Wyrok z dnia 12 października 1994 r.
II URN 34/94


Jeżeli organ rentowy wydał decyzję, odmawiającą przyznania renty z tytułu
prowadzenia działalności gospodarczej, nie oceniając uprawnień wnioskodawcy do
świadczenia pracowniczego sąd, w razie uwzględnienia odwołania, powinien w
nierozpoznanym przez organ rentowy zakresie zobowiązać ten organ do wydania
decyzji w wyznaczonym terminie albo orzec co do istoty sprawy. (art. 47714 § 3 k.p.c.)


Przewodniczący SSN: Teresa Romer, Sędzia SN: Stefania Szymańska, Sędzia SA:
Barbara Wagner (sprawozdawca),


Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 12 października 1994 r. sprawy z wniosku
Eugeniusza C. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. o rentę
inwalidzką, na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości [...] od wyroku Sądu
Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie z dnia 2 listopada
1992 r. [...]


o d d a l i ł rewizję nadzwyczajną.

U z a s a d n i e n i e


Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie wyrokiem z
dnia 2 listopada 1992 r. [...] oddalił odwołanie Eugeniusza C. z dnia 27 kwietnia 1992 r. od
decyzji [...] wydanej w dniu 30 marca 1992 r. przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych
Oddział w O., odmawiającej, wobec ustalenia, że wnioskodawca jest inwalidą III grupy,
przyznania renty inwalidzkiej na podstawie art. 9 w zw. z art. 27 ustawy z dnia 18 grudnia
1976 r. o ubezpieczeniu społecznym osób prowadzących działalność gospodarczą oraz ich
rodzin (jednolity tekst: Dz. U. z 1989 r., Nr 46, poz. 250 ze zm.), zwanej dalej ustawą
ubezpieczeniową .

Minister Sprawiedliwości wyrok ten zaskarżył rewizją nadzwyczajną z dnia 8 sierpnia
1994 r. i podnosząc zarzuty rażącego naruszenia prawa, a zwłaszcza art. 47714 § 3 k.p.c. oraz
art. 32 i art. 33 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i
ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267 ze zm.), powoływanej dalej jako " ustawa o z.e.p.", a także
naruszenia interesu Rzeczypospolitej Polskiej, wniósł o jego uchylenie i przekazanie sprawy
do ponownego rozpoznania Sądowi Wojewódzkiemu-Sądowi Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Rzeszowie.

Zdaniem Ministra Sprawiedliwości skoro Eugeniusz C. w okresie swej aktywności
zawodowej podlegał ubezpieczeniu społecznemu najpierw jako pracownik, a następnie jako
osoba współpracująca, to organ rentowy powinien był ocenić jego uprawnienia do renty
inwalidzkiej z obu tych tytułów. Treść decyzji [...] świadczy o tym, że wniosek o rentę
inwalidzką nie został przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych rozpoznany w całości.
Odwołanie wnioskodawcy z dnia 27 kwietnia 1992 r. zostało wobec tego wniesione nie tylko
jako środek zaskarżenia decyzji odmawiającej przyznania renty inwalidzkiej na podstawie
przepisów ustawy ubezpieczeniowej, ale także w związku z niewydaniem decyzji w sprawie
renty pracowniczej. W tej sytuacji Sąd powinien był, zgodnie z treścią art. 47714 § 3 k.p.c.
albo zobowiązać organ rentowy do wydania w określonym terminie stosownej decyzji albo
orzec co do istoty sprawy. Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w
Rzeszowie nie zobowiązując organu rentowego do wydania decyzji w przedmiocie
uprawnień Eugeniusza C. do renty inwalidzkiej pracowniczej równocześnie zaniechał
rozpoznania sprawy w tym zakresie, czym rażąco naruszył powołany wyżej przepis. W
szczególności Sąd nie ustalił daty powstania inwalidztwa odwołującego się, która to
okoliczność, jako istotna dla rozstrzygnięcia sprawy, wymagała wyjaśnienia. Oddalając
odwołanie Sąd jedynie podzielił stanowisko organu rentowego, że odwołujący się będąc
inwalidą III grupy nie spełnia warunków do otrzymania renty inwalidzkiej jako osoba
współpracująca.

Pełnomocnik organu rentowego, po zapoznaniu się z treścią uzasadnienia wyroku,
wniósł o oddalenie rewizji nadzwyczajnej.

Prokurator poparł rewizję nadzwyczajną.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Z treści, sporządzonego na żądanie Sądu Najwyższego, uzasadnienia zaskarżonego
wyroku wynika, że Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie
rozważał uprawnienia Eugeniusza C. zarówno do renty inwalidzkiej z tytułu zatrudnienia jak
i z tytułu współpracy, wyjaśniając wszystkie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy i
dokonując w tym zakresie niezbędnych ustaleń.

Podstawę faktyczną rozstrzygnięcia zawartego w tym wyroku stanowią bowiem
ustalenia, że urodzony 1 stycznia 1949 r. Eugeniusz C., zatrudniony ostatnio w Spółdzielni
Pracy "J." od dnia 7 października 1979 r. do dnia 14 czerwca 1989 r., podlegający od dnia 15
czerwca 1989 r. do dnia 30 sierpnia 1991 r. ubezpieczeniu społecznemu jako osoba
współpracująca z Władysławą P., pobierający zasiłek chorobowy od dnia 30 sierpnia 1991 r.
do dnia 25 lutego 1992 r., jest inwalidą III grupy " od wyczerpania okresów zasiłkowych".

Ustalenia stopnia ograniczenia zdolności do pracy oraz daty powstania inwalidztwa
Sąd dokonał w oparciu przede wszystkim o opinię z dnia 29 października 1992 r. biegłych
internisty, reumatologa i kardiologa.

Zważywszy specjalizacje biegłych, fakt, że opinia została wydana po zapoznaniu się
przez nich z całością dostępnej dokumentacji lekarskiej oraz po zbadaniu bezpośrednim
Eugeniusza C., uwzględniając nadto zbieżność konkluzji zawartej w opinii z treścią
orzeczenia Wojewódzkiej Komisji do Spraw Inwalidztwa i Zatrudnienia z dnia 26 marca
1992 r., jak również biorąc pod uwagę okoliczność, że według orzeczenia Obwodowej
Komisji do Spraw Inwalidztwa i Zatrudnienia z dnia 17 lutego 1992 r. rozpoznane u
odwołującego się schorzenia nie sięgają granic inwalidztwa, brak jest zasadnych argumentów
do podważenia mocy dowodowej tej opinii.

Podniesiony w rewizji nadzwyczajnej zarzut pominięcia w postępowaniu odwo-
ławczym rozpoznania uprawnień Eugeniusza C. do renty inwalidzkiej pracowniczej nie
znajduje także potwierdzenia w świetle powołanych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku
podstaw prawnych zawartego w nim rozstrzygnięcia.

Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie dokonał oceny
i kwalifikacji prawnej ustalonego stanu faktycznego zarówno na gruncie przepisów ustawy
ubezpieczeniowej jak też ustawy o z.e.p.

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 4 w zw. z art. 27 ustawy ubezpieczeniowej renta
inwalidzka przysługuje osobie współpracującej zaliczonej do I lub II grupy inwalidów.

Według art. 32 pkt 3 ustawy o .z.e.p. w zw. z art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 17 paź-
dziernika 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o
zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 104, poz. 450 ze zm.), warunkiem nabycia prawa do
renty inwalidzkiej jest powstanie inwalidztwa w okresach, o których mowa w tych przepisach
lub w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Skoro Eugeniusz C. jest inwalidą III grupy a jego inwalidztwo datuje się od dnia 25
lutego 1992 r., a zatem powstało po upływie ponad 31 miesięcy od ustania zatrudnienia, to
nie spełnia on warunków do przyznania renty inwalidzkiej ani z tytułu zatrudnienia ani
współpracy.

Nie stwierdziwszy podstaw do uchylenia zaskarżonego rewizją nadzwyczajną wyroku
Sąd Najwyższy stosownie do treści art. 421 § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.
========================================