosiła wniosku o jego uzasadnienie.

Powyższe orzeczenie rewizją nadzwyczajną z dnia 19 lipca
1995 r. zaskarżył Minister Sprawiedliwości, zarzucając mu
rażące naruszenie prawa, a w szczególności art. 21 ust. 2
ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur
i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie
niektórych ustaw (Dz. U. Nr 104, poz. 450 ze zm.), jak też
art. 3 § 2 k.p.c. oraz interesu Rzeczypospolitej Polskiej. Na
tej podstawie rewidujący, z powołaniem się na art. 417 § 1
k.p.c., wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku oraz
poprzedzającej go decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I
Oddział w W. z dnia 10 marca 1993 r., [...], w części
odmawiającej wnioskodawcy dodatku pielęgnacyjnego przed dniem
22 września 1993 r. i przekazanie sprawy w tym tylko zakresie
do ponownego rozpoznania przez tenże Sąd.

W uzasadnieniu swego wniosku rewidujący wskazał, że nie
została przez Sąd Wojewódzki należycie wyjaśniona kwestia
terminu wystąpienia u wnioskodawcy inwalidztwa pierwszej
grupy. Co prawda w okresie od dnia 10 do dnia 21 września 1993
r. wnioskodawca przebywał w szpitalu, ale nie upoważniało to
jeszcze Sądu do przyznania dodatku pielęgnacyjnego od dnia 22
września 1993 r., skoro z opinii biegłego wynika, że od 1992
r. wnioskodawca co kilka miesięcy był hospitalizowany, w tym
również na oddziałach psychiatrycznych.

Biegły nie określił natomiast od kiedy wnioskodawca stał
się inwalidą pierwszej grupy. Sąd powinien zatem spowodować
uzupełnienie opinii w trybie przewidzianym przez art. 286
k.p.c., gdyż sam nie mógł się wypowiadać w sprawie wymagającej
wiadomości specjalnych (art. 278 § 1 k.p.c.).

Pozbawienie wnioskodawcy zagwarantowanych prawem
świadczeń za okres do dnia 22 września 1993 r. nosi również
znamiona naruszenia interesu Rzeczypospolitej Polskiej.
Uwzględnieniu rewizji nadzwyczajnej nie stoi więc na
przeszkodzie upływ sześciomiesięcznego terminu z art. 421 § 2
k.p.c.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Rewizja nadzwyczajna jest uzasadniona. Jej podstawy
zostały bowiem trafnie wskazane i przekonująco umotywowane, co
usprawiedliwia również wniosek o uchylenie zaskarżonego
wyroku, z pominięciem wszakże niezrozumiałego wniosku o równo-
czesne uchylenie poprzedzającej go decyzji organu rentowego.
Zbyt kategoryczna jest też teza o "pozbawieniu wnioskodawcy
zagwarantowanych prawem świadczeń za okres do dnia 22 września
1993 r." Wobec niewyjaśnienia kwestii daty powstania
inwalidztwa pierwszej grupy, istnieje co najwyżej realna
groźba pozbawienia wnioskodawcy należnego mu uprawnienia,
chociaż groźba taka stanowi już naruszenie interesu
Rzeczypospolitej Polskiej, zwłaszcza, że chodzi o inwalidę
drugiej grupy, a przedmiotem sporu jest uprawnienie do dodatku
pielęgnacyjnego, czyli świadczenia przysługującego z tytułu
tzw. bezradności. Osoby bezradne pozostają zaś pod szczególną
ochroną prawa, którego rażące naruszenie zagraża równocześnie
interesom Rzeczypospolitej Polskiej.

W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, sporządzonym na
żądanie Sądu Najwyższego w dniu 29 sierpnia 1995 r., Sąd
Wojewódzki podał, że przyznanie przedmiotowego dodatku
pielęgnacyjnego od dnia 22 września 1993 r. wiąże się z końco-
wą datą hospitalizacji powoda. Opinię biegłego lekarza Sąd
Wojewódzki zinterpretował zaś w taki sposób, że przyznanie
dodatku pielęgnacyjnego jest "wskazane niejako ze względów
społecznych". Wobec tego Sąd "chciał zadziałać
terapeutycznie", lecz "cel i założenia resocjalizacyjne wyroku
z dnia 21 stycznia 1994 r. nie zdały w praktyce egzaminu, gdyż
nie wpłynęły w niczym na zmianę postępowania powoda".
Nastąpiła bowiem dalsza i bezpodstawna eskalacja jego żądań,
wyrażająca się m.in. "w pisaniu skarg (i nie tylko) na
sędziego referenta". Opinia biegłego psychiatry, że przyznanie
dodatku przerwie tę eskalację, [...] okazała się więc zdaniem
Sądu Wojewódzkiego nietrafna.

Cytowane fragmenty uzasadnienia pokazują, że treść
rozstrzygnięcia zapadłego w dniu 21 stycznia 1994 r. Sąd
Wojewódzki motywuje też zachowaniami wnioskodawcy
przejawianymi po tej dacie. Tymczasem podstawą wydania wyroku
może być jedynie stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia
rozprawy (art. 316 § 1 k.p.c.). W tym zaś momencie sprawa nie
dojrzała jeszcze do stanowczego rozstrzygnięcia, gdyż nie
wyjaśniono kwestii terminu, od którego wystąpiło u
wnioskodawcy inwalidztwo pierwszej grupy. Biegły lekarz w
kwestii tej się nie wypowiadał i choć jest to materia
wymagająca specjalistycznej wiedzy, Sąd Wojewódzki nie zażądał
uzupełnienia opinii, tylko ją w dowolny sposób zinterpretował.

Z tych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 422 § 2
k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.
=======================================