Wyrok z dnia 30 listopada 2000 r.
II UKN 93/00

Prawo do wcześniejszej emerytury nie przysługuje pracownikowi zatrud-
nionemu stale i w pełnym wymiarze czasu przy pracach wymienionych w wy-
kazie C, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lu-
tego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w
szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze
zm. w brzmieniu pierwotnym, przed jego skreśleniem od dnia 7 czerwca 1996 r.
rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 21 maja 1996 r., Dz.U. Nr 63, poz. 292).


Przewodniczący SSN Maria Tyszel, Sędziowie SN: Beata Gudowska (spra-
wozdawca), Andrzej Wasilewski.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 30 listopada 2000 r. sprawy z wniosku
Włodzimierza C. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w B. o
emeryturę z tytułu pracy w szczególnych warunkach, na skutek kasacji wnioskodaw-
cy od wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 15 grudnia 1999 r. [...]


o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e


Włodzimierz C. złożył w Oddziale Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w B.
wniosek o emeryturę, przedstawiając świadectwo wykonywania w okresie od 1 lipca
1973 r. do dnia 31 maja 1990 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy głównego
mechanika i kierownika sprzętu i transportu, wymienionego w wykazie C - załączniku
do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku eme-
rytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym
charakterze (Dz.U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43, przed zmianą od dnia 7 czerwca 1996 r.
dokonaną ustawą z dnia 21 maja 1996 r. - Dz.U. Nr 63, poz. 292). Organ rentowy
odmówił świadczenia po ustaleniu, że wnioskodawca osiągnął wiek 60 lat (w dniu 6
kwietnia 1999 r.), lecz nie wykazał wykonywania pracy w szczególnych warunkach
wymienionej w wykazie A, stanowiącym załącznik do wskazanego rozporządzenia,
lecz zatrudnienie nie uprawniające do skrócenia wieku emerytalnego.

Sąd Okręgowy (do którego ubezpieczony odwołał się) ze względu na art. 186
ust. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubez-
pieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 162, poz. 1118 ze zm.) ocenił, że wobec braku wieku
emerytalnego nie przysługuje mu również emerytura na podstawie art. 27 i 28 tej
ustawy, jak też że nie nabył on prawa do emerytury przewidzianego w art. 26 ustawy
z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin
(Dz.U. Nr 40, poz. 267 ze zm.). Wyrokiem z dnia 24 września 1999 r. Sąd Okręgowy-
Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie.

W apelacji wnioskodawca twierdził, że w przedłożonym zaświadczeniu błędnie
określono jego stanowisko pracy jako stanowisko głównego mechanika i kierownika
bazy, albowiem w rzeczywistości jego praca nie ograniczała się do nadzoru i roz-
dzielania pracy, ale codziennie wykonywał również prace wymienione w wykazie A,
działach VIII, IX i XIV rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.

Sąd Apelacyjny zaaprobował stanowisko Sądu pierwszej instancji i oddalił
apelację wyrokiem z dnia 15 grudnia 1999 r., mając na względzie sprzeczność za-
chodzącą między jej twierdzeniami a świadectwem pracy, a poza tym, że z przyto-
czonych w niej faktów nie wynikało wykonywanie pracy stale i w pełnym wymiarze
czasu.

Kasacja ubezpieczonego oparta została na podstawie naruszenia prawa ma-
terialnego przez błędną wykładnię art. 32 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z § 4 ust 1
rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrud-
nionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, polegające na
przyjęciu, że "powód nie pracował w szczególnych (szkodliwych) warunkach w latach
1963-90, co nie uprawnia go do uzyskania wcześniejszej emerytury". Ponadto - w
ramach podstawy kasacyjnej z art. 3931 pkt 2 KPC - "przez uniemożliwienie powo-
dowi przez sądy obydwu instancji, w szczególności zaś przez Sąd Okręgowy, skła-
dania środków dowodowych na istotne dla sprawy okoliczności pracy w szczegól-
nych warunkach". Wnosił na tych podstawach o uchylenie zaskarżonego wyroku, jak
też wyroku Sądu Okręgowego, i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania
Sądowi pierwszej instancji.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Ograniczenie podstaw kasacyjnych tylko do przewidzianych przez ustawę za-
rzutów ściśle jurydycznych, poza które skarżący nie może wykraczać, stało się jedną
z przyczyn ustanowienia przymusu adwokacko-radcowskiego (art. 3932 KPC, a po
dniu 1 lipca 2000 r. także art. 3939 § 11 i art. 39318 § 3 KPC). Ustawodawca oczekuje
bowiem, że skarga kasacyjna - kierowana do Sądu Najwyższego, naczelnego orga-
nu sądowego w Rzeczypospolitej Polskiej - której celem jest kontrola prawidłowości
stosowania prawa, zostanie sporządzona w sposób profesjonalny, a zwłaszcza, że w
sposób fachowy sformułowane zostaną podstawy kasacyjne oraz ich uzasadnienie
(por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2000 r., V CKN 123/00, nie
publikowany). Ujęcie podstaw kasacyjnych w art. 3931 KPC ma charakter abstrakcyj-
ny, toteż w każdej sprawie muszą być one przez wnoszącego kasację ściśle skon-
kretyzowane przez wskazanie, które przepisy zostały naruszone i na czym to naru-
szenie polegało, a w wypadku podstawy z art. 3931 pkt 2 KPC - jaki naruszenie przez
Sąd drugiej instancji przepisów postępowania mogło mieć wpływ na wynik sprawy
(por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 marca 1997 r., III CKN 13/97,
OSNC 1997, nr 8, poz. 114).

Podnosząc zatem podstawę naruszenia prawa materialnego, skarżący powi-
nien przede wszystkim określić przejaw zarzucanego naruszenia, a więc wskazać,
czy naruszenie konkretnego przepisu polega na błędnej wykładni, czy też na niewła-
ściwym zastosowaniu prawa. Tymczasem kasacja ubezpieczonego ukazuje niedo-
statki konstrukcyjne oraz wady w zakresie argumentacji. Wytykając naruszenie
przepisów prawa materialnego, skarżący posłużył się krytyką ustaleń faktycznych,
wskazując rzekome wady tych ustaleń i narzucając ,,własną" interpretację faktów.
Wykładnikiem tej nieprawidłowej metody konstruowania zarzutu jest posługiwanie się
przez skarżącego twierdzeniem, że do naruszenia prawa materialnego doszło ,,przez
przyjęcie", a więc ,,przez ustalenie" konkretnych faktów (tu następuje ich opis), które
skarżący poczytuje za ustalone wadliwie.

Zarzut skarżącego został postawiony błędnie również co do meritum. Sąd
drugiej instancji nie przyjął bowiem, że ubezpieczony nie wykonywał pracy w szcze-
gólnych warunkach, lecz tylko to, że jego praca w okresie od dnia 1 lipca 1973 r. do
dnia 31 maja 1990 r., na stanowisku głównego mechanika i kierownika bazy sprzętu i
transportu była pracą, o której mowa w wykazie C, załączniku do rozporządzenia
Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., oraz że pracownikom zatrudnionym stale i
pełnym wymiarze czasu przy pracach wymienionych w tym wykazie (przed jego
uchyleniem od dnia 7 czerwca 1996 r. ustawą z dnia 21 maja 1996 r. - Dz.U. Nr 63,
poz. 292) nie przysługiwało - z mocy § 16 rozporządzenia - prawo do wcześniejszej
emerytury. Stanowisko Sądu drugiej instancji jest prawidłowe.

Ponadto skarżący, forsując wersję faktów, które nie znalazły potwierdzenia w
materiale dowodowym, sformułował zarzut naruszenia przepisów postępowania -
przepisu art. 217 § 1 KPC, przy czym skierował go pod adresem Sądu pierwszej in-
stancji. Takie ukierunkowanie zarzutu kasacyjnego ma ten skutek, że Sąd Najwyż-
szy, uznał go za mijający cel, zwłaszcza że skarżący nie zarzucił, iżby Sąd drugiej in-
stancji pominął materiał dowodowy zebrany w postępowaniu pierwszoinstancyjnym
albo nie wziął pod uwagę jakichkolwiek dowodów. Należy podkreślić, że kasacja jest
środkiem odwoławczym od orzeczeń sądów drugiej instancji, w związku z czym
uchybienia sądu pierwszej instancji należy wytykać w apelacji (por. np. orzeczenie
Sądu Najwyższego z dnia 17 września 1946 r., C.III. 719/45, OSN 1948 nr 2, poz. 34
albo uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 1997 r., I CKN
825/97, OSNC 1998, nr 5, poz. 81).

Mając to na względzie Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji (art. 39312 KPC).
========================================